ΣΤ΄ ΧΙΒΑ, ΜΙΑ ΑΝΑΛΛΟΙΩΤΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΚΑΣΤΡΟΠΟΛΙΤΕΙΑ

Η τέταρτη πόλη του Ουζμπεκιστάν που ανήκει στην παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά της ανθρωπότητας από την UNESCO, είναι η καστροπολιτεία της Χίβα Ichan Kala  που σαν την Μονεμβασία, από την ακμή της μέχρι σήμερα, συνεχίζει να κατοικείται συνεχώς .(μένουν σε αυτήν 2000 από τους 40000 κατοίκους που έχει ολόκληρη η πόλη)

Τον 19ο αιώνα είχε την μεγαλύτερη αγορά σκλάβων της Κεντρικής Ασίας.

Στην φωτογραφία επάνω είναι η νότια πύλη Tosh Darvosa (1830-40) από την οποία έμπαιναν στην πόλη τα καραβάνια από την περιοχή της Κασπίας. Στην κάθε πλευρά του παραλληλογράμμου που σχηματίζουν τα τείχη υπάρχει και από μία πύλη. Στον βορά η πύλη ήταν  το τελωνείο για τα καραβάνια που έρχονταν από το Urgench ενώ ανατολικά στην  Polvon Darvosa (πύλη του Ισχυρού)  γινόντουσαν οι βασιλικές ανακοινώσεις.

 Καθώς περπατάμε για να μπούμε στην πόλη από την δυτική πύλη Ota Darvosa (πύλη του πατέρα ), βλέπουμε τα τείχη που μέρος τους είναι από τον 5ο αιώνα αλλά τελειοποιηθήκαν το 1686-88.

Κάτω από τείχη υπάρχουν οι τάφοι όσων πέθαναν έξω από την πόλη γιατί σε αυτές τις περιπτώσεις δεν επιτρεπόταν να ταφούν εντός των τειχών.

Έξω από την δυτική πύλη υπάρχει το άγαλμα του μαθηματικού, αστρονόμου και γεωγράφου, Al-Khorezmi (780-850) που καταγόταν από την περιοχή, πατέρα της Άλγεβρας και επίσης του όρου Αλγόριθμος που προέρχεται από το λατινικό του όνομα Algoritmi .

Πίσω από το άγαλμα φαίνεται από το πλάι ο μεντρεσές του Mohammed Amin Khan ή Medamin (1852-55) που σήμερα, παρά τις αντιρρήσεις της UNESCO έχει γίνει ξενοδοχείο. Ο θάνατος του Medamin άφησε ατελείωτο τον μιναρέ Kalta minor (κοντό μιναρέ) με ύψος μόνο 26 μ από τα 70 μ που προέβλεπαν τα αρχικά σχέδια.

Από την άλλη πλευρά της πύλης είναι το Kukhma Ark ή παλιό φρούριο, η βασική κατοικία των Χάνων της Χίβα αλλά και για αξιωματούχους, βασικά μια "πόλη μέσα στην πόλη" Το συγκρότημα ξεκίνησε μεν από τον 5ο αιώνα αλλά ουσιαστικά συμπληρώθηκε τον 19ο.

Δεξιά από την είσοδο υπάρχει το θερινό τζαμί (1838) με τοίχους  θαυμάσια ντυμένους με πλακάκια που δίνουν την εντύπωση αναρριχώμενων κισσών.

Δίπλα είναι το νομισματοκοπείο που σήμερα στεγάζει ένα μικρό μουσείο στο οποίο εκτίθενται και μεταξωτά νομίσματα με τον ήλιο της βραχύβιας σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Χορεσμίας.

Η Kurinish Khana είναι η αίθουσα του θρόνου όπου γίνονταν  οι ακροάσεις από τον Χάνο. Το καλοκαίρι γίνονταν σε στεγασμένο υπαίθριο χώρο που ήταν διακοσμημένος με πλακάκια που η διακόσμηση τους έχει σχέδια που μόνο στην Χίβα υπάρχουν, ενώ τον χειμώνα οι ακροάσεις γίνονταν σε εσωτερικό χώρο. Ο θρόνος με ασήμι της φωτογραφίας είναι αντίγραφο του γνήσιου που έχουν μεταφέρει οι Ρώσοι στο Ερμιτάζ.

Στο συγκρότημα ανήκει και ένα από τα παλιότερα κτίσματα του, το Ak Sheikg Bobo Bastion (Λευκός Σεΐχης από ένα σεβαστό πρόσωπο του XIV αιώνα) που είναι ένας υπερυψωμένος προμαχώνας και παρατηρητήριο από το οποίο έχει κανείς πλήρη εικόνα της πόλης.  

Απέναντι από το Kukhma Ark και μετά από μια μεγάλη πλατεία, άλλοτε χώρο συγκεντρώσεων και εκτελέσεων, είναι ο μεντρεσές του Mohammed Rakhim Khan του Χάνου που παρέδωσε την πόλη στους Ρώσους το 1873. Η πρόσοψη του  μεντρεσέ, που είναι σήμερα μουσείο της ιστορίας του Χανάτου της Χίβας,  ανακαινίστηκε το 1992 αλλά δέχτηκε και διακοσμητικές πινελιές από το συνεργείο της Sally Potter όταν γύρισε εδώ ένα μέρος από την ταινία της Ορλάντο με την  Tilda Swinton. 

Στο κέντρο της πόλης βρίσκεται το Τζαμί της Παρασκευής (Juma-1788)  με τις 213 ξύλινες κολώνες από μαύρη φτελιά ύψους 3,15 μ.

Ο μιναρές του τζαμιού είναι 33 μ ύψος και διαθέτει 82 σκαλοπάτια.

Βγαίνοντας από το τζαμί της Παρασκευής από την γωνία του κτίσματος μπορεί να δει κανείς εκτός από τον μιναρέ του, τόσο τον Kalta minor όσο και τον ψηλότερο μιναρέ της πόλης που ανήκει στον μεντρεσέ  του Islam Khodja(1908).

Είναι ο νεότερος μιναρές της πόλης (1910)  και ο ψηλότερος 44,8 μ δηλαδή μόνο 2 μέτρα κοντύτερος από τον Kalon της Μπουχάρα.(δεξιά στην φωτογραφία ο μεντρεσές)

O Islam Khodja ήταν ο μεγάλος βεζίρης του Χανάτου και αγαπητός από τον λαό γιατί έφτιαξε δημόσιο σχολείο και νοσοκομείο ενώ προώθησε επίσης σειρά από εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις. Προκάλεσε όμως την μήνη του κλήρου και έτσι το 1913 δολοφονήθηκε, με την σιωπηλή συναίνεση του Χάνου, που για να καλύψει τους πραγματικούς δολοφόνους έθαψε ζωντανό τον αρχιτέκτονα του  μεντρεσέ του Islam Khodja. 

Σχεδόν απέναντι του είναι το μαυσωλείο με τον τάφο του Pahlavan Mahmud που είναι ο πολιούχος της πόλης . Ήταν ένας  ταλαντούχος ποιητής, στρατιώτης, γουναράς, επαγγελματίας παλαιστής και θεραπευτής .Γύρω από αυτό αναπτύχτηκε ένα νεκροταφείο  και έγινε και το οικογενειακό μαυσωλείο της τελευταίας δυναστείας των Χάνων. Το ωραίο είναι ότι οι άνδρες θαβόντουσαν δίπλα στις μανάδες τους γιατί με τόσες γυναίκες που είχαν  θα ήταν δύσκολο να τους θάψουν μαζί!

Στο μαυσωλείο έρχονται οι νιόπαντροι και αφού τους ευλογήσουν πίνουν και νερό από ένα πηγάδι που έχει στην αυλή του.

Μετά καθώς περπατάνε με όλους τους συγγενείς στον δρόμο, αν αυτοί ακούσουν μουσική από κάπου αρχίζουν να χορεύουν μπροστά στο ζεύγος.

Σε μια τέτοια σκηνή που βρεθήκαμε, προσκληθήκαμε και εμείς να χορέψουμε οπότε η κ. Αθεόφοβου, τιμώντας το ψευδώνυμο ,πήγε και χόρεψε υπό την καθοδήγηση ενός εξαιρετικού χορευταρά πιτσιρικά και υπό την γενική θυμηδία των παρευρισκομένων, εμού βιντεοσκοπούντος  το ιστορικό γεγονός!

Προχωρώντας προς την ανατολική πύλη από τον κεντρικό δρόμο, φτάνουμε στον μεντρεσέ του Allah Kuli Khan (1834) που έχει και την ψηλότερη πρόσοψη από όλους τις άλλους της πόλης. Λόγω έλλειψης χώρου και του μεγέθους του γκρεμίστηκε μέρος του τείχους όταν κατασκευάστηκε το 1834.

Απέναντι είναι ο μεντρεσές του Kutlug-Murad-inak (1804-12) ο μοναδικός με δύο πατώματα στην Χίβα. Ήταν θείος του Allah Kuli Khan και έχει ταφεί σε αυτόν, παρά το ότι είχε πεθάνει εκτός της πόλεως γιατί  ο ανηψιός του είχε ήδη γκρεμίσει τα τείχη απέναντι.

Δίπλα από τον μεντρεσέ είναι το παλάτι Tash Hauli (πέτρινη αυλή) που έφτιαξε ο Χάνος Allah Kuli. Το λαβυρινθώδες παλάτι με τα 163 δωμάτια άρχισε να χτίζεται το 1830 και τελείωσε 8 χρόνια αργότερα με την εργασία 1000 σκλάβων. Περιβάλλεται με ψηλά τείχη για προστασία.

Πρώτα φτιάχτηκε το χαρέμι και τα ιβάν αριστερά ήσαν για τις 4 γυναίκες του ενώ δεξιά έμεναν οι παλλακίδες και οι υπηρεσίες. Κάθε ιβάν έχει πλακάκια με διαφορετική διακόσμηση, όπως και οι οροφές τους, και  θεωρούνται γενικότερα αριστουργήματα τέχνης.

Το χαρέμι επικοινωνούσε με το υπόλοιπο συγκρότημα με ένα μυστικό διάδρομο που μόνο ο Χάνος επιτρεπόταν να χρησιμοποιήσει.

Στο χώρο υποδοχής γινόντουσαν το καλοκαίρι τα γλέντια και περιμετρικά υπήρχαν δωμάτια για τους φιλοξενούμενους. Τον χειμώνα σε μια υπερυψωμένη εξέδρα τοποθετούσε μια μογγολική σκηνή (yurt) και δεχόταν εκεί τους ξένους.

Η τρίτη αίθουσα του δικαστηρίου είχε δύο πόρτες. Η μία για τους αθώους και η άλλη για τους προς εκτέλεση.

Το βράδυ η καστροπολιτεία αποκτά μια άλλη διάσταση καθώς πολλά από τα μνημεία φωτίζονται και αποκτούν άλλη πολύ όμορφη εικόνα.

Σχεδιάγραμμα της καστροπολιτείας Ichan Kala που υπήρχε στην πόλη.

1-νότια πύλη Tosh Darvosa

2-ανατολική πύλη Polvon Darvosa (πύλη του Ισχυρού)  

3-δυτική πύλη  Ota Darvosa (πύλη του πατέρα )

4-Al-Khorezmi 

5-μεντρεσές του Mohammed Amin Khan ή Medamin

6-Kalta minor (κοντός μιναρέ)

7-Kukhma Ark ή παλιό φρούριο

8-Ak Sheikg Bobo Bastion (Λευκός Σεΐχης)

9-μεντρεσές του Mohammed Rakhim Khan

10-Τζαμί της Παρασκευής (Juma)

11-μιναρές του τζαμιού Juma

12-μεντρεσές  του Islam Khodja και μιναρές

13-Μαυσωλείο Pahlavan Mahmud

14-μεντρεσές του Allah Kuli Khan

15-μεντρεσές του Kutlug-Murad-inak

16-παλάτι Tash Hauli

ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ

Α΄ ΜΕΡΙΚΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΟΥΖΜΠΕΚΙΣΤΑΝ

Β΄ΤΑΣΚΕΝΔΗ ΜΙΑ ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΠΟΛΗ ΣΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΣΙΑ

Γ΄ Η ΜΥΘΙΚΗ ΣΑΜΑΡΚΑΝΔΗ (α΄μέρος)

Δ΄ ΣΑΜΑΡΚΑΝΔΗ (β΄ μέρος) και ΣΑΧΡΙΣΑΜΠ

Ε΄ ΜΠΟΥΧΑΡΑ