Ο ΝΙΚΟΣ ΚΟΥΝΔΟΥΡΟΣ ΚΑΙ Ο ΔΡΑΚΟΣ ΤΟΥ

Τις τελευταίες μέρες έχουν γραφτεί πολλά για τον Νίκο Κούνδουρο που, πλήρης ημερών, πήγε ως ισάξιος με αυτούς, να συναντήσει τους άλλους μεγάλους σκηνοθέτες του παγκόσμιου κινηματογράφου, που δεν είναι πια στην ζωή.

Σε αυτά που έχουν γραφτεί για το έργο του απλά θα προσθέσω σήμερα δύο λόγια για το καθοριστικό για μένα έργο του Ο Δράκος, που παρά την παιδική ηλικία μου, όταν το πρωτοείδα η εντύπωση που μου έκανε παρέμεινε ανεξίτηλη στην μνήμη μου.

Προσωπικά  θεωρώ, αν και θα αδικήσω μερικές άλλες, ότι ο Δράκος ανήκει στις 5 σημαντικότερες ταινίες του Ελληνικού κινηματογράφου μαζί με τον Θίασο, την Ευδοκία, την Στέλλα και την Κάλπικη λίρα.

Ως γνωστόν ο Δράκος γυρίστηκε 4 μόλις χρόνια αφότου ο Κούνδουρος απολύθηκε από την Μακρόνησο  και ήταν μόλις 30 χρονών και ενώ ήδη στα 28 του χρόνια  είχε γυρίσει την άλλη αριστουργηματική του ταινία την Μαγική Πόλη.

Για την Μακρόνησο και για την Μαγική Πόλη λέει ο ίδιος:

«Ως γόνος μεγάλης οικογένειας που ήμουν, οι βασανιστές θέλησαν να αλαφρύνουν το δικό μου βασανιστήριο στο Μακρονήσι. "Ζήτα μια χάρη και θα σου την κάνουμε" μου είπαν και το μόνο που ζήτησα ήταν να με αφήσουν να πάω να μείνω στο βουνό χωρίς φαΐ και χωρίς νερό, ενδεχομένως, αρκεί να μην τους βλέπω και να μη με βλέπουν. Το δέχτηκαν! Την πρώτη μέρα τράβηξα για το βουνό, βρήκα ένα μέρος να κάτσω και βάλθηκα να ατενίζω την απέραντη μοναξιά του τοπίου. Ξάφνου, ένας γρήγορος, αεράτος τύπος εμφανίζεται κρατώντας κάτι πασσάλους στα χέρια του και δυο - τρία κομμάτια ύφασμα. Δεν μου μιλάει, δεν του μιλάω και σε ελάχιστα λεπτά με ταχυδακτυλουργικές κινήσεις στήνει ένα αντίσκηνο! Το δικό μου αντίσκηνο! "Τι κάνεις;" τον ρωτάω. "Θα πεθάνεις εδώ πάνω" απάντησε σοβαρός και συνέχισε τη δουλειά. Ηταν ο Θανάσης Βέγγος, η απαρχή μιας μεγάλης φιλίας πάνω απ' όλα».

Η ζωή του στη Μακρόνησο, αλλά και η γνωριμία του με τον Βέγγο αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για τον σκηνοθέτη που, λίγο αργότερα, θα σκηνοθετήσει την ταινία «Μαγική Πόλις» το 1954. Ο Κούνδουρος, ίσως και πρώτος απ' όλους, βάζει την Ελλάδα στον παγκόσμιο κινηματογραφικό χάρτη εμπνεόμενος από τον ιταλικό νεορεαλισμό. Στην Ελλάδα η ταινία παίρνει αρνητική κριτική από τη Ροζίτα Σώκου και ο Κούνδουρος, που βρίσκεται στο Φεστιβάλ Βενετίας τής στέλνει δώρο ένα δέμα με… εσώρουχα.

(Άσχετο μεν αλλά θυμήθηκα το πόσο είχα γελάσει όταν το άκουσα.

Πολλές από τις κριτικές της Ροζίτας Σώκου δεν συμφωνούσαν με την άποψη αρκετών θεατών. Καθώς κοίταζα τις αφίσες έξω από ένα κινηματογράφο, έβγαιναν δυο νεαροί και με αγανάκτηση έλεγε ο ένας στον άλλο: Πως σου ΄ρθε και διάλεξες αυτό το  φέσι που είδαμε;

Οπότε ο άλλος απολογούμενος απάντησε: Είχε  γράψει κακή κριτική η Σώκου οπότε είπα πως θα είναι καλό!)

Όταν παίχτηκε στην Ελλάδα ο Δράκος, σε δύο μόνο κινηματογράφους πρώτης προβολής, γνώρισε την εμπορική αποτυχία, γιατί το κοινό της εποχής είχε εθιστεί στις γνωστές ελληνικές φαρσοκωμωδίες που καταλήγουν συνήθως με γάμο και γλέντια  έτσι ώστε το κοινό να μπορεί να φύγει ευχαριστημένο από τον κινηματογράφο, χωρίς να χρειαστεί να σκεφτεί και να προβληματιστεί γι΄αυτά που είδε.

Με εχθρότητα μάλιστα έγινε δεκτός «Ο Δράκος» όπως άλλωστε προηγουμένως και η «Μαγική Πόλη».

Όπως γράφει ο ίδιος στο λεύκωμα του  «Stop carre»: «Μπήκα κρυφά στις αίθουσες όπου παιζότανε “Ο Δράκος”, στο “Ρεξ”, στο “Αττικόν”, κι άκουσα τα σφυρίγματα και τις ειρωνικές φωνές του κόσμου, που ένιωθε εξαπατημένος. Περίμενα να τους δω να βγαίνουν και κάποιοι μου σφίξανε σιωπηλά το χέρι. Τότε έμαθα μια κι έξω, πως εγώ κι αυτό το άγνωστο πλήθος δε θα ’χαμε ποτέ καλές σχέσεις».

Εφημερίδες μάλιστα όπως η ΕΣΤΙΑ και η ΑΥΓΗ κατηγόρησαν την ταινία ως ανθελληνική ζητώντας την παρέμβαση του εισαγγελέα!

«Αυτή η ταινία, απίθανος και τραβηγμένη από τα μαλλιά, καθίσταται εντελώς γελοία, και δεν ηξεύρει κανείς τι πρώτον και τι ύστερον να οικτήρη εκεί μέσα» (Αδωνις Κύρου, «Εστία»).

«Αποτελεί, χωρίς άλλο, αίσχος για τη χώρα μας το γεγονός ότι θα εκπροσωπηθεί η κινηματογραφική μας παραγωγή στο Φεστιβάλ της Βενετίας με τη γνωστή ταινία “Ο Δράκος” - την αποθέωση δηλαδή του μπουζουκιού ( η μουσική ήταν του Μάνου Χατζιδάκι!), του υπόκοσμου, του σαλταδορισμού και της ασυναρτησίας. Δεν υπάρχει, τέλος πάντων, κανένας αρμόδιος να συγκινηθεί;» (Κώστας Σταματίου, «Αυγή»).

"Μια κακή ταινία. Ψεύτικη, φτιαχτή, γεμάτη υπερβολές. Μόνο μια αρρωστημένη φαντασία είναι δυνατόν να διανοηθεί και να παρουσιάσει τέτοια τέρατα. Κρίμα! Κρίμα! Κρίμα!" Αχ. Μαμάκης Έθνος

" Η λύση που δίνει αποδείχνεται πολύ σφαλερή, επομένως δεν υπάρχει λύση. Ο κύριος Καμπανέλλης δεν θέλει να δει λυτρωτικάς δυνάμεις μέσα στη σύγχρονη πραγματικότητα..." Α. Μοσχοβάκης

Σε αντίθεση όμως με αυτούς ,διορατικοί βέβαια κριτικοί και άνθρωποι του πνεύματος γράφουν:

"..ο κινηματογράφος μας απέκτησε την πρώτη του ταινία και το 1956 πρέπει να θεωρείται σαν η χρονιά του περάσματος από την Προϊστορία στην Ιστορία του Ελληνικού κινηματογράφου". Β. Ραφαηλίδης

"...ο Δράκος αποτελεί τη συγκλονιστική προσφορά της Ελλάδος στη διεθνή κινηματογραφική ποίηση". Ρ. Σώκου, Καθημερινή

Πρώτη φορά γυρίστηκε στην Ελλάδα μια ταινία με την αναμφισβήτητη αξία και την σωστή κινηματογραφική αντίληψη του «ΔΡΑΚΟΥ» Α. Μητροπούλου  Αθηναϊκή

"Πρόκειται για μια από τις πιο ενδιαφέρουσες ταινίες που μας προσέφερε τελευταία το ευρωπαϊκό κλίμα". Μ. Καραγάτσης

"Ο ελληνικός κινηματογράφος γέννησε με το Δράκο, τον πρώτο καλλιτέχνη, τον σκηνοθέτη Νίκο Κούνδουρο". Νίκος Τσιφόρος

«Ο “Δράκος” είναι ένας πραγματικός άθλος για τον ελληνικόν κινηματογράφον» (Κατίνα Παξινού).

"...φιλμ συναρπαστικό με ποιητική έμπνευση που φτάνει σε στιγμές αληθινής έκστασης" Φρανσουά Τριφό

Διθυραμβική επίσης ήταν και η κριτική του Μάριου Πλωρίτη στην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ. Για να καταλάβει δε κανείς τις αντιλήψεις που επικρατούσαν εκείνη την εποχή έχω αφήσει δίπλα από την κριτική του Δράκου την κριτική του Πλωρίτη για την κλασσική πια σήμερα ταινία Επαναστάτης χωρίς αιτία του Νίκολας Ρέι  με τον Τζέιμς Ντήν την οποία και κατακεραυνώνει.

 Η εικόνα για τον Δράκο άρχισε να μεταβάλλεται μετά την προβολή του στο φεστιβάλ της Βενετίας  και την αναγνώριση που είχε εκεί από την διεθνή κριτική. (δυστυχώς και σε αυτή την περίπτωση  ισχύει το Ουδείς προφήτης εν τη εαυτού πατρίδι)

Σε ψηφοφορία της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου το 2006 ο Δράκος βρέθηκε στην 1η θέση, ενώ το Βρετανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου (BFI) την κατέταξε στις 10 καλύτερες Ελληνικές Ταινίες.

Εδώ ολόκληρη η ταινία.

Σκηνοθεσία: Νίκος Κούνδουρος. Σενάριο: Ιάκωβος Καμπανέλλης.   Φωτογραφία: Κώστας Θεοδωρίδης. Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις. Ερμηνείες: Ντίνος Ηλιόπουλος Μαργαρίτα Παπαγεωργίου, Γιάννης Αργύρης, Θανάσης Βέγγος, Μαρία Λεκάκη, Φρίξος Νάσος, Ανέστης Βλάχος, Ανδρέας Ντούζος, Ζανίνο.