ΠΕΡΙ ΟΜΑΔΙΚΩΝ ΑΠΟΛΥΣΕΩΝ ΙΣΧΥΟΝΤΕΣ ΠΑΡΑΛΟΓΙΣΜΟΙ

Στην Ελλάδα είναι συνήθης η εικόνα να κλείνει μια επιχείρηση και οι ατυχείς της εργαζόμενοι της να μαζεύονται έξω από το υπουργείο Εργασίας διαμαρτυρόμενοι.

Δεν μπορούν και δεν θέλουν να αποδεχτούν  ότι στον καπιταλισμό αν δεν υπάρχει κέρδος καμία επιχείρηση δεν μπορεί να συνεχίσει να πληρώνει τους εργαζόμενους σε αυτήν αυξάνοντας την ζημία της.

Μόνο στα κομουνιστικά καθεστώτα το κράτος φρόντιζε να βρίσκει εργασία σε όλους, με χαμηλές βέβαια αποδοχές και χωρίς να το απασχολεί η πραγματική απόδοση των κρατικών του επιχειρήσεων, με αποτέλεσμα  βέβαια να καταρρεύσει τελικά το ίδιο το καθεστώς ως μη αποδοτικό. 

Σε ένα σημαντικό βαθμό αύτη η αντίληψη είχε επικρατήσει και στην χώρα μας που ένα σημαντικό μέρος των εργαζομένων  τους απασχολούσε ο ευρύτερος δημόσιος  τομέας, ο οποίος μετά την μεταπολίτευση παρήγαγε περίπου το 60%  του ΑΕΠ.

Ο Καραμανλής είχε κρατικοποιήσει την Ολυμπιακή, το συγκρότημα Ανδρεάδη, τις συγκοινωνίες ενώ στην συνέχεια επί  Παπανδρέου 40 προβληματικές επιχειρήσεις  περιήλθαν στο Δημόσιο με την πλήρη ομοφωνία όλων των πολιτικών παρατάξεων.

Δεν είναι λοιπόν περίεργο πως τελικά καταλήξαμε στην σημερινή χρεωκοπία του κράτους.

Θυμάμαι, γαλουχημένοι με τις παραπάνω αντιλήψεις,  την έκπληξη που είχαμε  το 1989  όταν  είδαμε την πρώτη ταινία του Michael Moore  Roger & Me . Το ντοκιμαντέρ αυτό ασχολείται με το κλείσιμο των εργοστασίων της General Motors  στο Flint την  γενέθλια πόλη του Moore και την μεταφορά τους στο Μεξικό στο οποίο τα εργατικά χέρια ήσαν φτηνότερα.

Η μεταφορά αυτή προκάλεσε την καταστροφή της πόλης γιατί μεγάλο μέρος των κατοίκων της εργαζόταν στην αυτοκινητοβιομηχανία.  

Η έκπληξη προερχόταν από την αποδοχή των απολυμένων εργαζομένων της κατάστασης, δηλαδή ότι αν μια βιομηχανία δεν κερδίζει δεν μπορεί να συνεχίζει να παραμένει σε λειτουργία, παρά το ότι το γεγονός αυτό  τους ανάγκαζε πλέον να ξεσπιτωθούν για ανεύρεση αλλού εργασίας.

Την ελληνική  πραγματικότητα και τους παραλογισμούς που επικρατούν σχετικά με τις απολύσεις εξετάζει με την γνωστή του ευθυκρισία και τις οικονομικές του γνώσεις ο Γιάννης Μαρίνος.

Αν μια οικογένεια αντιμετωπίζει οικονομικές δυσκολίες, δεν απαγορεύεται να απολύσει οικιακή βοηθό, παραδουλεύτρα, κηπουρό ή τον εκπαιδευτικό που βοηθά τα παιδιά της οικογένειας στα μαθήματά τους. Λογικό και αναπόφευκτο, αφού η οικονομική στενότητα το επιβάλλει. Το ίδιο ελεύθερα μπορεί και ο οποιοσδήποτε μικρομεσαίος επιχειρηματίας να απολύσει εργαζομένους αν η πελατεία του αραιώσει, προκειμένου να μη χρεοκοπήσει. Μια αντίθετη απαγόρευση θα εθεωρείτο από όλους μας παραλογισμός. Κι όμως, αυτός ο παραλογισμός είναι θεσμοθετημένος με αυστηρές απαγορεύσεις στις απολύσεις περιττού προσωπικού προκειμένου περί των μεγάλων επιχειρήσεων. Αν μια μεγάλη βιομηχανία αναγκάζεται να μειώσει την παραγωγή της ή να κλείσει κάποια υπολειτουργούντα τμήματά της, δεν επιτρέπεται να προβεί σε ανάλογο περιορισμό του μη αναγκαίου πια προσωπικού της, εκτός από ένα 5% σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Μαζικότερη συρρίκνωση του αριθμού των απασχολουμένων απαγορεύεται. Πρόκειται για το περίφημο εργασιακό πρόβλημα των ομαδικών απολύσεων για το οποίο γίνεται ανελέητη μάχη, ώστε το 5% να μη γίνει 10% όπως ζητούν οι δανειστές, όχι από αντεργατική διάθεση αλλά προκειμένου να διασωθούν απειλούμενες με χρεοκοπία επιχειρήσεις.

Η ελληνική νομοθεσία που με τόση αυστηρότητα απαγορεύει τις ομαδικές απολύσεις παραμένει εν τούτοις εντελώς αδιάφορη αν η απαγόρευση οδηγήσει σε οριστικό κλείσιμο της επιχείρησης. Ενδιαφέρεται να σώσει λίγες θέσεις αλλά δεν της καίγεται καρφί αν μείνει χωρίς εργασία το σύνολο των εργαζομένων σε αυτήν.

Αυτός ο παραλογισμός υπήρξε και είναι μια βασική αιτία να κλείσουν π.χ. οι χαλυβουργίες μας όταν είδαν να περιορίζονται δραματικά οι πωλήσεις τους λόγω νέκρωσης της οικοδομικής δραστηριότητας. Για τον ίδιο λόγο πριν από 23 χρόνια έκλεισε και το εργοστάσιο της βιομηχανίας Pirelli στην Πάτρα. Αναγκάστηκε ύστερα από ατέρμονες απεργίες, οι οποίες προσπαθούσαν να αποτρέψουν κάποιες απολύσεις περιττού προσωπικού, να εγκαταλείψει την Πάτρα και να μεταφέρει τη βιομηχανική παραγωγή της στην Τουρκία. Ετσι έμεινε άνεργο το σύνολο του προσωπικού της (περίπου 1.000 άτομα) και η Πάτρα έχασε μια σημαντική πηγή πλούτου, για να πανηγυρίσει ο «Ριζοσπάστης» ότι διώξαμε ένα μονοπώλιο που ρουφούσε το αίμα του εργαζόμενου λαού. Και το μεν ΚΚΕ και τμήμα του ΣΥΡΙΖΑ με την υπονόμευση της βιωσιμότητας των μεγάλων επιχειρήσεων επιδιώκουν τη χρεοκοπία του καπιταλιστικού συστήματος. Αλλά τα λοιπά κόμματα γιατί δέχονται αυτόν τον παραλογισμό, ο οποίος δεν εφαρμόζεται με τέτοια αυστηρότητα στις άλλες ανεπτυγμένες χώρες, όπου, αντίθετα, εργοδότες και εργαζόμενοι από κοινού διαβουλεύονται (το προβλέπει η κοινοτική νομοθεσία) αναζητώντας τις λιγότερο για όλους επώδυνες συμβιβαστικές λύσεις.

Η διάσωση μιας παραγωγικής μονάδας, έστω και με περιορισμένο αριθμό απολύσεων, θεωρείται, όπως και είναι, ασφαλώς καλύτερη λύση από την πλήρη διακοπή της λειτουργίας μιας επιχειρήσεως και την απώλεια εργασίας όλου του προσωπικού της. Και όμως αυτόν τον παραλογισμό αγωνίζεται να διασώσει ο Τσίπρας στις σκληρές διαπραγματεύσεις του με τους δανειστές και αρνείται να συνειδητοποιήσει ότι σιωπηρά και με αυξανόμενους ρυθμούς οι περισσότερες μεγάλες βιομηχανικές επιχειρήσεις μας είτε μεταφέρουν τις μονάδες τους σε πιο φιλόξενες στην επιχειρηματικότητα χώρες είτε βάζουν λουκέτο.