Τετάρτη 11 Ιουλίου 2007

Ο ΝΕΟΕΛΛΗΝΑΣ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΩΡΟ



Σε ένα ενδιαφέρον πόστ της laskarina με θέμα τις τελευταίες πυρκαγιές έθιξα το θέμα της σχέσης των Ελλήνων με τον δημόσιο χώρο.
Ο Νεοέλληνας έχει ανεπτυγμένο έντονα το αίσθημα της ιδιοκτησίας και αντίστοιχα έντονη την αδιαφορία για τον δημόσιο χώρο.
Δεν είναι τυχαίο ότι από τους βασικούς στόχους της ζωής του ήταν και είναι η απόκτηση ιδιόκτητης στέγης και για τον λόγο αυτό το 85% περίπου του πληθυσμού κατοικεί πλέον σε ιδιόκτητο σπίτι.
Αυτό δεν είναι τυχαίο.
Μετά την Μικρασιατική καταστροφή τα εκατομμύρια των προσφύγων που ήρθαν στην Ελλάδα έπρεπε κάπου να στεγαστούν. Η πολιτεία μετά από το σοκ της μαζικής προσφυγιάς ,κάλυψε λίγες από τις ανάγκες στέγασης των προσφύγων και οι περισσότεροι αναγκαστικά φρόντισαν από μόνοι τους να βολευτούν ακόμα και σε καταπατημένους δημόσιους χώρους.
Σε διάστημα, ούτε 20 ετών, έρχεται η κατοχή και συνέχεια από αυτήν ο εμφύλιος.
Για να αποδυναμωθούν οι εστίες ανεφοδιασμού σε έμψυχο και άψυχο υλικό του Δημοκρατικού στρατού στα βουνά, έγινε βίαιη μετακίνηση του άμαχου πληθυσμού των χωριών προς τις πόλεις.
Μετά τον εμφύλιο, με την μετακίνηση αυτή του αγροτικού πληθυσμού προς τα αστικά κέντρα και την αστυφιλία που δημιουργήθηκε , προέκυψε όπως ήταν επόμενο έντονη η ανάγκη της στέγης σε αυτά.
Η αντιπαροχή ήταν η μία κακή λύση που όμως έγινε ευρύτατα αποδεκτή από όλο τον κόσμο γιατί εκεί που είχες ένα παλιό, κρύο και χωρίς ανέσεις σπιτάκι βρισκόσουνα με 3-4 σύγχρονα διαμερίσματα για σένα και τα παιδιά σου. Συγχρόνως και ο εσωτερικός μετανάστης αποκτούσε την δυνατότητα να νοικιάσει η να αγοράσει ένα σπίτι για να στεγαστεί.
Η δεύτερη κακή λύση, που αφορούσε και τα χαμηλότερα οικονομικά στρώματα, ήταν η κατάτμηση της περιαστικής γης που έδινε όμως την ελπίδα ότι έχοντας ένα κομμάτι γης ,έστω και 200 τετραγωνικών κάποτε θα κτίσεις ,έστω και αυθαίρετα, ένα σπιτάκι.
Οι παλιότεροι θα θυμούνται τις σχετικές διαφημίσεις στο ραδιόφωνο πώλησης οικοπέδων με δόσεις -οικόπεδα με μια πεντάρα στου Κωσταντάρα.!
Χαρακτηριστικό παράδειγμα του ιδεατού στόχου που αποτελούσε η απόκτηση στέγης είναι η μητέρα μου. Όταν η οικογένεια απέκτησε δικό της σπίτι πήρε πρόωρη σύνταξη στα 55 της χρόνια και σταμάτησε και το ελεύθερο επάγγελμα που εξασκούσε. Είχε «φύγει » πλέον από το νοίκι και ήταν ευτυχής. Δεν ήθελε να αποκτήσει τίποτα άλλο.
Σήμερα γαλουχημένοι πολλοί με αυτό το πνεύμα από την προηγούμενη γενιά φτιάχνουν ,έχοντας πλέον μια μεγαλύτερη οικονομική άνεση, ένα σπίτι που δεν καλύπτει μόνο τις ανάγκες τους για στέγαση, αλλά όπως και το ακριβό αυτοκίνητο αποτελεί στοιχείο προβολής τους στον κοινωνικό τους περίγυρο.
Με μια απλή βόλτα ιδίως στις περιοχές εξοχικής κατοικίας επιβεβαιώνει αυτή την άποψη, γιατί αποκλείεται όλα αυτά τα τεράστια εξοχικά να είναι φτιαγμένα για να καλύψουν στεγαστικές ανάγκες μίας οικογένειας.
Είναι σαφές ότι καλύπτουν συγχρόνως και την ματαιοδοξία των ιδιοκτητών τους γιατί ακόμα και σαν επένδυση το κτίσιμο μιας τεράστιας και ακριβής κατοικίας, συχνά σε περιοχές κακοτράχαλες και χωρίς καμιά ομορφιά απλά γιατί εκεί είχαν ένα χωραφάκι από τον πατέρα τους, είναι τελείως ανορθολογιστική .
Σπίτια που εάν χρειαστεί να τα πουλήσουν αποκλείεται να πιάσουν τα λεφτά που καταναλώθηκαν για την κατασκευή τους.
Αντίθετα τον δημόσιο χώρο είτε είναι δρόμος, πάρκο ,βουνό η θάλασσα ο Νεοέλληνας δεν θεωρεί ότι του ανήκει ούτε στο ελάχιστο.
Εκεί αισθάνεται ότι είναι μια μονάδα ασήμαντη μαζί με άλλους και όπως δεν έχει μάθει να σέβεται και τους άλλους, που δεν είναι του στενού οικογενειακού η φιλικού του κύκλου, δεν σέβεται ούτε και αυτούς τους χώρους.
Στο σπίτι του και στο αυτοκίνητο του είναι πεντακάθαρος ενώ εκεί αδιαφορεί παντελώς και πετάει ότι σκουπίδι έχει χωρίς να το σκέφτεται.
Έχω χαραγμένη την παρακάτω εικόνα στο μυαλό μου μια μέρα που υπήρχε απεργία των εργατών καθαριότητας και τα σκουπίδια είχαν γίνει μία στοίβα μαζί με τους σκουπιδοτενεκέδες και τα ραδιόφωνα απηύθυναν εκκλήσεις να μην κατεβάζει ο κόσμος τα σκουπίδια στους δρόμους .
Μια γιαγιά κατέβαινε κουτσαίνοντας με Π και τα σκουπίδια στο χέρι για να τα αφήσει στην στοίβα που ήταν ακριβώς έξω από την εξώπορτα της πολυκατοικίας της.
Είμαι σίγουρος ότι στο σπίτι της μπορεί να είχε και πατάκια για το Π ώστε να μην λερώνει το παρκέ!
Έτσι ο Νεοέλληνας πετάει τα κουτάκια η τα μπουκάλια της μπύρας στην θάλασσα χωρίς να σκεφτεί ότι μπορεί να είναι το παιδί του αυτό που θα τα πατήσει αύριο και θα το τρέχει με κομμένο το πόδι γεμάτος αγωνία.
Το ίδιο πετάει και την αναμμένη γόπα του από το παράθυρο του αυτοκινήτου του περνώντας μέσα από το δάσος για να μην λερώσει το τασάκι του!
Κάνοντας ψαροντούφεκο κοντά στις ακτές έχω μείνει κατάπληκτος από το τι έχουν πετάξει στην θάλασσα και δεν λέω για χαρτιά ,σακουλάκια από τσιπς, πλαστικές σακούλες ,παπούτσια, σκουπόξυλα, πλαστικά μπουκάλια και άλλα αντίστοιχα που είναι γεμάτος ο βυθός παντού.
Πως όμως κατάφεραν να πετάξουν 50-100 μέτρα από την ακτή μηχανή αυτοκινήτου η λάστιχα φορτηγών;
Άραγε είναι στην φύση αυτής της φυλής να μην σέβεται ότι δεν της ανήκει;
Προσωπικά δεν πιστεύω ότι υπάρχουν διαφορές ανάλογα με την φυλή που ανήκεις .
Διαφορές υπάρχουν όχι στην φύση του ανθρώπου αλλά στο πολιτιστικό περιβάλλον που έχει μεγαλώσει.
Όλα είναι θέμα μορφωτικού και πολιτιστικού επιπέδου.
Όπως όταν καλύψει κανείς τις βασικές του ανάγκες τότε αποκτά και την ανάγκη της αισθητικής ,έτσι αφού καλύψει τις ανάγκες για τον ιδιωτικό του χώρο αρχίζει να τον απασχολεί και ο δημόσιος .
Οι διεργασίες αυτές όμως δεν είναι αυτόματες και θέλουν τον χρόνο τους για να γίνουν.
Θυμάμαι χαρακτηριστικά όταν ήμουν παιδί στους τοίχους των σπιτιών όπου υπήρχε ακάλυπτο οικόπεδο, να είναι γραμμένη η φράση με μεγάλα κόκκινα γράμματα : ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ ΤΟ ΟΥΡΕΙΝ και από κάτω ένας μεγάλος κόκκινος σταυρός που απέτρεπε τουλάχιστον τους πιστούς χριστιανούς από το να τον κατουρήσουν !
Επίσης δεν πρόκειται να δει κανείς σήμερα σε λεωφορείο την συνηθέστατη τότε ταμπέλα με τη φράση ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ ΤΟ ΠΤΥΕΙΝ.!
Η αστυνομική διαταγή του 1907 με την οποία γελάσατε πρόσφατα, αντικατοπτρίζει μια πραγματικότητα που υπήρχε τότε στην Ελλάδα.
Μπορείτε να φανταστείτε μια αντίστοιχη την ίδια εποχή στην Αυστρία, την Γαλλία η την Αγγλία;
Όπως λοιπόν τα φαινόμενα αυτά ανήκουν στο παρελθόν βαθμιαία αρχίζει και στην χώρα μας να διαφαίνεται μια αλλαγή νοοτροπίας ιδίως στα νεώτερα και πιο κοινωνικοποιημένα στρώματα της κοινωνίας μας .
Ποτέ στο παρελθόν δεν είχε γίνει τόση ευαισθητοποίηση του κόσμου μετά από μια οικολογική καταστροφή.
Οι σημερινές γενιές έχουν αρχίσει να κατανοούν ότι δεν μπορούν να ζουν κλεισμένες στον μικρόκοσμο τους και ότι αν δεν γίνει και δικό τους πρόβλημα το περιβάλλον και ο δημόσιος χώρος που αναγκαστικά ζουν και κινούνται , η ζωή τους θα χειροτερεύει συνέχεια.
Η προστασία του περιβάλλοντος θα γίνει εφικτή όσο περισσότεροι πολίτες αντιλαμβάνονται ότι η πίεση του κόσμου και η συνειδητοποίηση του προβλήματος από ευρύτερα μέρη του πληθυσμού , σιγά σιγά θα εξαναγκάσει και τις πολιτικές ηγεσίες να ασχοληθούν αποτελεσματικότερα για τα περιβαλλοντικά προβλήματα.
Για την ώρα ο καθένας μας ας βάζει ένα λιθαράκι σε αυτή την προσπάθεια όχι μόνο με λόγια και ευχολόγια αλλά και με μικρές καθημερινές πράξεις όσο απλές και να φαίνονται .

Απλά πράγματα όπως η πρόσφατη αυθόρμητη συγκέντρωση στο Σύνταγμα, το να μην πετάς οπουδήποτε σκουπίδια, το να τα ανακυκλώνεις ,το να μην παρκάρεις στα πεζοδρόμια ,το να προσέχεις να μην βάλεις φωτιά με το τσιγάρο σου, το να μαζεύεις τα σκατά του σκύλου σου από το πεζοδρόμιο, το να μαζεύεις επίσης τα σκουπίδια σου από το πικ νικ σου,το να σέβεσαι την ησυχία του διπλανού σου είναι από αυτά τα μικρά λιθαράκια που μπορούν να βελτιώσουν τον περιβάλλοντα χώρο μας με συνεπακόλουθη την βελτίωση της ζωή όλων μας .


ΠΡΟΣΘΗΚΗ 11-7-2018
Μια πρόσφατη  επιβεβαίωση των όσων έγραφα ακριβώς πριν 11 χρόνια (!) από τον Πέτρο Τατσόπουλο:
Όλες οι έρευνες καταλήγουν πως ο εαυτουλιδισμός και ο σταρχιδισμός, τα δίδυμα τέκνα κάθε εθνικής εγωπάθειας, ειδικά στην πατρίδα μας χτυπάνε κόκκινο. Είναι τραγική ειρωνεία το γεγονός ότι οι μακρινοί απόγονοι εκείνων που πρώτοι ανακάλυψαν την έννοια της αγοράς (ως δημόσιου χώρου) και την έννοια του πολίτη (ως ενεργά εμπλεκόμενου στα κοινά του δημόσιου χώρου) στρέφουν τόσο επιδεικτικά περιφρονητικά τα νώτα τους και προς τις δύο αυτές έννοιες. Διατηρούμε τα πιο καθαρά διαμερίσματα σε όλη την Ευρώπη, ενώ ταυτοχρόνως θεωρούμε κάθε ίντσα δημόσιας γης - από τα (έτσι κι αλλιώς) στενά πεζοδρόμιά μας έως τα (έτσι κι αλλιώς) μετρημένα στα δάχτυλα αλσύλλιά μας - ως μια οιονεί ανοιχτή χαβούζα για τα σκουπίδια μας.

12 σχόλια:

  1. Αγαπητέ νομίζω οτι ο Ελληνας έχει και παραέχει ενδιαφέρον για τον δημόσιο χώρο..Θέλει, προσπαθεί, και το πετυχαίνει να τον κάνει ιδιωτικό - δικό του..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Νομίζω ότι με δυό κουβέντες τα είπες όλα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. H lysh pistevo einai auto pu eipe o axtapos, na dume diladi to oikosistima sthn olotita tu os idiotiko, diko mas xoro, san to spiti mas. Mono etsi den tha yparxei auth h diastash metaksi "idiotikhs" ke "dhmosias" simperiforas apenanti sto perivallon, pu einai ena enieo pragma pera ke pano apo tis diaxoristikes grammes pu exume isagagei.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Πόσο δίκιο έχεις για τη νοοτροπία αυτή. Τη βλέπουμε σήμερα καθημερινά. Σε όποιον λέω ότι έχω δικό μου σπίτι, αμέσως νομίζει ότι έχω λυσει κάθε πρόβλημα της ζωής μου. Τα ίδια είδα και στους δικους γονείς.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Αν σκεφτείς ότι οι έλληνες λένε «κράτος» και φαίνεται σαν να εννούν κάποιους άλλους, καταλαβαίνεις σε τι εκτίμηση έχουν τους δημόσιους χώρους.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Πόσο δίκιο έχεις Τίποτα δεν σέβεται κανείς. Γενική αδιαφορία που καταντά κουραστική όσο περνούν τα χρόνια γιατί τίποτα δεν καλυτερεύει. Δυστυχώς. Πόσο να προσπαθήσω όταν απογοητεύομαι διαρκώς?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Βέβαια πολύ συχνά βλέπουμε ότι και το κράτος δε βοηθά κάνοντας ακόμα πιο απόμακρο τον πολίτη από τη δημόσια γη. Περιπτώσεις αναλγησίας των Κράτους έχουμε και σήμερα ακόμα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. mhxeirotera-
    Αυτό πιστεύω ότι θα γίνει όταν ανέβει και άλλο το πολιτιστικό μας επίπεδο και γιαυτό απαιτείται χρόνος.

    δείμος-
    Δεν είχαν άδικο οι γονείς μας που το αντιμετώπιζαν έτσι.
    Το νοίκι ήταν σημαντικό κονδύλι και για τον τον λόγο αυτό άλλωστε και το να έχεις σπίτια για νοίκι ήταν προσοδοφόρα επένδυση.
    Για τον δήμο σου σου έγραψα στο μπλόγκ σου.

    chris-
    Το κράτος είμαστε εμείς αλλά αυτό είναι δύσκολο να το συνειδητοποιήσουμε γιατί ο κοινωνικός μας περίγυρος είναι σαφώς σε καλύτερο επίπεδο από αυτόν που μας περιβάλλει και με τον οποίο δεν ζούμε.
    Αυτό το συνειδητοποίησα στο στρατό όταν είδα τον διπλανό μου να βάζει στο κρεββάτι του τις αρβύλες του για μαξιλάρι και να κοιμάται!

    zouzouna-
    Οι αλλαγές δεν γίνονται με το γύρισμα ενός κουμπιού.
    Όταν βλέπεις τις πόλεις της Ευρώπης και διαπιστώνεις ότι ο πολίτης εκεί έχει σεβασμό για το περιβάλλον του δεν σκέφτεσαι μαζί ότι εμείς όταν αυτοί το 1821 είχαν ήδη πανεπιστήμια ετών ,κουλτούρα,εγγράματο πληθυσμό,καλλιτέχνες,θέατρα, όπερες κτλ εμείς είχαμε ταλαίπωρους ανθρώπους που πολέμαγαν απλά για να είναι ελεύθεροι.
    Διάβασε την αστυνομική διαταγή του 1907 για να καταλάβεις από ποιό επίπεδο ξεκινάμε.
    Σκέψου απλά ότι μέχρι το 1949 δεν υπήρξε γενιά Ελλήνων που δεν γνώρισε πόλεμο,όταν οι άλλοι αντίστοιχα αντί να μπαλώνουν πληγές ανέβαιναν μορφωτικά και κοινωνικά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Βασικά με τα ενοίκια αυτά ήταν πάντα λογικές αυτές οι αντιλήψεις. Εξάλλου, η χώρα στηρίζονταν για πολλά χρόνια σε εσωτερικους μετανάστες που είχαν άλλες ανάγκες σε στέγη και όχι όπως στο εξωτερικό.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Κι εδώ υπήρχε κουλτούρα, κάνεις μεγάλο λάθος. Και τέχνες και μουσική και παιδεία. Το 1821. Απλά ο Ελληνας, θέλει "καθοδήγηση".
    Εγώ θα σου πω μόνο ότι το δίπλωμα Νομικής του προπάππου μου, έχει ημερομηνία 1864 και δεν ήταν ο μόνος. Μία ολόκληρη κοινωνία υπήρχε που ζούσε σε υψηλό επίπεδο. Μιλούσε γαλλικά, όπως και η προγιαγιά μου και τα παιδιά τους (παππούδες μου). Μάθαιναν μαντολίνο και κλασσική μουσική. Διάβαζαν αρχαία κείμενα σε 2 γλώσσες.
    Ο άλλος μου προπάππος ήταν γλύπτης, μίλαγε γαλλικά και έκανε παρέα με τους Λύτρες.Υπήρχαν τέχνες !
    Οσο για την Ευρώπη, επειδή, πηγαινοέρχομαι στην Σουηδία και γνωρίζω πράγματα απο κοντά, είναι 20 χρόνια πίσω σε πολλά πράγματα. Είναι και 20 χρόνια μπροστά σε άλλα. Μην ζηλεύετε την Ευρώπη. Η Γαλλία, δεν πλένεται ακόμη!!! Ποιά είναι η κουλτούρα της? Οτι γυαλίζει μόνο?
    Και το 1940, πολέμησαν αλλά δεν σταμάτησε η κουλτούρα να προχωρά. Θέατρα, μουσική και κινηματογράφος, ποτέ δεν έπαψαν. Οι γονείς μου, δεν σταμάτησαν το σχολείο, αν και είχαν κλεισει στην Αθήνα, στην Κατοχή. Εκαναν κατ' οίκον μαθήματα.
    Αγαπήστε την Ελλάδα και παλεψτε γι αυτή, ξεκινώντας απο το σπίτι σας, για να την καλυτερεύσουμε όλοι μαζί. Οχι τι βρήκαμε (του 1907), αλλά τι θα καλυτερεύσουμε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. δείμος-
    Το νοίκι ήταν ενα μεγάλο έξοδο και γι΄αυτο τον λόγο υπήρχε τότε και το ενοικιοστάσιο που καθήλωνε τις τιμές για να μπορεί ο κόσμος να αντεπεξέλθει.

    zouzouna-
    Το 1821 και αρκετό διάστημα μετά η Ελλάδα ήταν μια καταστρεμμένη χώρα που δεν είχε τίποτα.
    Οι Έλληνες με παιδεία ήσαν πολύ λίγοι και το παράδειγμα του προπάππου αποτελεί την εξαίρεση του κανόνα.
    Ένας φίλος μου μου είπε όταν η κόρη μου τελείωσε το Πανεπιστήμιο κάτι που δεν το είχα μέχρι τότε σκεφτεί:
    Νομίζεις ότι υπάρχουν πολλές οικογένειες με πτυχία Πανεπιστημίου σε 4 συνεχείς γενιές;
    Και είχε δίκιο.
    Οι περιπτώσεις αυτές όμως δεν αποτελούν το μέσο επίπεδο του Ελληνα και δεν είναι χαρακτηριστικές .
    Δεν ζηλεύω σε τίποτα την Ευρώπη και προσωπικά δεν θα ήθελα να ζώ πουθενά αλλού παρά μόνο εδώ.
    Το μόνο που ζηλεύω όμως είναι ο σεβασμός για τον περίγυρο τους και τους συνανθρώπους τους όπως επίσης και την καλλιέργεια που έχουν σε πράγματα που εδώ μόνο μια μειοψηφία ενδιαφέρεται.
    Χαίρομαι δε όταν διαπιστώνω ότι υπάρχουν άτομα σαν και σένα που σχολιάζοντας αυτό το ποστ δείχνουν ότι έχουν τα ίδια ενδιαφέροντα και τις ίδιες ευαισθησίες με τις δικές μου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Ευχαριστώ πολύ, αγαπητέ μου,
    στο blog μου υπάρχει ένα ποστάκι με μία φωτογραφία και πρόσκληση για να γράψει όποιος θέλει μία ιστορία ή ένα σχόλιο. Ευπρόσδεκτος κι εσύ με όλους τους φίλους σου
    καλό ΣΚ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή