ΤΟ ΓΛΥΚΟ ΣΙΡΟΠΙ ΠΟΥ ΣΚΟΤΩΣΕ 21 ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ

Το γλυκό σιρόπι του τίτλου δεν ήταν τίποτα άλλο από την μελάσα που παράγεται από το ζαχαροκάλαμο.

Όσο και να φαίνεται περίεργο αυτό το γλυκό σιρόπι, η μελάσα προκάλεσε τον θάνατο 21 ανθρώπων και τον τραυματισμό πάνω από 150.

Στην βόρεια  περιοχή της Βοστώνης των ΗΠΑ και σε ένα ψηλό σημείο βρισκόταν ένα αποστακτήριο αιθανόλης για αλκοολούχα ποτά.

Παρήγαγε την  αιθανόλη από μελάσα την οποία  αποθήκευαν στην μεγάλη μεταλλική δεξαμενή που βλέπετε επάνω, που είχε ύψος 15 μέτρα, δηλαδή σαν μια 5όροφη πολυκατοικία και διάμετρο 27 μέτρα, και μπορούσε  να αποθηκεύσει  2,300,000 US gal. μελάσας.
Κατά τις 12,30΄το μεσημέρι της  15 Ιανουαρίου 1919 η δεξαμενή εξερράγη και όλοι αισθάνθηκαν σαν να είχε γίνει σεισμός. Ένα κύμα με μελάσα ξεχύθηκε από εκεί  φτάνοντας αρχικά σε ύψος  τα 8 μέτρα, κινούμενο με ταχύτητα 56 χιλιομέτρων την ώρα. Σε φετινή μελέτη του Harvard αποδείχτηκε πειραματικά ότι δεν είναι υπερβολή των τότε εφημερίδων η ταχύτητα με την οποία κινήθηκε το θανατηφόρο ρευστό.

Στην φωτογραφία η Commercial Street σήμερα, την οποία τότε πλημύρισε το κύμα της μελάσας.  

Αυτό προκάλεσε ζημιές σε κτήρια και  στις κολόνες μιας υπερυψωμένης σιδηροδρομικής γραμμής που ήταν κοντά, και  γέμισε τα κοντινά οικοδομικά τετράγωνα σε ύψος 60-90 εκ πνίγοντας και παρασύροντας μέσα σε αυτήν ανθρώπους και ζώα. Ένα φορτηγό το πέταξε στο λιμάνι.
Οι ομάδες διάσωσης σταμάτησαν μετά από 4 μέρες  να ψάχνουν  για θύματα, ενώ μερικοί από τους νεκρούς ήσαν δύσκολο να αναγνωριστούν από την μελάσα που είχε κολλήσει επάνω τους.

Παρά το ότι η εταιρεία ισχυρίστηκε ότι η έκρηξη της δεξαμενής οφειλόταν σε σαμποτάζ από αναρχικούς, επειδή ένα μέρος της αλκοόλης που θα έβγαινε από την μελάσα θα το χρησιμοποιούσε πολεμική βιομηχανία, ένας ελεγκτής διορισμένος από δικαστήριο, απέδωσε μετά 3 χρόνια ακροάσεων την ευθύνη στην εταιρεία. Μετά από  εξωδικαστική συμφωνία η εταιρεία πλήρωσε 600.000 δολάρια. Από 7000 δολάρια πήραν οι επιζώντες του δυστυχήματος. 

Οι ζημιές που προκλήθηκαν υπολογίστηκαν το 1919 στο 1εκ. δολάρια τα οποία αντιστοιχούν για το 2015 σε 15.

Την περιοχή που είχε καλύψει η μελάσα την καθάριζαν για εβδομάδες με αλμυρό νερό και μέχρι το καλοκαίρι το νερό στον ποταμό Charles  είχε αποκτήσει καφέ χρώμα. Χρειάστηκαν πάνω από 87.000 ανθρωποώρες για να αφαιρέσουν την μελάσα από τους δρόμους, τις επιχειρήσεις, τις αίθουσες θεαμάτων, τα αυτοκίνητα και τα σπίτια.

Στην ασπρόμαυρη φωτογραφία του 1925 η περιοχή της καταστροφής είναι στην αριστερή γωνία και στην επομένη όπως είναι σήμερα.

Οι αιτίες που συνετέλεσαν στην έκρηξη της δεξαμενής φαίνεται ότι ήσαν πολλές. Λόγω κακής κατασκευής η δεξαμενή έσταζε και οι γείτονες μάζευαν μελάσα για το σπίτι τους, ενώ η εταιρεία απλά φρόντισε να την βάψει καφέ ώστε οι διαρροές αυτές να μην φαίνονται!

Σύγχρονη μελέτη διαπίστωσε ότι ο χάλυβας δεν είχε παρά το μισό πάχος που θα έπρεπε για μια δεξαμενή αυτού του μεγέθους, αλλά επίσης και ότι του έλλειπε μαγγάνιο με αποτέλεσμα να είναι πιο εύθραυστος.

Εκτός από την απ΄ότι φαίνεται κακή κατασκευή της, ρόλο έπαιξε και η αύξηση της θερμοκρασίας από την προηγούμενη μέρα από τους -17° σε 5° Κελσίου, οπότε λόγω ζύμωσης η παραγωγή διοξειδίου του άνθρακος εντός της αύξησε την εσωτερική πίεση.

Μόνο 8 φορές μέχρι την μέρα της καταστροφής  είχαν γεμίσει την  δεξαμενή  μέχρι επάνω.

Πιθανώς η εταιρεία ήθελε να προλάβει τον νόμο για την ποτοαπαγόρευση που έγινε αποδεκτός την επόμενη μέρα του ατυχήματος και εφαρμόστηκε ένα χρόνο μετά.

Τέλος, δύο μέρες πριν είχαν γεμίσει την δεξαμενή με θερμότερη μελάσα η οποία μείωσε έτσι το ιξώδες του ρευστού με αποτέλεσμα όταν ξεχύθηκε στους δρόμους λόγω του ψύχους έπηξε γρήγορα δυσκολεύοντας έτσι  την διάσωση των θυμάτων.

Για δεκαετίες μετά το ατύχημα οι κάτοικοι της περιοχής έλεγαν ότι τις ζεστές μέρες του καλοκαιριού η περιοχή μύριζε ακόμα μελάσα.
Σήμερα η  περιοχή ανήκει σε ένα πάρκο το Langone Park και μια αναμνηστική πλάκα υπενθυμίζει στον επισκέπτη την καταστροφή που έγινε πριν 97 χρόνια.