ΩΔΗ ΣΤΟΝ ΔΙΟΝΥΣΗ-ΠΩΣ Η ΑΠΑΡΕΣΚΕΙΑ ΣΤΟΝ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ ΕΝΑ ΕΥΡΗΜΑΤΙΚΟ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ !

Στον δίσκο του Νότη Μαυρουδή ,του 1993, ΤΟΠΙΟ ΜΥΣΤΙΚΟ υπάρχει ένα  τραγούδι με τίτλο : Ωδή στον Διονύση με στίχους Τάσου Σαμαρτζή το οποίο τραγουδάει ο Θανάσης Γκαϊφύλλιας.

Με το τραγούδι αυτό ήθελαν και οι τρεις τους να εκφράσουν την αποδοκιμασία τους προς τον Σαββόπουλο που θεωρούσαν ότι είχε εγκαταλείψει τις αριστερές του ρίζες, που ήταν  αρκετά σαφείς στα μέχρι τότε τραγούδια του, καθώς θεωρούσαν πως  έχει προσχωρήσει πλέον στην καθεστηκυία τάξη.

Εκείνη την εποχή η αλλαγή της θεματολογίας των τραγουδιών του είχε προκαλέσει αρκετές αντιδράσεις στο κοινό του, αντίστοιχες με τις αποδοκιμασίες  που υπήρξαν από θαυμαστές του Μπομπ Ντύλαν στο φεστιβάλ του Νιούπορτ το 1965 όταν άρχισε να χρησιμοποιεί ηλεκτρικά όργανα και  ασχολήθηκε και με την θρησκεία.

Όπως λέει ο ίδιος  ο Σαββόπουλος, πρόσφατα, απαντώντας στην ερώτηση :

Πόσο επίκαιρα είναι σήμερα εμβληματικά σας τραγούδια όπως «Η συγκέντρωση της ΕΦΕΕ», το «Άγγελος Εξάγγελος» και οι «Κωλοέλληνες»;

Οι Κωλοέλληνες έγιναν πια καθεστώς, δυστυχώς. Ο Άγγελος Εξάγγελος εξακολουθεί να μας τρομάζει κάθε φορά που πάει να μας πει την αλήθεια. Όσο για την συγκέντρωση της ΕΦΕΕ, έχω να πω ότι όταν ήμασταν εμείς φοιτητές παλεύαμε για να τ΄αλλάξουμε όλα, ενώ τώρα το πρυταναριό και οι φοιτητοπατέρες αγωνίζονται για να μην αλλάξει τίποτα.

Επίσης  δε στην ερώτηση:

....αναγνωρίζετε λάθη στον εαυτό σας; Αναθεωρείτε στάσεις και απόψεις;

Φυσικά και έκανα λάθη. Ήμουν όμως ειλικρινής. Έτσι αισθανόμουν και επομένως έτσι εκφραζόμουνα. Συχνά αναθεώρησα, συχνά αλλάζω. Μόνον οι νεκροί και τα ντουβάρια δεν αλλάζουν.

Αυτή την αλλαγή όμως  οι παλιοί του φίλοι  δεν την αποδέχτηκαν και    ο Γκαϊφύλλιας προλογίζει την εκτέλεση της Ωδής στον Διονύση μόνο με την κιθάρα του στο Ραδιομέγαρο της ΕΡΤ στις 16/9/2013 με τα εξής λόγια:

Για έναν άνθρωπο που αγαπήσαμε και τον είδαμε να αλλάζει. Να αλλάζει βίαια

Άσχετα από τα παραπάνω το τραγούδι πετυχαίνει να μιμηθεί με μεγάλη επιτυχία την μουσική και στιχουργική αισθητική του Σαββόπουλου  κάνοντας συχνές αναφορές σε γνωστά τραγούδια του.

Ακόμα και ο τίτλος του δίσκου του Μαρουδή Τοπίο Μυστικό παραπέμπει στο τραγούδι του Σαββόπουλου Μυστικό τοπίο από το δίσκο του Τραπεζάκια έξω (1983).

Επίσης και ο τίτλος  Ωδή στον Διονύση παραπέμπει σαφώς στο τραγούδι του Ωδή στον Γεώργιο Καραϊσκάκη  από το Περιβόλι του Τρελλού (1969).

Όπως έχει πει ο ίδιος:

Το τραγούδι αυτό γράφτηκε το ’68, στο Παρίσι, που κάναμε βόλτες στα οδοφράγματα. Ήταν ο Μάης του '68, έτσι; Το τραγούδι ήταν εμπνευσμένο από τον Τσε Γκεβάρα, από την υπέροχη εκείνη αφίσα, όπου βλέπεις έναν όμορφο νέο, με την επανάσταση στα μάτια του, που είναι χαμογελαστός και έχει και ένα πούρο. Για αυτόν το έγραψα, χωρίς να αναφέρεται βέβαια πουθενά το όνομά του, ούτε και κανένα άλλο όνομα μες στο κείμενο του τραγουδιού - στον τίτλο μόνο αναφέρεται ο στρατηγός της Ρούμελης. Λοιπόν, όταν ήρθε η ώρα να το ηχογραφήσω -μιλάμε τώρα το '69- μου λέει ο Πατσιφάς, αυτό δεν πρόκειται να περάσει από τη λογοκρισία, δεν γίνεται. Οπότε έκανα αυτό που καταλάβατε, έβαλα ότι είναι ωδή στον Γεώργιο Καραϊσκάκη, με την πεποίθηση ότι τον στρατηγό της Ρούμελης και γιο της καλόγριας, όπως τον λέγανε τον Καραϊσκάκη, δεν θα τον ενοχλούσε να χρησιμοποιηθεί ως κάλυψη για τον Τσε Γκεβάρα. Αλλά και ο κομαντάντε Τσε, εάν εγνώριζε τον Καραϊσκάκη, πολύ ευχαρίστως θα δεχότανε να καλυφθεί από αυτόν. Χαίρομαι πάντως που το παίζουνε στα σχολεία στην 25η Μαρτίου, είναι ό,τι πρέπει.

 Επειδή σε αρκετούς δεν θα είναι εύκολο να κατανοήσουν σήμερα μετά 21 χρόνια σε τι αναφέρονται μερικοί στίχοι και τι υπονοούν, παραθέτω μετά τους στίχους του τραγουδιού επεξηγήσεις σε όσους είναι με κόκκινα γράμματα.

Λοιπόν μολύβι και χαρτί ¹
θα πω για κάποιον που φορεί
τα ίδια στρογγυλά γυαλιά με κάθε βλέμμα,
κι αν κάτι έχουμε κοινό
είναι που ξέρουμε κι οι δυο
πως τούτη η χώρα ζει μονάχα μ' ένα ψέμα...

Είναι γλυκός και γραφικός
αυθόρμητος γι' αυτό τρωτός
κυρίως τώρα στην πολιτική του όψη,
αθώος πάντα εκ γενετής ²
μα και με τύψεις ενοχής
αυτές που χρόνια προσπαθεί να μας φορτώσει...

Θυμάμαι τότε ήταν 'κει
μέσα στου κόσμου τη βουή³
σε μια διαδήλωση που ανάβει στην πλατεία⁴,
μα τώρα αλλάξαν οι καιροί
κι από τ' αερόστατο θωρεί⁵
μια κοντοπόδαρη φυλή⁶ τόσο γελοία...

Ντέρμπι-φωτιά της Κυριακής
κρίσιμο ματς της Εθνικής⁷
στο ενενήντα του αιώνα... αγωνία,
και στην κερκίδα που ξεσπά
αυτός εκεί μπροστά-μπροστά
σαν χουλιγκάνος⁸: θρύλος του η ορθοδοξία⁹...

Δε γράφει πια για να δειχτεί
μα πρέπει κάπου να πιαστεί
και περισσότερο να πείσει τον εαυτό του,
πως έχει δίκιο ν' αντιδρά
σαν τον τυφλό που στη φωτιά
πετάει για πάντα, σαν σκυλί, το παρελθόν του...

Το δικαστήριο είν εδώ¹⁰
μες στης παρέας το κενό
στην παραλία που μας βρίσκει πια τυχαία,
σαν ξυρισμένος¹¹ ναυαγός
αργός ταχυδακτυλουργός
που χρόνια ψάχνει για μια γυάλινη σημαία...

Για να κοιτάζει κι από 'κει
και να μιλάει για Κοεμτζή¹²
για το στρατό¹³, τους χούλιγκανς¹⁴ και τα πρεζόνια¹⁵,
όσα δε γνώρισε ποτέ
κλεισμένος σ' ένα ρετιρέ
σε μια αγκαλιά, έξω βροχή¹⁶, και φύγαν χρόνια...

Από ένα όνειρο παιδιού
σε μία κρίση ρεαλισμού
έτσι αναδύεται απ' της ψυχής τα βάθη,
μα εμείς εκεί, τέχνη παλιά
κάθε ανάσα και βουτιά
όχι - δεν κάναμε λοιπόν τα ίδια λάθη...

Λες να 'χει ακόμα στο γκαράζ
το όνειρό του τυρκουάζ
που όλοι θέλουμε μια βόλτα να μας πάει,
παλιό αμάξι με φτερά
μοντέλο του εξήντα-επτά
κι ας έχει τώρα μηχανή που δεν τραβάει...

Από του μέλλοντος το ροκ¹⁷
ως το γαλάζιο του μπαρόκ
ουράνιο σώμα που έχει χάσει την τροχιά του,
κι από τον έρωτα στο σεξ
απ' το Ροντέο¹⁸ ως το Ρεξ¹⁹
είν η παράσταση του γύρου του θανάτου...

Πάνω σε μαύρο φορτηγό²⁰
μια εκδρομή χωρίς σκοπό
όλοι μαζί έχουμε χρόνια ξεκινήσει²¹,
μα στης στροφής τη μοναξιά
κουνάει το χέρι είν αργά
δεν έχει θέση... «Γεια χαρά σου Διονύση...».

Η άποψη του Σαββόπουλου, για  όσα θεωρούν πολλοί ως αλλαγή στα πιστεύω του, έχει δοθεί περιεκτικά στην παρακάτω απάντηση :

Η δεκαετία του '80 έφερε μια μεγάλη  κοινωνική αλλαγή στη χώρα και ταυτόχρονα, κατά μία άποψη, έφερε μια αλλαγή και στο δικό σας ύφος. Συμφωνείτε με αυτό;

Αλλαγή στο ύφος παρατηρείτε; Εγώ δεν το παρατηρώ αυτό το πράγμα. Από τη μεταπολίτευση και μετά επικράτησε μια ρητορεία, εντός εισαγωγικών «αριστερή». Ήταν ένα πράγμα βερμπαλιστικό, το οποίο μάλλον με απογοήτευσε. Δηλαδή, αυτό που βλέπετε από το ’80 και μετά, θα το δείτε και πριν, στους "Αχαρνής" το '77, ας πούμε, ή και το '79 στη "Ρεζέρβα". Υπάρχει ένα τραγούδι, "Το Χειμώνα Ετούτο", που λέει «δεν είμαι πασόκα, δεν είμαι ούτε κουκουέ», κάτι τέτοιο. Αυτά τα πράγματα υπήρχαν από τότε, νομίζω. Δηλαδή, από τη μεταπολίτευση και μετά. Ε, καλά, από το ’80 και μετά, έγιναν αυτά που ξέρουμε. Ο Ανδρέας ήταν ιδιοφυία, είχε τον κόσμο στα χέρια του, θα μπορούσε να κάνει θαύματα. Αντί για αυτό, άρχισε το πάρτι. Ερχόντουσαν λεφτά από την Ευρώπη και... Ώσπου σιγά-σιγά φτάσαμε εδώ που φτάσαμε. Δηλαδή, ήτανε σπουδαίο ότι έφερε στην επιφάνεια εκατομμύρια συμπατριωτών μας που ήταν «βου», δεύτερης κατηγορίας λόγω φρονημάτων από τον εμφύλιο. Έτσι έπρεπε να γίνει, ανέβηκαν στην επιφάνεια και οι απόκληροι. Δεν τους έδωσε, όμως, μια παραγωγική κατεύθυνση. Απλώς διοριζόντουσαν και αυτοί στο δημόσιο. Και να οι επιδοτήσεις, και να κάτι συνεταιρισμοί, τα ξέρουμε, τι να λέμε.

ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ

1- Λοιπόν μολύβι και χαρτί, η απόγνωση άνοιξε λαγούμι, είναι ο πρώτος στίχος από το  Μακρύ ζεϊμπέκικο για το Νίκο από την Ρεζέρβα (1979) που αναφέρεται στο φονικό του Κοεμτζή.

2-  με μια κρυφή, εκ γενετής αιμορραγία είναι στίχος από το Γεννήθηκα στη Σαλονίκη  από την Ρεζέρβα (1979)

3- Τη βλέπω κατεβαίνει
στέκεται στο σκαλί
και χάνεται για πάντα
στου κόσμου τη βουή.

Είναι από το τραγούδι Είδα την Άννα κάποτε από το Το περιβόλι του τρελού(1969)

4- η συγκέντρωση ανάβει κι όλα είναι συνειδητά από το τραγούδι Στη Συγκέντρωση της ΕΦΕΕ από το 10 χρόνια κομμάτια (1975)

5- αερόστατο θωρεί αναφέρεται στην μεγάλη συναυλία που είχε δώσει στις  19/9/1983 στο Ολυμπιακό Στάδιο και στο τέλος της είχε αποχωρήσει με αερόστατο όπως μπορείτε να δείτε εδώ.

Για την συναυλία αυτή έχει γράψει τους στίχους:

Εμείς, υπόγειας διαδρομής, το ‘83 παχύς,
με Τραπεζάκια Έξω ευτυχής,
σε κύμα ξαφνικό, στο Ολυμπιακό,
στο απόλυτο κενό.

από το Εμείς του 60 από το Κούρεμα (1989)

6- Μελαμψές φυλές κοντοπόδαρες στίχος από το Κωλοέλληνες από το Κούρεμα (1989)

7- τραγουδούν αγκαλιά
Εθνική Ελλάδος γεια σου

από το Ας κρατήσουν οι χοροί  από το δίσκο Τραπεζάκια έξω (1983).

8-Χουλιγκάνοι  Τραγούδι από τα Τραπεζάκια έξω 1983

9- Kι είτε με τις αρχαιότητες
είτε με ορθοδοξία
των Eλλήνων οι κοινότητες
φτιάχνουν άλλο γαλαξία

Από το τραγούδι Ας κρατήσουν οι χοροί στο Τραπεζάκια έξω (1983)

10- Ποιος θα αναλάβει την ευθύνη,

τι θα πάει να πει στην δικαιοσύνη

να το δικαστήριο υψώνεται από δω

όχι μοναχά για το στιλπνό σου το φτερό

αλλά και για την προβοσκίδα σου θαρρώ.

Στίχος από το τραγούδι Για τα παιδιά που 'ναι στο κόμμα από την Ρεζέρβα (1979)

11- ξυρισμένος Έμμεση αναφορά στην αλλαγή της εμφάνισης του όταν ξύρισε τα γένια του και φωτογραφήθηκε ξυρισμένος στο εξώφυλλο του δίσκου του  Κούρεμα (1989)

12- Δες το 1

13- Ο γιος μου πάει στον στρατό

ενώ εγώ δεν πήγα

μόν’ πήγα κι απαλλάχτηκα

κι εν τέλει μετανιώνω.

Καλύτερα στο στράτευμα

παρά στους λουφαδόρους,

νισάφι και η τρέλα τους

και τα τρελόχαρτά τους

Από το τραγούδι Ο γιος μου πάει στον στρατό από το Κούρεμα (1989)

14-Δες το 7

15- πρεζόνια΄Έμμεση αναφορά στο στίχο:

Σαν το παράπονο στη φράση: εδώ και τώρα...
Σαν το σπασμένο φαρμακείο στις δύο η ώρα...

από το τραγούδι Μυστικό τοπίο από το δίσκο Τραπεζάκια έξω (1983).

16- έξω βροχή  Έμμεση αναφορά στο στίχο:

Έρχεται βροχή, έρχεται μπόρα
έρχεται μπόρα και παγωνιά
Στα πόδια μας ζεστή μια θερμοφόρα
κόκκινη κουβέρτα και παλιά περιοδικά

από το τραγούδι: Έρχεται βροχή από τον  Μπάλλο (1971)

17- Και στης νύχτας το λαμπάδιασμα
να πυκνώνει ο δεσμός μας
και να σμίγει παλιές κι αναμμένες τροχιές
με το ροκ του μέλλοντός μας

Από το τραγούδι Ας κρατήσουν οι χοροί  από το δίσκο Τραπεζάκια έξω (1983).

18-Το 1969 εμφανιζόταν στο Rodeo Club στην πλατεία Βικτωρίας.

Το αναφέρει και στον στίχο:

και οι δικοί μου είστε `σεις,

 γνωστοί μου άγνωστοι από χρόνια
απ' της «Ρουλότας» τις βραδιές

 κι απ' του «Ροντέο» τα τρομπόνια

στο τραγούδι  Μην περιμένετε αστειάκια στον δίσκο το Κούρεμα (1989)

19-Το  Δεκεμβρίου του 1990 εμφανίστηκε με Γιάννη Πάριο στο  Ρεξ

Σχετικά με αυτή την εμφάνιση, που τότε σχολιάστηκε αρνητικά από πολλούς, έχει πει ο ίδιος:

 Έχω κάνει κάποιες δουλειές για τα χρήματα. Αλλά ξέρετε αυτό δεν αλλάζει κάτι γιατί άντε έχεις ανάγκη από χρήματα και κάνεις μια συμφωνία. Απ’ την επόμενη στιγμή πρέπει να ξεκινήσεις να δουλεύεις σαν καλλιτέχνης. Το γεγονός ότι βρήκες κάποια καλά λεφτά τι σημαίνει; Δουλειά να γίνει και όπως να είναι; Με τον Γιάννη Πάριο ας πούμε δούλεψα γιατί ήθελα λεφτά. Ναι αλλά μετά την συμφωνία δουλεύεις σαν καλλιτέχνης για να κάνεις κάτι ωραίο.

 20-Αναφέρεται στην κάθοδο του στην Αθήνα από την Θεσσαλονίκη με οτοστόπ πάνω σε ένα φορτηγό. Για τον λόγο αυτό Φορτηγό(1966) ονόμασε και τον πρώτο του δίσκο.

21-Αναφέρεται στον στίχο του:

Εμείς, του '60 οι εκδρομείς, από το τραγούδι Εμείς, του '60  από το Κούρεμα (1989)

Σε κείμενο του στην LIFO ο Σαββόπουλος αναφέρει ποιοι ήσαν του 60 οι εκδρομείς.

ΠΡΟΣΘΗΚΗ 19-8-14

Όταν ο Σαββόπουλος  έδωσε στο Παλλάς το 2009 την συναυλία για τα 40 χρόνια αφότου κυκλοφόρησε   το Περιβόλι του Τρελλού είχα γράφει ένα κείμενο  που βασιζόταν στα τραγούδια του, όπως και το παραπάνω τραγούδι.

Νομίζω πως έχει την θέση του ξανά εδώ, αν θέλετε και σαν απάντηση στο  τραγούδι.

Πάνω από 40 χρόνια τώρα όταν σε μια στιγμή ανάβουν τα φώτα και η μουσική μας φέρνει τους μάγους στην σκηνή και σύντομα μαζί τους , ο Μάγος θριαμβεύει στην σκηνή, έχεις συνειδητοποιήσει πια ότι πέρασαν οι μέρες που μας πλήγωσαν και βέβαια γνωρίζεις πως η ζωή αλλάζει δίχως να κοιτάζει την δική σου μελαγχολία και ξέρεις πια πως από αρκετά χρόνια πριν είχε έρθει η στιγμή που έπρεπε ν΄ αποφασίσεις με ποιους θα πας και ποιούς θ΄ αφήσεις.
Μπορεί να πέρασαν για πάντα οι παλιές ιδέες, οι παλιές αγάπες, οι κραυγές και να γίνανε παιχνίδι στα χέρια των παιδιών, αλλά έχεις πια αποφασίσει ότι θα είσαι πάντα εκεί μαζί του και με την μουσική του με την οποία φτιάχνουν οι Ελληνες κυκλώματα κι ιστορία οι παρέες.
Μπορεί πια στο ακροατήριο τα παιδιά με τα μαλλιά και τα μαύρα ρούχα, να έχουν τα μαλλιά τους άσπρα η τα ρούχα τους να έχουν ακολουθήσει άλλες μόδες, αλλά δεν χρειάζεται να αναρωτηθεί από την σκηνή :

Το κοινό! Που να βρίσκεται κρυμμένο;
Γιορτινό! Μακρυνό κι αγαπημένο

γιατί τώρα πια ξέρει καλά και μας το λέει πως:

Και οι δικοί μου είστε εσείς
γνωστοί μου άγνωστοι από χρόνια
απ΄της Ρουλότας τις βραδιές
κι απ του Ροντέο τα τρομπόνια.
Τα ίδια λάθη έχουμε κάνει εσείς κι εγώ,
τα ίδια λάθη

Γιατί είμαστε όλοι εκεί με τα λάθη μας ,που μεγαλώνουμε και όμορφα παλιώνουμε μαζί με μερικά από τα κορίτσια που τα πειράζαμε όταν τα βλέπαμε στον δρόμο πως δυό -δυό πέρασαν πέρασαν τα κορίτσια που δυστυχώς δεν χρειάζονται πια την μαμά τους να ρωτάνε κάθε μήνα μια φορά!
Εκεί ήταν και η Συννεφούλα που χαμογελούσε όταν άκουγε τον ποιητή να της τραγουδά να γυρίσεις σου ζητώ ,επίσης ήταν και η Άννα που κάποτε στο παρελθόν την είδε να χάνεται για πάντα στου κόσμου την βοή μόνο που τώρα γύρισε παρέα με τηνΣυννεφούλα μαζί όμως με τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους!
Δεν χρειάστηκε πολύ ώρα ώσπου η σύναξη αυτή σαν χωριό αυτόνομο να ξεδιπλωθεί ,γιατί εμείς του 60 εκδρομείς δεν είμαστε απόμακροι εξ αρχής όταν τραγουδούσαμε ,πολλοί με δακρυσμένα μάτια, τα τραγούδια που σημάδεψαν τα νιάτα μας.
Φεύγοντας από το θέατρο μπορεί να μην το ακούσαμε αυτή τη φορά ,αλλά μέσα μας τραγουδούσαμε με μπάντα την μουσική της ψυχής μας
Να μας έχει ο Θεός γερούς
πάντα ν΄ανταμώνουμε
και να ξεφαντώνουμε ,βρέ
με χορούς κυκλωτικούς
κι άλλο τόσο ελεύθερους
σαν ποταμούς