Μετά την ΨΥΧΗ ΒΑΘΙΑ μια ΜΑΓΕΜΕΝΗ ΨΥΧΗ αλλά και η αντίδραση από τις ΝΕΚΡΕΣ ΨΥΧΕΣ*

Όταν οι άνθρωποι δεν αμφιβάλλουν για το δίκιο τους
Πόσο μπορεί ν΄ αδικούνε…

Τίτος Πατρίκιος -Αντιδικίες

Μόλις κλείνουν τα φώτα και αρχίζει η προβολή της ταινίας, μας έρχεται από το πανί η πρώτη γροθιά στα στήθη μας.
Σε 4 γραμμές, που πιάνουν μόλις το ¼ της οθόνης, αποτυπώνεται όλο το δράμα αυτού του λαού πριν 60 χρόνια.
Βαλκανικοί πόλεμοι, σκοτώθηκαν 12000
Μικρασιατική εκστρατεία, σκοτώθηκαν 37000
Ιταλογερμανική επίθεση, σκοτώθηκαν 15000
Εμφύλιος πόλεμος. σκοτώθηκαν 70000
Από κει και πέρα με ένα κόμπο στο λαιμό παρακολουθείς σκηνές που σε συγκλονίζουν και ενδόμυχα και τελείως εγωιστικά λες μέσα σου ,ευτυχώς που ήμουνα τυχερός να μην ζήσω ανάλογες στιγμές.
Η ιστορία της ταινίας δεν είναι για τον εμφύλιο.
Είναι για τους ανθρώπους στον εμφύλιο και ειδικά για δύο ανήλικα αδέλφια που βρίσκονται σε αντίπαλα στρατόπεδα όχι γιατί τα οδήγησε εκεί η ιδεολογία τους, όπως και χιλιάδες άλλα παιδιά σαν κι΄ αυτούς , αλλά γιατί έτυχε οι μάχες να γίνονται στο μέρος που γεννήθηκαν και έτυχε να βρεθούν στην μία ή την άλλη πλευρά.
Ο Βούλγαρης δεν έκανε μια πολιτική ταινία ,αν και η πολιτική εκ των πραγμάτων ξεπροβάλλει συνέχεια σε όλη την διάρκεια της, αλλά μια ταινία που θα μπορούσα μόνο με ένα ποίημα να την παρομοιάσω ,τον Επιτάφιο του Ρίτσου.
Και εκεί η απεργία του 36 και οι νεκροί της , χωρίς να είναι στο προσκήνιο υποβόσκει σε όλο το ποίημα ενώ σε πρώτο πλάνο είναι ο ανθρώπινος πόνος με τον σπαραγμό της μάνας για το αδικοχαμένο παιδί της.
Ακριβώς και γι΄ αυτό τον λόγο βλέποντας στην ταινία τις καταπληκτικές σκηνές με τις μάχες, όχι μόνο τις καλύτερες σε ελληνική ταινία αλλά και από πολλές ταινίες του παγκόσμιου κινηματογράφου, δεν ταυτίζεσαι με καμιά μεριά και το μόνο που σου έρχεται είναι να σηκωθείς και να φωνάξεις: σταματήστε!
Χαράζονται βαθιά στην μνήμη σου σκηνές όπως της νεκρής πανέμορφης και παγιδευμένης με νάρκη αντάρτισσας, το ποτάμι που χωρίζει το αγόρι και το κορίτσι από τα δύο στρατόπεδα όταν παίρνουν νερό και ανταλλάσσουν βλέμματα χωρίς να μιλάνε, με τα πρώτα σκιρτήματα της καρδιάς, το μοίρασμα της σοκολάτας των ξεπαγιασμένων ανταρτών και φαντάρων σε μια σκηνή χαμένη στο πουθενά, αλλά και το φτύσιμο στο πρόσωπο της νεκρής αντάρτισσας από τον αξιωματικό όπως και το ξεκοίλιασμα του δολοφόνου ενός βρέφους από την μητέρα του.
Πώς να ξεχάσεις τον Θανάση Βέγγο, που με την φράση του- Έλληνες να τουφεκάνε Έλληνες ;- έδωσε το στίγμα της ταινίας αλλά και την σημερινή αρκετά αποφορτισμένη από τον χρόνο αντιμετώπιση από τους περισσότερους της θλιβερής αυτής στιγμής της σύγχρονης ιστορίας μας.
Συμφωνώ απόλυτα με την ΒΕΝΙΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ με αυτό που έγραψε:
Μια ταινία, λοιπόν, για τον Εμφύλιο, σαν αυτή του Παντελή Βούλγαρη, που νοιάζεται πρώτα και κύρια για τους ανθρώπους και όχι για τις ιδέες, δεν έχει αθώους θεατές. Ο καθένας, κριτικός ή σινεφίλ, μπαίνει στην αίθουσα με τις απόψεις του. Κι εδώ ακριβώς ο Βούλγαρης έκανε την πρωτοφανή για Έλληνα δημιουργό υπέρβαση. Δεν σκέφτηκε να χαϊδέψει κανέναν, ούτε και την Αριστερά στην οποία ανήκει, κι ας λέει το ΚΚΕ ότι έχασε την ψυχή του. Απέναντι στις πολιτικές βεβαιότητες ένθεν κακείθεν πρόταξε τη μόνη αλήθεια που μετράει σήμερα: την αλήθεια των κομματιασμένων σωμάτων, είτε φορούν φανταρίστικα είτε αντάρτικα φισεκλίκια. Την αλήθεια μιας κατεστραμμένης, έρημης χώρας.
Και από την άλλη διαβάζεις ότι:
Στην Κοζάνη (προφανώς με εντολή από τα κεντρικά) μοιράστηκε κείμενο εναντίον της ταινίας με τίτλο: «"Ψυχή βαθιά" στον "πόλεμο" που συνεχίζεται...». Δημοσιεύθηκε στον «Ριζοσπάτη» της Τρίτης 20/10/2009 και υπογράφεται από την Ελένη Μηλιαρονικολάκη, μέλος της Κ.Ε. του ΚΚΕ και υπεύθυνη του Πολιτιστικού Τμήματος της Κ.Ε. Μοιράστηκε το βράδυ της Πέμπτης διακριτικά μεν, αλλά εμφανώς, έξω από το σινεμά της πόλης που παίζει την «Ψυχή βαθιά». Προφανώς το ΚΚΕ θέλει να θωρακίσει τους θεατές απέναντι στην επικίνδυνη ταινία του Παντελή Βούλγαρη, ο οποίος, όπως κατηγορηματικά γράφει η κ. Μηλιαρονικολάκη, «προσθέτει και τη δική του φωνή στα κηρύγματα της λαϊκής υποταγής και συμμόρφωσης». Με την αντίδραση, λοιπόν, ο αμετανόητα αριστερός σκηνοθέτης.
Αυτό που κυρίως ενοχλεί το ΚΚΕ είναι ότι η ταινία «υποβάλλει στο θεατή με συγκινησιακούς και συναισθηματικούς προπαντός όρους την ιδέα της "εθνικής ομοψυχίας" και την ανάγκη για "κατάργηση των διαχωριστικών γραμμών"». Και το ότι δεν δείχνει «ποια δύναμη όπλιζε τους αντάρτες με τέτοιον αφάνταστο ηρωισμό και αυτοθυσία». Δεν το δείχνει με τον τρόπο, φυσικά, που θα 'θελε το ΚΚΕ αν είχε γράψει το σενάριο. Δηλαδή, απουσιάζει από την ταινία η κατεύθυνση «ότι οι αγωνιστές του Δημοκρατικού Στρατού έγραψαν αυτήν την τρίχρονη εποποΐα ψυχωμένοι από τη δύναμη της επαναστατικής τους ιδεολογίας, από το ιδανικό ενός καινούργιου κόσμου, μιας ανώτερης ανθρώπινης κοινωνίας χωρίς πολέμους, στερήσεις και εκμετάλλευση».
Ο Παντελής Βούλγαρης, λοιπόν, όχι μόνο δεν ταυτίστηκε με τη γραμμή του ΚΚΕ, αλλά, επιπλέον, πάντα κατά την κ. Μηλιαρονικολάκη, όπως οι περισσότεροι από τους μεγάλους δημιουργούς μας, έχασε τη «Βαθιά ψυχή» του, δηλαδή, την «επαναστατική ψυχή». Υπάρχει όμως ελπίδα. Και η προκήρυξη του ΚΚΕ την υπογραμμίζει. Γιατί μπορεί ο Δημοκρατικός Στρατός να ηττήθηκε το 1949 «επειδή δεν ήταν έγκαιρα έτοιμος για να νικήσει», αλλά «η λαϊκή πάλη με καινούργιους μαχητές και μαχήτριες συνεχίζει την πορεία της, βέβαιη πως θα 'ρθει εκείνη η ώρα που η Ιστορία θα δικαιώσει τα ιδανικά, τους σκοπούς και τη θυσία των αγωνιστών του Δημοκρατικού Στρατού».
Δυστυχώς βλέπει κανείς ακόμα και σήμερα ότι υπάρχει κόμμα που θεωρεί ότι η ταινία «υποβάλλει στο θεατή με συγκινησιακούς και συναισθηματικούς προπαντός όρους την ιδέα της "εθνικής ομοψυχίας"(που προφανώς δεν μας χρειάζεται!) και την ανάγκη για "κατάργηση των διαχωριστικών γραμμών"»(οπότε δεν μπορούμε να κρατήσουμε στο κομματικό μαντρί τους δικούς μας) και σε άλλο κείμενο του, που κατακεραυνώνει την ταινία, αναφέρει όλους τους εμφύλιους που έχουν γίνει παγκοσμίως (λες και αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση και επανάληψη) και προφανώς μέχρι να ξαναβρεθούμε σε ανάλογη κατάσταση μας παραθέτει το παρακάτω «φιλειρηνικό» τσιτάτο του Λένιν,με την σχετική βιβλιογραφία!
Μέχρι τότε, λοιπόν, και εφόσον οι τύραννοι, οι εκμεταλλευτές, οι αστοί, δεν έχουν καταστήσει τη σύγκρουση αναπόφευκτη, δηλαδή «δεν έχουν χρησιμοποιήσει ακόμη βία, ο εμφύλιος αυτός πόλεμος μετατρέπεται για μας σε ειρηνική, μακρόχρονη και υπομονετική, ταξική προπαγάνδα» (Λένιν, «Απαντα», τόμος 31ος, σελ. 351).
Το ΚΚΕ θεωρεί προφανώς ότι εκτός από τις 45000 ψυχές που χάθηκαν από όσους ήσαν στον Εθνικό στρατό, όλες οι 25000 ψυχές που χάθηκαν από τον Δημοκρατικό στρατό, του ανήκουν, και μπορεί να τις εμπορευτεί ιδεολογικά όπως ο Τσιτσικοβ στις Νεκρές Ψυχές του Γκόγκολ .
Οι νεκροί όμως και από τις δύο μεριές δυστυχώς δεν μπορούν πλέον να επιβεβαιώσουν αυτό που αναφέρει ο Μαρξ:
Η αλήθεια είναι αληθινή μόνο την κατάλληλη χρονική στιγμή.**

.

*Η ΜΑΓΕΜΕΝΗ ΨΥΧΗ είναι το κλασσικό βιβλίο του Ρομέν Ρολάν και οι ΝΕΚΡΕΣ ΨΥΧΕΣ του Γκογκολ.

Ο ήρωας του Γκόγκολ ο Τσιτσικοβ είναι ένας τυχοδιώκτης, που πηγαίνει από μέρος σε μέρος, αγοράζοντας ή κλέβοντας από τους ιδιοκτήτες τους, τους τίτλους των νεκρών δουλοπαροίκων. Με αυτήν την 'ιδιοκτησία' ως ασφάλεια, προγραμματίζει να πάρει δάνεια με τα οποία θ' αγοράσει ένα κτήμα με ζωντανές ψυχές.

**Την αναφέρει ο Κ.Μαρξ στην « Ιστορία της μυστικής διπλωματίας του 18ου αιώνα»
Προέρχεται από υπόμνημα ανώνυμου Άγγλου συντάκτη για την επερχόμενη ρωσική απειλή στην Βαλτική και Βόρειο θάλασσα τον Αύγουστο του 1715.