Η ΑΠΟ ΑΙΩΝΩΝ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΩΝ ΕΒΡΑΙΩΝ ΣΤΗΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Η εικόνα του Φέιγκιν στον Όλιβερ Τουίστ, όπως μπορείτε να την δείτε στο ποστ μου Η ΤΑΙΝΙΑ ΟΛΙΒΕΡ ΤΟΥΙΣΤ (1948) ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΕΣΕ Η ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΗΣ αλλά και η αντίστοιχη του Σάιλοκ στον Έμπορο της Βενετίας του Σαίξπιρ, είναι η στερεότυπη εικόνα των Εβραίων σε όλες τις χριστιανικές χώρες της Ευρώπης. Η εικόνα βέβαια αυτή δεν δημιουργήθηκε από αυτά τα δύο κλασσικά βιβλία αλλά προϋπήρχε από αρκετούς αιώνες πριν.

Στα στερεότυπα της εμφάνισης είναι πρωταρχικά η μεγάλη γαμψή μύτη (Jewish nose) και αυτό το ευρέως διαδεδομένο στερεότυπο ανάγεται ήδη από τον 13ο αιώνα. Επίσης στις καρικατούρες εμφανίζονται ως μελαμψοί και δασύτριχοι, με τριχωτά αυτιά, σπυριά,  με σχιστές οπλές και ουρές αλλά και με  κόκκινα μαλλιά όπως ο Ιούδας.

Κατά την Ισπανική Ιερά Εξέταση, όλοι όσοι είχαν  κόκκινα μαλλιά αναγνωρίστηκαν ως Εβραίοι.

Χαρακτηρίστηκαν επίσης ως άθλιοι, άπληστοι και τοκογλύφοι.

Η αντίληψη αυτή έχει προέλθει από την εποχή του Μεσαίωνα που η Εκκλησία απαγόρευε στους Χριστιανούς να δανείζουν λεφτά με τόκο οπότε αυτό ήταν ένα πεδίο με το οποίο ασχολήθηκαν επιτυχώς οι Εβραίοι.

Βέβαια στη Θεία Κωμωδία του Δάντη, οι τοκογλύφοι προέρχονται όλοι από ισχυρές χριστιανικές οικογένειες

Υπήρχαν ήδη  από τον 12^ο αιώνα, ψευδείς φημολογίες ότι οι Εβραίοι απαγάγουν παιδιά χριστιανών για να χρησιμοποιήσουν το αίμα τους στις γιορτές τους. Οι φήμες αυτές οδήγησαν σε  επιθέσεις και σφαγές εναντίον των Εβραίων.

 Θάνατοι παιδιών που δεν μπορούσαν να τους εξηγήσουν αποδόθηκαν στους Εβραίους με αποτέλεσμα οι τοπικές εκκλησίες στην Αγγλία και την Βόρειο Ιταλία 3 από αυτά να τα αγιοποιήσουν!  (William of Norwich, Little Saint Hugh of Lincoln, και ο  Simon of Trent)
Επίσης αντίστοιχα και οι Ρώσοι αγιοποίησαν τον   Gavriil Belostoksky

Αυτή η ευρέως διαδεδομένη φημολογία έχει απεικονιστεί σε βιβλία και σε αγιογραφίες σε εκκλησίες, διατηρήθηκε δε ακόμα και τον περασμένο αιώνα και έτσι βλέπουμε σε φυλλάδιο του 1915 από το Κίεβο να προειδοποιεί τους χριστιανούς να προφυλάξουν τα παιδιά τους γιατί στις 17 Μαρτίου θα είναι το Πάσχα των Εβραίων!

Ο μεγάλος πρωταγωνιστής του Χριστιανικού αντισημιτισμού στον Μεσαίωνα ήταν ο Άγιος Μπερναρντίνο της Σιένα ο οποίος σε κήρυγμα του στην Πάδουα το 1423 έλεγε μεταξύ άλλων:

 Είναι θανάσιμη αμαρτία να συντρώγεις και να πίνεις με Εβραίο ή να επισκέπτεσαι τα σπίτια Εβραίων ή να ζητάς βοήθεια από Εβραίο γιατρό.

Οι χριστιανοί δεν πρέπει να λούζονται μαζί με τους Εβραίους.

Στη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας, περιορισμός στην κυκλοφορία των Εβραίων.

Οι Εβραίοι πρέπει να φέρουν διακριτικό σήμα.

Είναι θανάσιμη αμαρτία χριστιανοί να εργάζονται ως τροφοί ή να απασχολούνται με την ανατροφή παιδιών Εβραίων.( Τα τραγικά αποτελέσματα μιας τέτοιας περίπτωσης περιγράφω στο Η ΔΙΑΒΡΩΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΘΡΗΣΚΕΙΑ)
Στην υπάρχουσα αντισημιτική χριστιανική μυθολογία προεξάρχουσα θέση κατέχει και η αντίληψη πως οι Εβραίοι είναι υπεύθυνοι για την σταύρωση του Χριστού. Οι διάφοροι πατέρες της εκκλησίας με τα γραπτά τους αιτιολογούν τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν  οι Εβραίοι ως τιμωρία τους για την σταύρωση.

 Χαρακτηριστικά ο  Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος επισημαίνει:

 « Ἡδέως ἄν οὖν ἐροίμην Ἰουδαίους, πόθεν οὕτω θεήλατος ὀργὴ καὶ ἦλθεν ἐπ᾿ αὐτούς, καὶ πασῶν ἔμπροσθεν γενομένων, οὐκ ἐν Ἰουδαίᾳ μόνον ἀλλὰ πανταχοῦ τῆς οἰκουμένης χαλεπωτέρα; Οὐκ εὔδηλον, ὅτι διὰ τὸ τοῦ σταυροῦ τόλμημα καὶ τὴν ἀπόφασιν ταύτην; Ἅπαντες εἴποιεν ἄν, καὶ μετὰ πάντων καὶ πρὸ πάντων αὐτὴ ἡ τῶν πραγμάτων ἀλήθεια ».

 Ο Αρέθας Καισαρείας προσθέτει :

 « Πᾶντα γὰρ αὐτοὺς κατέλαβε τὰ κακά. Πόλεων πυρπολήσεις, γῆς δηώσεις ἐπὶ φυτῶν ὀλέθρῳ καὶ ἐκτομῇ. Ἅπαντα εἴσπραξις ἦν τῆς κατὰ τοῦ Σωτῆρος θρασύτητος ».

Ακόμα και σήμερα πάνω από ένας στους 4  (27%) Αμερικανούς θεωρεί τους Εβραίους υπεύθυνους για τον θάνατο του Χριστού!

Έπρεπε να φτάσουμε στο 1965, οπότε με σημαντική απόφασή της κατά τη Δεύτερη Σύνοδό της στο Βατικανό  η  Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία  απάλλαξε επίσημα  τους Εβραίους από τη «συλλογική ενοχή» για τη θανάτωση του Ιησού Χριστού!

Βέβαια ίσως μετά 100 να το κάνει και η Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία παραμένει προσκολλημένη στα παρανοϊκά του Κοσμά του Αιτωλού (άγιος από το 1961)  ο οποίος στην  «Διδαχή Δ΄», γράφει:

 “Και τώρα μη δυνάμενοι οι Εβραίοι να τον μετασταυρώσουν τον Χριστόν, κάθε Μεγάλην Παρασκευήν τον κάνουν από κερί και τον σταυρώνουν, και ύστερα τον καίουν, η παίρνουν ένα αρνί και το κτυπούν με τα μαχαίρια και το σταυρώνουν αντί του Χριστού. Ακούετε κακίαν των Εβραίων και του διαβόλου; Καθώς γεννηθή το Εβραιόπαιδον, αντί να το μαθαίνουν να προσκυνή τον Θεόν, οι Εβραίοι, παρακινούμενοι από τον πατέρα των διάβολον, ευθύς οπού γεννηθή, το μαθαίνουν να βλασφημά και να αναθεματίζη τον Χριστόν μας και την Παναγίαν μας· και εξοδεύουν πενήντα, εκατόν πουγγιά να εύρουν κανένα χριστιανόπουλο να το σφάξουν, να πάρουν το αίμα του, και με εκείνο να κοινωνούν. …….Κοίταξε εις το πρόσωπον ένα Εβραίον όταν γελά· τα δόντια του ασπρίζουν, το πρόσωπόν του είνε ωσάν πανί αφωρισμένο, διότι έχει την κατάραν από τον Θεόν, και δεν γελά η καρδία του. Έχει τον διάβολον μέσα του οπού δεν τον αφήνει. Κοίταξε και ένα χριστιανόν εις το πρόσωπον, ας είνε και αμαρτωλός· λάμπει το πρόσωπόν του, χύνει η χάρις του Αγίου Πνεύματος. Σφάζει ο Εβραίος ένα πρόβατον, και το μισό το εμπροσθινόν το κρατεί δια λόγου του, και το πισινόν το μουντζώνει και το πωλεί εις τούς χριστιανούς δια να τούς μαγαρίση. Και αν σου δώση ο Εβραίος κρασί η ρακί, είνε αδύνατον να μη το μαγαρίση πρώτον, και αν δεν προφθάση να κατουρήση μέσα, θα πτύση. Όταν αποθάνη κανένας Εβραίος τον βάζουν μέσα εις ένα σκαφίδι μεγάλο και τον πλένουν με ρακί, και του βγάνουν όλην του την βρώμα, και εκείνο το ρακί το φτιάνουν με μυριστικά, και τότε το πωλούν εις τούς χριστιανούς ευθηνότερον, δια να τούς μαγαρίσουν. Πωλούν ψάρια εις την πόλιν οι Εβραίοι; Ανοίγουν το στόμα του οψαρίου και κατουρούν μέσα, και τότε το πωλούν εις τούς χριστιανούς…..Ο Εβραίος μου λέγει πως ο Χριστός μου είνε μπάσταρδος, και η Παναγία μου πόρνη. …….».

Γκαϊντούρια!

Όσοι ανήκουν  στις πολιτισμένες χώρες του κόσμου μπορούν να ψηφίσουν στις εκλογές της χώρας τους σε περίπτωση που βρίσκονται στο  εξωτερικό. Μόνο στην δική μας Τσιπροκαμμένη χώρα οι Έλληνες του εξωτερικού δεν έχουν αυτή την δυνατότητα και απλά αυτό είναι ένα θέμα που το συζητάμε χρόνια χωρίς τίποτα τελικά να γίνεται.

Ο Τάκης Θεοδωρόπουλος έγραψε σχετικά ένα απολαυστικό άρθρο στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ το οποίο και μεταφέρω εδώ αυτούσιο.

Η συνεδρίαση εκείνη της Εθνοσυνέλευσης του 1844 έχει μείνει στην Ιστορία για τη σύγκρουση των αυτοχθονιστών με τους ετεροχθονιστές. Οι πρώτοι είχαν επικεφαλής τον Μακρυγιάννη και τον Παλαμήδη. Υποστήριζαν πως στο Δημόσιο μπορούσαν να διορίζονται μόνον όσοι κατάγονταν από τις απελευθερωμένες περιοχές του κρατιδίου, από τη Ρούμελη, τον Μοριά και τα νησιά. Οι υποστηρικτές των ετεροχθόνων, με επικεφαλής τον Κωλέττη, ζητούσαν τα δικαιώματα των απανταχού Ελλήνων. Επικράτησαν οι πρώτοι. Ιστορικός δεν είμαι, όμως πολύ θα ήθελα να διαβάσω το έργο κάποιου ιστορικού ο οποίος να εξηγεί πόσα χρωστάει η στρεβλή ανάπτυξη του ελληνικού Δημοσίου σε εκείνη την ψηφοφορία. Το Δημόσιο στελεχώθηκε από τους λιγότερο μορφωμένους Έλληνες, κυρίως δε από όσους έβλεπαν τον κόσμο του καιρού τους με την περιορισμένη ματιά του ανθρώπου που μεγάλωσε σε κάποια επαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο μεγάλος ελληνισμός της Κωνσταντινούπολης, ό,τι πιο προωθημένο διέθετε τότε η Ελλάδα, αποκλείσθηκε. Ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος δεν διοριζόταν στο πανεπιστήμιο για χρόνια ως ετερόχθων. Ετερόχθων και ο Νανόπουλος, αν δεν κάνω λάθος, κοντά δύο αιώνες μετά. Και πόσοι ακόμη.

Στην Εθνοσυνέλευση του 1844 βουλευτής ήταν και ο Τσωρτς, της οδού Τζωρτζ στην Κάνιγγος, αφού οι συναγωνιστές του τον αποκαλούσαν Τζώρτζη. Αυτός είχε πάρει την ελληνική υπηκοότητα, πλην όμως οι αυτοχθονιστές που δεν μασούσαν από τέτοια, ετερόχθονα τον ανέβαζαν, ετερόχθονα τον κατέβαζαν. Κάποια στιγμή σηκώθηκε να πάει στο βήμα. Βαρύς όπως ήταν και ηλικιωμένος, τον υποβάσταζαν. Στάθηκε, κοίταξε την ευγενή ομήγυρη και είπε μία μόνον λέξη: «Γκαϊντούρια». Κανείς δεν τόλμησε να του απαντήσει και ο ίδιος ήταν τόσο συγχυσμένος, που σωριάστηκε στο πάτωμα. Τα «Γκαϊντούρια» τραγουδούν ακόμη. Οι υπερήφανοι αυτόχθονες, οι υπερασπιστές της εξαθλίωσής μας, δεν δέχονται να τους κρίνουν όσοι συμπατριώτες μας αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν σε χώρες που κρίνουν ότι μπορούν να αναγνωρίσουν την αξία τους, αυτή που η δική τους χώρα απορρίπτει. Όχι δικαίωμα ψήφου στους Έλληνες του εξωτερικού, με άλλα λόγια τους εκτός Ελλάδος Έλληνες.

Εκλογική κουτοπονηριά; Μα και οι αυτοχθονιστές του 1844 αυτήν είχαν στον νου τους. Ο Μακρυγιάννης το ομολόγησε πολύ πριν από τον Σκουρλέτη: «Εάν δεν φάγομεν ημείς, ας πάει κατά διαόλου η ελευθερία». Ο φόβος τους, όμως, είναι πολύ πιο ουσιαστικός από τον φόβο που τους προκαλεί μια εκλογική πανωλεθρία. Είναι ο φόβος της καθολικής απαξίωσής τους. Η κρίση δημιούργησε μια γενιά Ελλήνων Ευρωπαίων, μια ελίτ που έζησε σε συνθήκες κανονικότητας και, αν αυτή αποκτήσει λόγο για τα δικά μας πράγματα, οι Σκουρλέτηδες και το τσούρμο τους δεν θα ξέρουν πού να σταθούν. Προς το παρόν, τους στερούν τα πολιτικά δικαιώματά τους, όπως οι τότε αυτόχθονες. Αν μη τι άλλο, είμαστε λαός με σταθερές αξίες.

Δύο λόγια για τον μεγάλο φιλέλληνα που αγάπησε τον τόπο μας και έγινε Έλληνας.

Ο σερ Ρίτσαρντ Τσωρτς (Sir Richard Church, Κορκ Ιρλανδίας 1784 - Αθήνα 1873), μετά την πτώση του Μεσολογγίου, ήρθε στην Αθήνα στις αρχές του 1827 για να βοηθήσει στον ελληνικό αγώνα. Από την Γ' Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνος (1827) εκλέχθηκε "αρχιστράτηγος και διευθυντής απασών των κατά ξηράν δυνάμεων της Ελλάδος", μετά από πρόταση του Κολοκοτρώνη, και στάλθηκε στο Φάληρο να βοηθήσει τον Καραϊσκάκη. Πήρε μέρος και σε άλλες μάχες. Με την άφιξη του Καποδίστρια, ο Τσωρτς διορίστηκε αρχηγός της Δυτικής Ελλάδος και το 1829 κατέλαβε το Μεσολόγγι, το Αιτωλικό και το φρούριο της Βόνιτσας.

 Μετά την εκλογή του Όθωνα ως βασιλιά της Ελλάδος, διορίσθηκε Σύμβουλος της Επικρατείας και το 1836, κατά τη διάρκεια της Κυβέρνησης Άρμανσπεργκ, διορίστηκε γενικός επιθεωρητής του Στρατού. Μετά την Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου ο Τσωρτς επιλέχθηκε ανάμεσα από τους Συμβούλους της Επικράτειας που ήταν επαναστάτες, να έχει διαμεσολαβητικό ρόλο μεταξύ αυτών και του Όθωνα.  Ένα μήνα μετά εκλέχθηκε πληρεξούσιος Ζυγού Αιτωλίας στην Γ’ Σεπτεμβρίου εν Αθήναις Εθνική των Ελλήνων Συνέλευση, (1843) αντιπροσωπεύοντας μια περιοχή από τα μέρη της Δυτικής Ελλάδας που απελευθέρωσε το 1828-1829 και επιλέχθηκε στη Γερουσία.

Το 1864 του απονεμήθηκε από το βασιλιά Γεώργιο Α' ο τιμητικός τίτλος του αρχηγού του Επιτελείου.

Έμεινε μέχρι τον θάνατο του στην Πλάκα σε σπίτι που φωτογραφίες του έχω βάλει στο ποστ  Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΘΗΝΩΝ-ΟΙ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΕΝΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

Ο τάφος του βρίσκεται στο Α΄ Νεκροταφείο.

Η ΤΑΙΝΙΑ ΟΛΙΒΕΡ ΤΟΥΙΣΤ (1948) ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΕΣΕ Η ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΗΣ

Ο Κάρολος Ντίκενς έγραψε τον Όλιβερ Τουίστ σε συνέχειες το 1837-9.

Έκτοτε μέχρι τις μέρες μας το μυθιστόρημα αυτό έγινε ιδιαίτερα αγαπητό  από τους μεγάλους, αλλά και ιδιαίτερα από τα παιδιά σε όλο τον κόσμο.

Το 1948 ο σκηνοθέτης σερ Ντέιβιντ Λιν μετέφερε  στην μεγάλη οθόνη το μυθιστόρημα σε μια αριστουργηματική ταινία,  την οποία το 1999 το Βρετανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου κατέταξε  στην 46η θέση στη λίστα με τις 100 καλύτερες ταινίες όλων των εποχών.

Το 2005 το Βρετανικό Ινστιτούτο Ταινιών την κατέταξε στις 50 ταινίες που θα πρέπει να έχει δει κανείς όταν είναι 14 ετών.

Η ταινία προβλήθηκε το 1948 στη Μεγάλη Βρετανία αποσπώντας διθυραμβικές κριτικές. Τόσο το κοινό όσο κι οι κριτικοί αποθέωσαν τον Άλεκ Γκίνες, ο οποίος με τη βοήθεια του μακιγιάζ, της προσθετικής μύτης και του μεγάλου ταλέντου του κατάφερε να υποδυθεί τον Εβραίο Φέιγκιν με μεγαλειώδη τρόπο. 

Την μεταμόρφωση αυτή την πέτυχε ο εξαιρετικός μακιγιέρ Stuart Freeborn που οι νεώτεροι έχουν απολαύσει την δουλειά του στην αρχική τριλογία του Star Wars. Ο μακιγιέρ βασίστηκε στην εικόνα του Φέιγκιν που είχε σκιτσάρει ο  George Cruikshank στο βιβλίο του Κάρολου Ντίκενς. Ο Ντίκενς είχε βασίσει τον χαρακτήρα του Φέιγκιν στον γνωστό τότε απατεώνα Εβραίο  Ikey Solomon και το σκίτσο του Cruikshank του έμοιαζε.

Η χαρακτηριστική αυτή εικόνα του κακού Εβραίου ήταν και η αιτία που η ταινία  προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις το 1948, χρονιά κατά την οποία ήταν πρόσφατες οι εικόνες από το Ολοκαύτωμα.

Η απεικόνιση του Φέιγκιν από τον Γκίνες κρίθηκε ως αντισημιτική  από τις Εβραϊκές οργανώσεις των ΗΠΑ, οι οποίες κατάφεραν και απαγορεύτηκε η προβολή της ταινίας μέχρι το 1951. Η έκδοση τελικά της ταινίας που προβλήθηκε το 1951 στις Η.Π.Α. είχε υποστεί περικοπές στο μοντάζ που αφορούσαν το ρόλο του Φέιγκιν.

 Η προβολή της ταινίας απαγορεύτηκε ακόμα  από το Ισραήλ αλλά επίσης και  από την Αίγυπτο, με την αιτιολογία πως  παρουσιάζει τον Φέιγκιν ιδιαίτερα συμπαθητικό!

Μόνο μετά το 1970 προβλήθηκε στις ΗΠΑ ολόκληρη η αρχική κόπια της ταινίας χωρίς περικοπές.

Τον Φεβρουάριο 1949 η προβολή της ταινίας στον κινηματογράφο Kurbel στον Βρετανικό τομέα του Βερολίνου, συνάντησε την αντίδραση από διαδηλωτές και τελικά η προβολή της ανεστάλη.

Τον Μάρτιο 1949 στο Αμβούργο ο συνήγορος του Veit Harlan, που διαζόταν για αντισημιτισμό , γιατί είχε γυρίσει το αντισημιτικό προπαγανδιστικό φιλμ  Jud Süß (1940) ζήτησε να προβληθεί μαζί με το αυτό και ο Όλιβερ Τουίστ.

Οι κατηγορίες για αντισημιτισμό του Όλιβερ Τουίστ υπήρχαν από την εποχή του Ντίκενς. Στα πρώτα 38 κεφάλαια του βιβλίου ο Φέιγκιν αναφέρεται 257 φορές ως Εβραίος ενώ μόνο 42 ως «ο γέρος»

Ο ίδιος έχει πει πως: "δυστυχώς ήταν αλήθεια, από την εποχή στην οποία αναφέρεται η ιστορία, ότι στην τάξη των εγκληματιών ήταν σχεδόν πάντα ένας Εβραίος"

. Ο Ντίκενς υποστήριξε επίσης ότι ονομάζοντας τον Φέιγκιν " Εβραίο" δεν καταλογίζει τίποτα στον εβραϊκό λαό: "Δεν έχω αισθήματα κατά των Εβραίων παρά  φιλικά. Πάντα μιλάω καλά γι 'αυτούς, είτε δημόσια  είτε ιδιωτικά, και βασίζω την μαρτυρία μου αυτή στην εξαιρετικά καλή πίστη τους σε τέτοιες συναλλαγές όπως αυτές που είχα ποτέ μαζί τους ... "

Όταν πούλησε το σπίτι του σε ένα Εβραίο τραπεζίτη, ο οποίος του ανέφερε τις αντιρρήσεις του για την εικόνα Εβραίου Φέιγκιν, διέγραψε 180 από τις αναφορές στο βιβλίο σε αυτόν ως «ο Εβραίος»

Το 1989, ένα χρόνο πριν τον θάνατο του ο Ντίκενς διέγραψε κάθε στερεότυπη καρικατούρα του  Φέγκιν όπως η γαμψή μύτη και  το καμπούριασμα.

Στην Ελλάδα πρωτοπαίχτηκε τον Οκτώβριο 1948 με μεγάλη επιτυχία και η προβολή του επαναλαμβανόταν συχνά αρκετά χρόνια μετά.
Η κριτική του Μάριου Πλωρίτη στην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ είναι διθυραμβική.  

Είναι χαρακτηριστικό ότι και ο Πλωρίτης γράφοντας στο πνεύμα της εποχής του και με τα στερεότυπα που υπήρχαν για τους Εβραίους, πως ο Γκίνες : πέτυχε μια εκπληκτική μάσκα κλασσικού Εβραίου. 

Από αριστερά προς τα δεξιά ηθοποιοί που έπαιξαν τον ρόλο του Φέιγκιν.

Lon Chaney (1922), Irving Pichel (1933), Ron Moody (1968), Richard Dreyfuss (1997)

Στην δεύτερη σειρά: Ben Kingley (2005), Timothy Spall (2007),Russ Abbott (2011/12),Rowan Atkinson (2010/11), Anton Lesser (2015)

ΜΕΡΙΚΑ ΧΑΡΙΤΩΜΕΝΑ ΣΤΙΓΜΙΟΤΥΠΑ ΤΗΣ ΑΓΑΘΗΣ ΔΗΜΗΤΡΟΥΚΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΖΩΗ ΤΗΣ ΜΕ ΤΟΝ ΓΚΑΤΣΟ.

Στο παρελθόν στο ποστ μου ΜΕΓΑΛΟΙ ΕΡΩΤΕΣ ΜΕΓΑΛΩΝ ΠΟΙΗΤΩΝ ΣΕ ΜΕΓΑΛΗ ΗΛΙΚΙΑ είχα αναφέρει την Αγαθή Δημητρούκα (1958-) γιατί είχε συνδέσει την ζωή της με τον Νίκο Γκάτσο(1911-1992) από το 1974 μέχρι τον θάνατο του, παρά το γεγονός ότι ήταν 42 χρόνια μεγαλύτερος από αυτήν.

Η Αγαθή Δημητρούκα έχει διακριθεί ως στιχουργός σε τραγούδια του Μάνου Χατζηδάκι και άλλων συνθετών, αλλά και ως συγγραφέας και μεταφραστής πολλών βιβλίων.

Αντιγράφω από την παρουσίαση του βιβλίου της ΠΟΥΛΑΜΕ ΤΗΝ ΖΩΗ, ΧΡΕΩΝΟΥΜΕ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ (Πατάκης) στα ΝΕΑ:

Είναι φθινόπωρο του 1974 και αυτό είναι το τρίτο τηλεφώνημα ανάμεσα στον ποιητή Νίκο Γκάτσο και τη μαθήτρια Αγαθή Δημητρούκα που κατοικεί στην Πεντάλοφο του Μεσολογγίου. Είχε ακούσει στο ραδιόφωνο τη δική του διασκευή στον Ματωμένο γάμο του Λόρκα και είχε συγκλονιστεί τόσο, ώστε αποφάσισε να του τηλεφωνήσει για να ζητήσει τη διεύθυνσή του και να μοιραστεί μαζί του τις σκέψεις της. Έτσι άρχισε η αλληλογραφία τους, τα απανωτά τηλεφωνήματα, η συμβίωσή τους, η συνενοχή τους, η μαθητεία της στη στιχουργική και στη μετάφραση, η γνωριμία της με τον κύκλο των χαμένων ιερών τεράτων που όρισαν τις πολιτισμικές συντεταγμένες αυτού του τόπου και οι... πλάκες τους. Τα απίστευτα καλαμπούρια που ξεκίναγε εκείνος με το δικό της σιγοντάρισμα και «παραλήπτες» τον Χατζιδάκι, τον Μούτση, τον Ξαρχάκο, τον Κόκοτα, τον Μαρίνο, τη Μούσχουρη, τον Ελύτη, τον Σωτήρη Μουστάκα, τους ταξιτζήδες της Αθήνας, τους σερβιτόρους του «Φλόκα», τους εφημεριδοπώλες της Κυψέλης κ.ο.κ

Ήταν μια σχέση ζωής και έμπνευσης που κράτησε ως τον θάνατό του, το 1992, και που συνεχίζεται (ακόμα και τώρα που ο γιος της με τον Γιώργο Φιλιππάκη είναι 17 χρονών) με την εκδοτική φροντίδα της για το έργο του. Ολόκληρη αυτή η υπέροχη 20ετία ζωντανεύει ανάλαφρα μέσα από ανεκδοτολογικά στιγμιότυπα (και τους στίχους που ενέπνευσαν) στο αυτοβιογραφικό της βιβλίο Πουλάμε τη ζωή χρεώνουμε τον θάνατο,

………..

Ο ανάπηρος πατέρας της - καπνοπαραγωγός, χτυπημένος από πολιομυελίτιδα- της μάθαινε τα πρώτα γράμματα κι έφθασε να πουλήσει ένα χωράφι για να της αγοράσει την Εγκυκλοπαίδεια Δομή με το Λεξικό του Δημητράκου.

Ντυμένη με ξεβαμμένα μακό, παντελόνια μιλιτέρ και ελβιέλες δίπλα του, ενώ εκείνος δεν έβγαζε το σκούρο κοστούμι του, έμοιαζαν παράταιρο ζευγάρι- μερικοί την έβλεπαν σαν εγγονό του- κι όμως ήσαν απόλυτα συντονισμένοι.

Εξαιτίας αυτής της εμφάνισης υπάρχουν και δύο πολύ χαριτωμένα περιστατικά που έχει αναφέρει σε άλλη συνέντευξη της.

Το πρώτο είναι από το συνηθισμένο στέκι  του Γκάτσου στο ζαχαροπλαστείο του ΦΛΟΚΑ, όταν σε αυτό εμφανίστηκε ο τότε υπουργός Εθνικής Άμυνας Αβέρωφ.

Καθόμασταν στο ίδιο τραπέζι πάντα, κι ήταν σαν θεωρείο, απ' όπου έβλεπες και σ' έβλεπε όποιος έμπαινε. Εκείνο το μεσημέρι ήμασταν ο Γκάτσος φυσικά, ο Χάλαρης φαντάρος που είχε έρθει με άδεια κι εγώ ντυμένη σε στιλ μιλιτέρ που ήταν της μόδας. Μπαίνει με τη συνοδεία του και πλησιάζει έτοιμος για χειραψία ο Αβέρωφ. Ο Γκάτσος σηκώνεται, δίνει το χέρι του λέγοντας «Κύριε υπουργέ» κι ώσπου ο υπουργός να πει «Κύριε Γκάτσο», ο Χάλαρης συνειδητοποιεί ότι έχει μπροστά του τον υπουργό Αμυνας και πετάγεται, ως όφειλε, σε στάση προσοχής. Ως ζώον μιμητικόν, παρασύρομαι από τον Χριστόδουλο και πετάγομαι κι εγώ σε στάση «κλαρίνου». Από την πλάκα που μου έκαναν μετά, δεν ξαναφόρεσα τα ίδια ρούχα.

Το δεύτερο στο ίδιο στέκι στο οποίο συγκεντρώνονταν συχνά καλλιτέχνες και διανοούμενοι της Αθήνας.

Ο Ταχτσής ερχόταν στου Φλόκα κι έκαναν παρέα με τον Γκάτσο. Εγώ τότε μόλις είχα έρθει στην Αθήνα, μικρό κορίτσι που έμοιαζε με αγοράκι. Είχα κοντό μαλλί, φορούσα κάτι πουκάμισα ανοιχτά, δεν είχα πολύ στήθος... «Δεν είναι κορίτσι αυτό» είπε μια μέρα ο Ταχτσής και κάνει «να», σηκώνει το πουκάμισό του και μας δείχνει το πρόσθετο γυναικείο στήθος του. Καθόλου δεν τον άγγιξε τον Γκάτσο το περιστατικό αυτό, δεν το συζήτησε καν μετά.

Είναι γνωστό βέβαια ότι ο Ταχτσής βιοποριζόταν εν μέρει εκδιδόμενος στην Συγγρού, ντυμένος γυναίκα. Έτσι  άλλωστε βρέθηκε ντυμένος το 1988, όταν δολοφονήθηκε από άγνωστο εραστή-πελάτη του στο σπίτι του στον Κολωνό.

Τέλος και δυο εξ ίσου χαριτωμένες αναφορές της σχετικά με την στιχουργική.

Η πρώτη με τον Χατζηδάκι : 

Με τον Χατζιδάκι, ή καλύτερα για τον Χατζιδάκι, άρχισα να γράφω κατόπιν δικής του παραγγελίας και άρνησης του Γκάτσου να γράψει εκείνος. Η παραγγελία ήταν να γράψω στίχους που να περιλαμβάνουν τους εξής δύο: «Σκότωσα τον διάκονο/μες στην εκκλησία».

Η συνεργασία αυτή είχε που είχε σαν αποτέλεσμα το τραγούδι του 1977 Ένα κορίτσι στον βάλτο που το  τραγούδησε  ο Ευτύχιος Χατζηττοφής και στο οποίο υπάρχει ο στίχος

 Σκότωσα το διάκονο
μες στην εκκλησία.
Πίκρα και παράπονο
δεν υπάρχει πια.

Η δεύτερη αφορά ένα από τα αριστουργήματα της συνεργασίας Χατζηδάκι-Γκάτσου με την ανεπανάληπτη φωνή του Μητσιά. που ακούγοντας το είναι σαν να ακούς ένα πλήρες διήγημα.

Να προσθέσω ότι το πρώτο μάθημα στιχουργικής που πήρα από τον Γκάτσο ήταν με το τραγούδι «Ο Γιάννης ο φονιάς». Τότε εγώ πηγαινοερχόμουν από το Μεσολόγγι, αφού ήμουν στην τελευταία τάξη του εξατάξιου Γυμνασίου, και ο Νίκος ήθελε να τελειώσω εκεί το σχολείο, γιατί εδώ, με τα ξενύχτια, θα ήταν αδύνατο. Φτάνοντας η άνοιξη, είχα κλατάρει, δεν μπορούσα να διαβάζω στου Φλόκα. Ο Νίκος αναρωτιόταν τι να κάνει τον Γιάννη τον φονιά, Κεφαλλονίτη ή Μεσολογγίτη, γράφοντας πάνω στην υπάρχουσα μουσική του Μάνου. «Μην το κάνεις Κεφαλλονίτη» του έλεγα εγώ που προερχόμουν από το Μεσολόγγι, «δεν θα 'χει αξία το φονικό, θα 'χει γίνει από έναν τρελο-Κεφαλλονίτη». Αποφάσισε να τον κάνει «Μεσολογγίτη», λοιπόν, που θα έκρυβε κι έναν ηρωισμό η πράξη του. Με πείραζε πολύ μ' αυτό. Το είπε πολύ ωραία ο Μητσιάς, αυστηρά, το τραγούδι!

ΑΓΙΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ-Η ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΚΑΤΑΞΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΓΡΑΜΜΑΤΟΣΥΝΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΠΛΥΣΙΑΣ!

…στην βάφτιση μαζί με το όνομα που σου δίνουν, σου χαρίζουν και ένα μεγάλο κομμάτι από εκείνον που το κατείχε, κι όσο μεγαλώνεις, τόσο πιο πολύ γίνεσαι σαν κι αυτόν και του μοιάζεις. Θες δεν θες. Το είχα υποπτευθεί εδώ και χρόνια, αλλά δίσταζα να το παραδεχτώ. Και δίσταζα επειδή με αφορούσε προσωπικά. Θα ήταν σαν να πειραματίζομαι πάνω σε εμένα τον ίδιο και το αποτέλεσμα με τρόμαζε.

Το πρώτο πράγμα που άκουσα όταν άρχισα να καταλαβαίνω τι λένε οι μεγάλοι γύρω μου, ήταν «τρελό είναι αυτό το παιδί μας». Το πρωτοείπε η γιαγιά μου και επειδή την άκουγαν όλοι κοιτώντας την στο στόμα, άρχισαν να το λένε και αυτοί. Στο τέλος το πίστεψα και εγώ, επειδή άκουσα ότι και ο Άγος Αντώνης ήταν τρελός. Τόσο τρελός, που παράτησε τα καλά του στην πόλη και πήγε να ζήσει στην ερημιά τρώγοντας ακρίδες με μέλι.( από το διήγημα του Αντώνη Σουρούνη Και το όνομα αυτού/αυτής από το βιβλίο του Νύχτες με ουρά 2010 Καστανιώτης)

Μπορεί σήμερα οι διάφοροι τηλεοπτικοί μάγειροι να προτείνουν διάφορες νέες γκουρμεδιές την εποχή όμως που έζησε ο Άγιος Αντώνιος στην Αίγυπτο δεν υπήρχαν όλοι αυτοί.

Από την άλλη μεριά καθώς ήταν και αγράμματος και ανεπίδεκτος μαθήσεως, γιατί  γράμματα μὲν μαθεῖν οὐκ ἠνέσχετο, βουλόμενος ἐκτὸς εἶναι καὶ τῆς πρὸς τοὺς παῖδας συνηθείας δεν έμαθε ούτε να γράφει ή να διαβάζει στην μητρική του γλώσσα τα κοπτικά και βέβαια ούτε στα ελληνικά, όπου θα μπορούσε να μάθει από την ελληνική γραμματεία για διάφορα φαγητά και γεύσεις.   

Έτσι το μόνο πρότυπο του ήταν ο Ιωάννης ο Πρόδρομος που  ἡ δὲ τροφὴ αὐτοῦ ἦν ἀκρίδες καὶ μέλι ἄγριον (Ματθαίος 3,1-5)

Οι γονείς του  περιουσίαν αὐτάρκη κεκτημένω, δηλαδή  ήσαν εύποροι , θα μπορούσαν να τον σπουδάσουν, αυτός όμως ήθελε να καταφύγει στην έρημο για να μονάσει. Όταν πέθαναν και οι δύο γονείς του και έμεινε 18 ετών μοναδικός κηδεμών της αδελφής του, μετά 6 μήνες φρόντισε να ξεφορτωθεί την πατρική του περιουσία χαρίζοντας την, ακολουθώντας την προτροπή  του Ευαγγελίου  Μὴ μεριμνήσητε περὶ τῆς αὔριον και ταυτόχρονα ξεφορτώθηκε και την αδελφή του, στέλνοντας την σε ένα παρθεναγωγείο.(γνωρίμοις καὶ πισταῖς παρθένοις, δούς τε αὐτὴν εἰς Παρθενῶνα ἀνατρέφεσθαι)

Έτσι αντίθετα από την Πάπισσα Ιωάννα του Ροΐδη, η οποία δεν ηδύνατο να πιστεύση ότι έθεσεν ο θεός επί της γης τοσαύτα αγαθά, ίνα απέχομεν αυτών, αυτός πήγε και κλείστηκε αρχικά σε ένα τάφο!

Σαν όλους δε τους αγράμματους ήταν και περήφανος για την αγραμματοσύνη του, λέγοντας:

Ἕλληνες μὲν οὖν ἀποδημοῦσι, καὶ θάλατταν περῶσι, ἵνα γράμματα μάθωσιν·ἡμεῖς δὲ οὐ χρείαν ἔχομεν ἀποδημῆσαι διὰ τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν, οὔτε περᾶσαι θάλατταν διὰ τὴν ἀρετήν. 

Θεωρούσε πως την έλλειψη γνώσεων αντικαθιστά η πίστη:

Καὶ ὅτι ἀληθής ἐστιν ὁ λόγος, ἰδοὺ νῦν, μὴ μαθόντες ἡμεῖς γράμματα, πιστεύομεν εἰς τὸν Θεὸν, ἐπιγινώσκοντες διὰ τῶν ποιημάτων αὐτοῦ τὴν εἰς πάντα πρόνοιαν. 

Σε όσους δε του επεσήμαναν την έλλειψη γνώσεων τους ρώταγε:

Ὑμεῖς δὲ τί λέγετε; Τί πρῶτόν ἐστι, νοῦς ἢ γράμματα;
καὶ τί τίνος αἴτιον, ὁ νοῦς τῶν γραμμάτων, ἢ τὰ γράμματα τοῦ νοῦ;
Όταν λοιπόν εύλογα του απαντούσαν ότι πρώτα είναι ο νους ο οποίος δημιούργησε τα γράμματα ανταπαντούσε πως αυτός που έχει υγιή νουν δεν έχει ανάγκη των γραμμάτων!

Το ίδιο δεν είχε ανάγκη τα βιβλία!

 Όταν τον ρωτούσαν πως μπορεί να ζει χωρίς να διαβάζει απαντούσε ανερυθρίαστα :Το δικό μου βιβλίο είναι η φύσις των γεγονότων. Είναι η Δημιουργία του μεγαλοδύναμου Θεού! 

Με ευρύτητα πνεύματος δε θεωρούσε πως: Γραμματισμένος εἶναι ὁ ἄνθρωπος ποὺ ἀρέσει στὸ Θεό, ἐκεῖνος, ποὺ ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον σιωπᾶ, ἢ συζητεῖ γιὰ ὀλίγα καὶ ἀναγκαῖα καὶ ἀρεστὰ εἰς τὸν Θεόν.!!!

Στο ποστ μου ΟΤΑΝ Η ΑΠΛΥΣΙΑ ΚΑΙ ΒΡΩΜΑ ΘΕΩΡΗΘΗΚΑΝ ΩΣ ΥΓΕΙΑ! εξηγώ γιατί τον 16^ο αιώνα είχαν σταματήσει να πλένονται στην Ευρώπη.

Την εποχή όμως του Αντωνίου, όταν σε όλη την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία ήταν διαδεδομένα τα δημόσια λουτρά, ο Αντώνιος δεν πλύθηκε ποτέ στην ζωή του, ούτε καν έπλυνε τα πόδια του και δεν άλλαξε το ρούχο που φορούσε!

(τὸ δὲ ἔνδυμα εἶχεν ἔνδον μὲν τρίχινον, ἐπάνω δὲ δερμάτινον, ὃ καὶ ἕως τελευτῆς τετήρηκε, μήτε σῶμα διὰ ῥύπον ὕδατι λούσας, μήθ' ὅλως τοὺς πόδας ἀπονίψας, ἢ κἂν ἁπλῶς εἰς ὕδωρ αὐτοὺς χωρὶς ἀνάγκης ἀνασχόμενος ἐμβαλεῖν)

Παρ΄όλα αυτά, ο Αντώνιος απετέλεσε αντί για παράδειγμα προς αποφυγή, παράδειγμα προς μίμηση για όλους τους μετέπειτα καλογέρους, που θεώρησαν αρετή την παρανοϊκή αυτή κατάσταση.

Στο ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ υπάρχει κεφάλαιο με τίτλο : Κανείς δεν πρέπει να αγγίζη ούτε το σώμα του χωρίς να υπάρχη ανάγκη, στο οποίο σαφώς απαγορεύεται το πλύσιμο του σώματος γιατί είναι: κάκιστη χειρονομία το μπανίζεσθαι τον μοναχόν ένεκα τη διεγέρσεως του σεξουαλικού ενστίκτου, το οποίον τούτο κατηραμένον ένστικτο εξανίσταται δια της αφής των χειρών επί του σώματος!

Άλλο δε κεφάλαιο έχει τον τίτλο: Όλοι οι κληρικοί δεν πρέπει να παίζουν παιγνί­δια, ούτε να λούζωνται, η δε αγραμματοσύνη αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά στο κεφάλαιο Η φιλομάθεια των Γραφών προξενεί πολυμά­θεια!

 Ο Άγιος Αντώνιος δεν έγινε γνωστός για την αμορφωσιά του η την απλυσιά του, τα οποία μαθαίνουμε από τον βιογράφο του Άγιο Αθανάσιο, όπως είδαμε στις παραπάνω αναφορές, αλλά φρονίμως ποιούντες οι σύγχρονοι βιογράφοι του ευσχήμως αποφεύγουν να τα αναφέρουν.

Έγινε γνωστός από τον αγώνα του να πάει ενάντια στην ανθρώπινη φύση όπως την έχει πλάσει με σοφία ο Δημιουργός του. Αυτός φρόντισε να διαθέτουν οι άνθρωποι σεξουαλικές ορμές (το κατηραμένον ένστικτο κατά Νικόδημο)με βασικό σκοπό την διαιώνιση του είδους.

Αναπόφευκτα η καταπίεση του σεξουαλικού ενστίκτου, ιδίως μάλιστα σε νεαρή ηλικία οδηγεί σε ψυχοπαθολογικές καταστάσεις και παραισθήσεις.

Καθώς ο Αντώνιος, μετά τον τάφο, χωμένος μέσα σε ένα ξεροπήγαδο ,φαντασιώνεται γυμνές γυναίκες, η θρησκοληψία του τον οδηγεί να τις θεωρεί ότι είναι μεταμφίεση του διαβόλου.

ὁ μὲν διάβολος ὑπέμενεν ὁ ἄθλιος καὶ ὡς γυνὴ σχηματίζεσθαι νυκτὸς, καὶ πάντα τρόπον μιμεῖσθαι, μόνον ἵνα τὸν Ἀντώνιον ἀπατήσῃ· 

ἐπιθυμίας δὲ γυναικὸς, ἢ ἄλλης ῥυπαρᾶς ἡδονῆς, οὐδ' ὅλως κρατήσομεν, ἀλλ' ὡς παρερχομένην ἀποστραφησόμεθα· 

Όταν δεν βλέπει γυναίκες βλέπει τέρατα να του επιτίθενται, δηλαδή δαίμονες που τους έχει στείλει ο διάβολος.

Ευτυχώς πάντως για τον ίδιο, που δεν πήρε κατά γράμμα το Ευαγγέλιο που γράφει  «εἰσὶν εὐνοῦχοι οἵτινες εὐνούχισαν ἑαυτοὺς διὰ τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν» Ματθαίος (19:12) όπως ο Ωριγένης. (γράφω σχετικά στο ΟΙ ΟΡΧΕΙΣ ΣΤΗΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΉ ΘΡΗΣΚΕΙΑ)

Οι φαντασιώσεις αυτές αποτέλεσαν ένα πολύ αγαπημένο θέμα σε πολλούς  μεγάλους ζωγράφους.

Πέθανε το 357 και οι μαθητές του τον έθαψαν σε άγνωστο μέρος, αλλά 2 αιώνες μετά, όπως γίνεται πάντα με όλα τα προσοδοφόρα λείψανα, αυτά βρέθηκαν να ταξιδεύουν  από την Αλεξάνδρεια και την Κωνσταντινούπολη για να καταλήξουν τελικά μετά άλλους 4 αιώνες, τον 9ο αιώνα, στην Γαλλία στο Motte-Saint-Didier, όπου οικοδομήθηκε ένας ναός προς τιμήν του. Σε αυτόν κατέφευγαν για ίαση οι πάσχοντες από  Γαγγραινώδη εργοτισμό, πάθηση που προέρχεται από μύκητα στην σίκαλη και που προκαλεί   φλόγωση και μαύρισμα των άκρων και εναλλασσόμενα αισθήματα καύσωνα και ψύχους (Ευλογημένο πυρ, φωτιά του Αγίου Αντωνίου).

Για να φιλοξενηθούν όλοι οι άρρωστοι που έφθαναν, χτίστηκε ένα νοσοκομείο και συγκροτήθηκε μια Αδελφότητα μοναχών, το αρχαίο Τάγμα των «Αντωνιανών». Το χωριό  πήρε το όνομα Άγ. Αντώνιος του Viennois.
Στην θεραπεία χρησιμοποιούσαν λίπος χοίρου  και γι΄ αυτό ο Πάπας τους παραχώρησε το προνόμιο να εκτρέφουν χοίρους για προσωπική χρήση και με έξοδα της Κοινότητας, οπότε τα γουρουνάκια μπορούσαν να περιφέρονται ελεύθερα στις αυλές και τους δρόμους, όπου  κανείς δεν τα πείραζε εάν φορούσαν ένα καμπανάκι αναγνώρισης.

Έτσι ο χοίρος,όχι βέβαια από την απλυσιά του, άρχισε να συνδέεται με τον Αντώνιο, που θεωρήθηκε προστάτης των χοίρων και κατ’ επέκταση όλων των εκτρεφόμενων ζώων.

 Η ζωή του Αντωνίου έγινε  γνωστή κυρίως χάρη στον «Βίο του Αντωνίου» που δημοσιεύτηκε στο 357, έργο που αποδίδεται στον Άγ. Αθανάσιο, επίσκοπο Αλεξανδρείας. Το έργο, best seller της εποχής, μεταφράστηκε σε διάφορες γλώσσες και έγινε δημοφιλές σε Ανατολή και Δύση, και συνέβαλε  σημαντικά στην επέκταση της μοναχικής ζωής.

Γράφει σχετικά ο Κ.Παπαρρηγόπουλος: Το δεινόν, το μέγα δεινόν, ενέκειτο είς τα κοινώς λεγόμενα μοναστήρια, διότι μυριάδες νέων συνέρρεον κατ’ έτος είς τα ενδιαιτήματα ταύτα της απραγμοσύνης, και ενίοτε της ακολασίας, οι πλείστοι ουχί υπό ζέοντος θρησκευτικού αισθήματος ή άλλης ανάγκης φερόμενοι αλλ’ ελαυνόμενοι υπό της είς την αργίαν και την τρυφήν ροπής» (4ο τόμος, «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ»).

Επειδή η εξάπλωση του μοναχισμού στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία είχε αρχίσει να παίρνει σοβαρές διαστάσεις το καλοκαίρι του 766 ο Κωσταντίνος ο Ε΄ που θεωρούσε το μοναχικό ράσο «ένδυμα του σκότους» συνέλαβε μοναχούς και τους υποχρέωσε να παρελάσουν στον Ιππόδρομο κρατώντας μια γυναίκα από το χέρι ενώ το πλήθος τους χλεύαζε Μια αγαπημένη τιμωρία του ήταν να τους ξυρίζει τα γένια, στερώντας τους έτσι κάτι που στο Βυζάντιο θεωρούνταν ουσιώδης ένδειξη ανδρισμού. (Βυζάντιο ένας άγνωστος κόσμος Jonathan Harris, Μεταίχμιο)