ΒΑΚΧΕΣ-ΠΛΟΥΤΟΣ ΔΥΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ

Πρόσφατα ευτύχησα να παρακολουθήσω την τελευταία τραγωδία που  έγραψε ο Ευριπίδης και την τελευταία επίσης κωμωδία που έγραψε ο Αριστοφάνης, δηλαδή τις Βάκχες και τον Πλούτο.

Οι Βάκχες πιστεύω πως είναι από τα δυσκολότερα έργα της αρχαίας τραγωδίας γιατί το θέμα της είναι τελείως έξω από τις σημερινές αντιλήψεις και για τον λόγο αυτό ουσιαστικά μόνο ο ενημερωμένος θεατής μπορεί να αντιληφθεί τα δρώμενα επί σκηνής.

Η Διονυσιακή λατρεία και οι Βακχικές γιορτές, μόνο με γυναίκες  στην λατρευτική της  ιεροτελεστία, αποτελούσαν  την εισβολή μιας νέας θρησκείας και  συνιστούσαν  απειλή στην εκ διαμέτρου αντίθετη λατρεία του Απόλλωνα, θεού του μέτρου και της σύνεσης.

Ο Διόνυσος στο έργο επιβάλλει την θέληση του, και ουσιαστικά την θρησκεία του,με κτηνώδη τρόπο φτάνοντας στην παιδοκτονία, επιβεβαιώνοντας  έτσι την ενυπάρχουσα αγριότητα της φύσης.

Η ιστορία του  Διόνυσου, όπως αναπτύσσεται στις  Βάκχες, έχει οδηγήσει σε ταύτιση του με την πορεία του  Αποστόλου Παύλου, αλλά και με τον ίδιο τον Χριστό, στο αγνώστου βυζαντινού συγγραφέα του 16ου αιώνα, Χριστό Πάσχοντα, ένα έργο που είναι σύνθεση χωρίων αρχαίων κειμένων και εκκλησιαστικών έργων.

Η σκηνοθεσία του Δημήτρη Λιγνάδη πέτυχε να κρατήσει την αποστασιοποίηση του θεατή από τα δρώμενα, γεγονός όμως που σε οδηγεί να παρακολουθείς την εξέλιξη της τραγωδίας σαν κάτι που δεν μπορεί να σε αφορά άμεσα.

 Η μεγάλη έκπληξη της παράστασης ήταν ο Σάκης Ρουβάς που ήταν απρόσμενα εξαιρετικός στον ρόλο του Διόνυσου, τόσο στην εκφορά του λόγου όσο και στην κίνηση του.

Επίσης απόλυτα επιτυχημένος ήταν ο χορός των Βακχών, τόσο κινησιολογικά αλλά και από την πλευρά των ενδυμασιών της Εύας Νάθενα, όσο και από την μουσική που τον συνόδευε,των τριών μουσικών με τα κρουστά.

Οι υπόλοιποι ηθοποιοί ήσαν επαρκείς στους ρόλους τους αλλά η Ρούλα Πατεράκη που υποδυόταν τον Τειρεσία ήταν τελείως ακατάλληλη για τον ρόλο αυτό,τόσο από πλευράς εμφάνισης όσο από την πλευρά της αδύναμης φωνής της.

Τέλος η Γιώτα Βέη ως κορυφαία ήταν εξαιρετική στο μοιρολόι που τραγούδησε.

Αν οι Βάκχες είναι  ένα έργο που χρειάζεται ο θεατής να έχει αρκετές γνώσεις της ελληνικής μυθολογίας για τον Διόνυσο και της εν γένει σχέσης του κοινού με τις δοξαστικές τελετές προς τιμήν του, βλέποντας  τον Πλούτο του Αριστοφάνη δεν αισθάνεται πως υπάρχει ανάγκη να γνωρίζει κάτι σχετικά με το έργο,γιατί οι προβληματισμοί που θέτει είναι ίδιοι και απαράλλακτοι από τότε μέχρι σήμερα.

Στον Πλούτο, ο Αριστοφάνης σηματοδοτώντας το πέρασμα από την Αρχαία στη Νεότερη Αττική Κωμωδία, σχολιάζει τις πάντα επίκαιρες κοινωνικές ανισότητες, διακωμωδεί την κακή διανομή του πλούτου αλλά και την διαφθορά που ο πλούτος συνήθως επιφέρει.

Ο μοναδικός διάλογος ανάμεσα στον Χρεμύλο και την Πενία, με την επιχειρηματολογία της ότι η απόκτηση του πλούτου από όλους θα οδηγήσει στο να μην παράγει κανείς τίποτα, νομίζω πως αποτελεί ίσως την παλιότερη ανάλυση των  οικονομικών φαινόμενων στις κοινωνίες.

Ο Σαββόπουλος που μετέφρασε το κείμενο, σκηνοθέτησε το έργο και βέβαια έγραψε την μουσική, έδωσε στην παράσταση μια τσιρκολάνικη  εικόνα που ήταν τελείως έξω από την συνήθη αισθητική αρκετών από τις τελευταία χρόνια παραστάσεις  του Αριστοφάνη, που οι  βωμολοχίες αποτελούν το σύνηθες καταφύγιο για να αποσπάσουν το γέλιο του θεατή.

Αντίθετα στην παράσταση είχες την εντύπωση πως το θέαμα που βλέπεις βασίζεται στην αφομοιωμένη  από τον σκηνοθέτη αισθητική αντίληψη των παραστάσεων του Θεάτρου Τέχνης της εποχής του Κάρολου Κούν,αλλά και στην εικόνες του Τσαρούχη τόσο στο σκηνικό όσο και στα κουστούμια.

Ο ρόλος του Άγγελου-Εξάγγελου που κράτησε για τον εαυτό του ο Σαββόπουλος δεν ήταν τίποτα άλλο από την γνωστή και επιτυχημένη εικόνα του ίδιου όταν σχολιάζει με απολαυστικό τρόπο διάφορα πράγματα στις μουσικές παραστάσεις του.

Αποκάλυψη εδώ ήταν η Πενία της Αμαλίας Μουτούση, που σε ένα ρόλο που συνήθως απαιτεί μια άσχημη γριά, κατάφερε με την υψηλή υποκριτική της τέχνη να δώσει μια άλλη πιο δροσερή και επιτυχή διάσταση.

Ο Μάκης Παπαδημητρίου στον ρόλο του Πλούτου  απέδειξε ότι  αποτελεί ένα από τα  καθιερωμένα πλέον πρόσωπα της ελληνικής θεατρικής σκηνής.

Εξίσου καλός ήταν και ο Χρεμύλος του Νίκου Κουρή.

Η Χορογραφία του  Ερμή  Μαλκότση ήταν γεμάτη φαντασία και 17 ηθοποιοί, μουσικοί, τραγουδιστές και χορευτές που αποτελούσαν τον χορό έδωσαν ένα πανηγυριώτικό κλίμα στην παράσταση.

Η μουσική του Σαββόπουλου συνόδευε τα δρώμενα χωρίς να κυριαρχεί στο θέαμα αλλά προσωπικά βρήκα τελείως αταίριαστη την παρουσία του πιάνου .