16 ΤΟΝΟΙ ΠΙΚΡΑΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΑΚΩΡΥΧΩΝ

Το 1955 είναι μια χρονιά στις ΗΠΑ στην οποία έχει ήδη ξεκινήσει η   μουσική επανάσταση του ροκ.

Όπως γράφω και στο ποστ μου ΤΟ TUTTI FRUTTI, Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΚΑΙ Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΡΟΚ. με την καθιέρωση των δίσκων 45 στροφών, των φορητών πικάπ και των ραδιόφωνων με τρανζίστορ, η διάδοση της μουσικής είναι τεράστια και ξεφεύγει επίσης από τους έως τότε διαχωρισμούς σε μουσική των λευκών και των μαύρων.

Το ροκ απευθύνεται, όπως είναι επόμενο, σε ένα νεανικό κοινό και έτσι αναπόφευκτα έχει θέματα που το ενδιαφέρουν φτάνοντας πολλές φορές σε κραυγαλέα στιχουργική όπως  πχ στην μεγάλη επιτυχία Blue Suede Shoes όπου ο τραγουδιστής μας λέει ότι μπορείς ακόμα και να του κάψεις το σπίτι αλλά δεν πρέπει να  του πατήσεις τα μπλε παπούτσια του από σουέτ!

Μέσα λοιπόν σε αυτό κλίμα ένα τελείως διαφορετικό τραγούδι καταφέρνει να έχει μια απροσδόκητη και αναπάντεχη επιτυχία, παραμένοντας για 10 εβδομάδες στο 1 στην λίστα των κάντρυ τραγουδιών, αλλά και 7 εβδομάδες στην λίστα των ποπ πουλώντας 1.000.000 δίσκους σε 21 μέρες και συνολικά 20.000.000 .

Είναι το τραγούδι Sixteen Tons με τον TENNESSEE ERNIE FORD που παρά τον ήπιο ρυθμό του και την χαμηλών τόνων μουσική του, οι στίχοι του είναι πικροί και καυστικοί γιατί περιέχουν τα προβλήματα και την απογοήτευση που έχει στη ζωή του ένας  ανθρακωρύχος που βρίσκεται έρμαιο της εκμετάλλευσης των αφεντικών του.

Το τραγούδι το είχε πρωτοηχογραφήσει  το 1946 ο  Merle Travis.

Ο λαϊκός τραγουδιστής και τραγουδοποιός  George S. Davis, που είχε δουλέψει ως ανθρακωρύχος στο Κεντάκι, ισχυρίστηκε το 1966 πως αυτός είχε γράψει το τραγούδι το 1930 ως "Nine-to-ten tons" Η δική του εκδοχή βρίσκεται στον δίσκο George Davis: When Kentucky Had No Union Men.

To  Sixteen Tons ενώ περιέχει κλασσικά στοιχεία της θρησκευτικής κουλτούρας της εργατικής τάξης (αναφορά στην βιβλική κατασκευή του ανθρώπου από πηλό, συνεχής αναφορά στον Άγιο Πέτρο που βρίσκεται στις πύλες του Παραδείσου) είναι πολύ πιο κοντά στα στρατευμένα τραγούδια της αμερικανικής αριστεράς όπως του Woody Guthrie και του Pete Seeger που αναφέρονται  στα προβλήματα της εργατικής τάξης

Παρά το ότι ο Travis δεν είχε καμία σχέση με αυτό το κίνημα ή με την αριστερά η κυκλοφορία του δίσκου του, με την αντικομουνιστική υστερία του Ψυχρού πολέμου που επικρατούσε στην Αμερική, δεν πέρασε απαρατήρητη. Μερικοί στην κυβέρνηση θεωρούσαν ότι ο Travis ανήκει στους αριστερούς ακτιβιστές  μιας και έγραφε τραγούδια που ασχολούνται με τα δεινά των εργαζομένων!

Το 1992 παλιός ραδιοφωνικός παραγωγός του Σκάγου είπε ότι πράκτορες του FBI είχαν συστήσει τότε  στον σταθμό του να μην παίζουν τραγούδια του Travis γιατί τον θεωρούσαν  ως συμπαθούντα τον κομουνισμό!

Οι εταιρείες που εκμεταλλεύονταν τα ανθρακωρυχεία, εκτός από τα χαμηλά μεροκάματα είχαν στις εγκαταστάσεις τους και εμπορικά καταστήματα από τα οποία ήσαν αναγκασμένοι να αγοράζουν οι ανθρακωρύχοι, συνήθως σε υψηλότερες τιμές μιας και δεν υπήρχε ανταγωνισμός, αλλά και παρέχοντας  άνετα  πίστωση ώστε έτσι να μην μπορεί να φύγει ο εργάτης πριν να ξεπληρώσει το χρέος του.

Η πληρωμή δε της εργασίας τους δεν γινόταν με δολάρια αλλά με Scrip δηλαδή ένα είδος διατακτικών που μπορούσαν να τις εξαργυρώσουν μόνο  στα καταστήματα της εταιρείας όπως αυτό της φωτογραφίας από ορυχείο της Δυτικής Βιρτζίνια.

Επίσης πολλοί εργάτες έμεναν σε σπίτια της εταιρείας για τα οποία πλήρωναν νοίκι οπότε τελικά βρισκόντουσαν να χρωστούν συνεχώς στην εταιρεία λόγω του κυλιόμενου συνέχεια χρέους τους. 

Το σύστημα αυτό διατηρήθηκε μέχρι τότε που άρχισαν οι απεργίες του  νεοϊδρυθέντος Σωματίου  United Mine Workers και των σχετικών εργατικών ενώσεων.

Η ελεύθερη μετάφραση των στίχων του  τραγουδιού είναι δική μου.

Sixteen Tons

Some people say a man is made outta mud
A poor man's made outta muscle and blood
Muscle and blood and skin and bones
A mind that's a-weak and a back that's strong¹

Μερικοί λένε πως ο άνθρωπος  είναι φτιαγμένος από λάσπη

Ένας φτωχός άνθρωπος είναι φτιαγμένος με μούσκουλα  και αίμα

μούσκουλα και αίμα και δέρμα και κόκαλα

με αδύναμο μυαλό και γερή πλάτη

You load sixteen tons, what do you get?
Another day older and deeper in debt ²
Saint Peter don't you call me 'cause I can't go
I owe my soul to the company store ³

Φορτώνεις δεκάξι τόνους τόσο μπορείς

Άλλη μια μέρα πιο μεγάλος και πιο πολύ χρεωμένος

Άγιε Πέτρο μου μην με καλέσεις γιατί δεν μπορώ να έρθω

Χρωστάω την ψυχή μου στο κατάστημα της εταιρείας

I was born one mornin' when the sun didn't shine⁴
I picked up my shovel and I walked to the mine
I loaded sixteen tons of number nine coal⁵
And the straw boss said "Well, a-bless my soul"

Γεννήθηκα μια ανήλιαγη μέρα

Πήρα το φτυάρι μου και μπήκα στο ορυχείο

Φόρτωσα δεκάξι τόνους κάρβουνο νούμερο 9

και ο επιστάτης είπε: Μωρέ μπράβο!

You load sixteen tons, what do you get
Another day older and deeper in debt
Saint Peter don't you call me 'cause I can't go
I owe my soul to the company store

Φορτώνεις δεκάξι τόνους τόσο μπορείς

Άλλη μια μέρα μεγαλύτερος και πιο πολύ χρεωμένος

Άγιε Πέτρο μου μην με καλέσεις γιατί δεν μπορώ να έρθω

Χρωστάω την ψυχή μου στο κατάστημα της εταιρείας

I was born one mornin', it was drizzlin' rain
Fightin' and trouble are my middle name⁶
I was raised in the canebrake by an ol' mama lion
Cain't no-a high-toned woman make me walk the line

Γεννήθηκα ένα πρωί που ψιλόβρεχε

Τσακωμός και πρόβλημα είναι το μεσαίο μου όνομα

Μεγάλωσα σε 'ένα καλαμιώνα από μια μαχητική μάνα

και δεν μπορεί καμιά κουλτουριάρα να με κάνει να ξεπεράσω τα όρια.

You load sixteen tons, what do you get
Another day older and deeper in debt
Saint Peter don't you call me 'cause I can't go
I owe my soul to the company store

Φορτώνεις δεκάξι τόνους τόσο μπορείς

Άλλη μια μέρα μεγαλύτερος και πιο πολύ χρεωμένος

Άγιε Πέτρο μου μην με καλέσεις γιατί δεν μπορώ να έρθω

Χρωστάω την ψυχή μου στο κατάστημα της εταιρείας

If you see me comin', better step aside
A lotta men didn't, a lotta men died
One fist of iron, the other of steel⁷
If the right one don't a-get you
Then the left one will

Αν με δεις να έρχομαι , καλύτερα κάνε στην άκρη

Πολλοί άνδρες δεν το έκαναν, πολλοί άνδρες πέθαναν

Μια γροθιά από σίδηρο ή άλλη από ατσάλι

αν η δεξιά δεν σε φτάσει

τότε θα σε χτυπήσει η αριστερή.

You load sixteen tons, what do you get
Another day older and deeper in debt
Saint Peter don't you call me 'cause I can't go
I owe my soul to the company store

Φορτώνεις δεκάξι τόνους τόσο μπορείς

Άλλη μια μέρα μεγαλύτερος και πιο πολύ χρεωμένος

Άγιε Πέτρο μου μην με καλέσεις γιατί δεν μπορώ να έρθω

Χρωστάω την ψυχή μου στο κατάστημα της εταιρείας

ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ

1-Συνηθισμένη φράση που χαρακτήριζαν τον εαυτό τους οι ανθρακωρύχοι.

2- Κατά τον Travis αυτός ο στίχος  ήταν από ένα γράμμα που του είχε γράψει ο αδελφός του θρηνώντας για τον θάνατο του δημοσιογράφου  Ernie Pyle καθώς κάλυπτε μάχη το 1945 στον Ειρηνικό. Έγραφε:

"It's like working in the coal mines. You load sixteen tons and what do you get? Another day older and deeper in debt."

Οι 16 τόνοι κάρβουνου είναι μια μεγάλη ποσότητα που δεν είναι εύκολο να εξορυχθεί όπως και το χρέος στο κατάστημα της εταιρείας.

3- Ο ανθρακωρύχος πατέρας του όταν τον ρώταγαν τι κάνει έλεγε: "I can't afford to die. I owe my soul to the company store. " 

4-Από την μέρα της γέννησης του δεν έβλεπε άσπρη μέρα τόσο λόγω της φτώχειας όσο και λόγω της καρρβουνόσκονης. 

5-Νούμερο 9 είναι η καλύτερη ποιότητα κάρβουνου στα ορυχεία του Κεντάκυ η οποία βρίσκεται στις βαθύτερες φλέβες.

Είναι σκληρότερο και γι΄αυτό και πιο δύσκολο να εξορυχθεί.

6-Η μόνη ελευθερία που είχε  ήταν αγωνίζεται για την ζωή του έναντι όλων.

7-Στον αγώνα επιβίωσης θα εξοντώσει όλους όσοι θα του σταθούν εμπόδιο.Το ατσάλι κατασκευάζεται από σίδηρο μαζί με κάρβουνο.  Γι΄αυτό και η μια γροθιά του  είναι από σίδηρο, το μέταλλο που μαζί με το κάρβουνο μετατρέπει την άλλη σε ατσάλι.

Το τραγούδι από τότε μέχρι τις μέρες μας γνώρισε πολλές εκτελέσεις από ένα μεγάλο πλήθος γνωστών τραγουδιστών.

Την ίδια μάλιστα χρονιά κυκλοφόρησε με επιτυχία μια εκτέλεση με τον Frankie Laine στην Αγγλία ή οποία κατά περίεργο τρόπο δεν κυκλοφόρηρσε ποτέ στις ΗΠΑ.

Επίσης την ίδια χρονιά το τραγούδησε και ο νεαρός τότε B.B.King με αγνώριστη σήμερα φωνή!