Η ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΜΑΤΑ ΧΑΡΙ

Είναι πολύ ενδιαφέρον πως, ακόμα και μετά 100 χρόνια από την εκτέλεση της, η Μάτα Χάρι, η πιο διάσημη χορεύτρια αλλά και κατάσκοπος του περασμένου αιώνα, καταφέρνει να βρίσκεται στην επικαιρότητα χάρις, όπως διαβάζω, σε μια έκθεση με προσωπικά της αντικείμενα, φωτογραφίες, λευκώματα, επιστολές, στρατιωτικά έγγραφα, η οποία φιλοξενείται στο Μουσείο του Φρίζλαντ στην πατρίδα της, το Λιβάρντεν, από την οποία θέλησε να φύγει σε ηλικία 18 ετών. (το άγαλμα στην πατρίδα της)

 Πενήντα πέντε αυθεντικά αντικείμενα καλούνται να συνθέσουν το δραματικό κοκτέιλ λάμψης και προδοσίας της ζωής της. Ανάμεσά τους και το τηλεγράφημα στο Βερολίνο από τον γερμανό στρατιωτικό ακόλουθο στη Μαδρίτη, σύμφωνα με το οποίο ο αξιωματούχος υπαινισσόταν ότι εκείνη, που τον αποπλάνησε, δέχτηκε να δουλέψει για τη γερμανική πλευρά. Αυτό ήταν που οδήγησε στη σύλληψή της και αποτέλεσε έγγραφο - κλειδί για την εξέλιξη της σύντομης δίκης της, ένα από τα ως τώρα απόρρητα ντοκουμέντα που έδωσε πλέον στη δημοσιότητα το γαλλικό υπουργείο Άμυνας λόγω της συμπλήρωσης ενός αιώνα από την εκτέλεσή της. Μαζί παρουσιάζονται η ομολογία της όπως και αποσπάσματα του ημερολογίου της, τα οποία ποτέ ως τώρα δεν είχαν δει το φως της δημοσιότητας.

Η έκθεση μάλιστα δεν είναι ο μοναδικός τρόπος που οι Ολλανδοί επέλεξαν να τιμήσουν ή να ξαναδούν τη ζωή και τη δράση της διάσημης συμπατριώτισσάς τους. Ήδη από πέρυσι το Εθνικό Μπαλέτο της Ολλανδίας ανέβασε παράσταση με θέμα τη ζωή της Μάτα Χάρι με ιδιαίτερη επιτυχία, ενώ ένα θεατρικό έργο που εστιάζει στο μυστήριο γύρω από τη δράση της περιοδεύει σε όλη τη χώρα με την υπογραφή του ηθοποιού και τραγουδιστή Τετ Ρόζενταλ.

Η  Margaretha Geertruida "Grietje" Zelle MacLeod, όπως ήταν το πραγματικό όνομα της Μάτα Χάρι, κόρη ενός Ολλανδού εμπόρου καπέλων γεννημένη το 1876,στο  Λιβάρντεν, «πρωτεύουσα» των βοοειδών και των γαλακτοκομικών της Ολλανδίας, έφυγε 18 χρονών από το σπίτι της και από την Ευρώπη, για την Ινδονησία, έχοντας  παντρευτεί μετά από αγγελία που διάβασε σε εφημερίδα,  τον μεγαλύτερης ηλικίας λοχαγό του ολλανδικού αποικιακού στρατού Ροδόλφο ΜακΛάουντ, με τον οποίο απέκτησε δύο παιδιά.

Δυστυχώς όμως ο γιός της πέθανε επειδή ήπιε φάρμακο για σύφιλη, ή τον  δηλητηρίασε, όπως την κατηγόρησαν η νταντά που είχε.   Επιστρέφοντας από  τις Ολλανδικές Ινδίες ο σύζυγός της ζήτησε διαζύγιο κι έφυγε παίρνοντας μαζί του την κόρη τους.

Η Ζέλε απαρνήθηκε το πατρικό της όνομα και  συστηνόταν ως πριγκίπισσα από την Ιάβα κι άλλοτε ως κόρη ινδού ιερέα και άρχισε να εμφανίζεται στα σημαντικότερα κοσμικά κέντρα διασκέδασης στο Παρίσι καθώς και σε άλλες πρωτεύουσες της Ευρώπης, ως Ινδή χορεύτρια με το όνομα Μάτα Χάρι που σημαίνει στα ινδονησιακά «μάτι του πρωινού», δηλαδή ανατολή.

 Η εξωτική της εμφάνιση και η ιδιαίτερη χάρη που είχε σαν γυναίκα, οι χορευτικές της κινήσεις αλλά και οι τολμηρές για την εποχή και σχεδόν γυμνές εμφανίσεις της, δημιούργησαν τον κατάλληλο μύθο ώστε να σχετίζεται με υπουργούς ,στρατιωτικούς και μέλη της υψηλής κοινωνίας, με μερικούς από τους οποίους είχε αναπτύξει ιδιαίτερες σχέσεις, όπως με τον πάμπλουτο εργοστασιάρχη Guimet του οποίου διετέλεσε μετρέσα για μεγάλο διάστημα.  

Στις γυμνές της φωτογραφίες βάσισε ο σύζυγος της τους λόγους του διαζυγίου και την επιμέλεια από αυτόν της κόρης τους.

Το σαλόνι της  πάμπλουτης Νάταλι Κλίφορντ Μπάρνεϊ ήταν την εποχή της μπέλ επόκ τόπος συγκέντρωσης διανοουμένων όπως ο Ανατόλ Φρανς, ο Αντρέ Ζιντ, ο Μαρσέλ Προυστ, ο Ράινερ Μαρία Ρίλκε, ο Πολ Βαλερί, ο Εζρα Πάουντ, η Κολέτ, ο Τ. Σ. Ελιοτ, ο Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ, ο Ζαν Κοκτώ, ο Σόμερσετ Μομ κτλ

Σε αυτό η Μάτα Χάρι είχε χορέψει τρεις φορές στο σαλόνι αυτό, αφήνοντας άφωνους τους προσκεκλημένους, άνδρες και γυναίκες. Η Κολέτ, μάλιστα (ερωμένη της Μπάρνεϊ για ένα διάστημα, όπως  επίσης και η Εύα Πάλμερ Σικελιανού), η οποία ήταν από τους τακτικούς καλεσμένους, έγραψε πως μια φορά ο χορός της Μάτα Χάρι έφερε τους άνδρες και αρκετές γυναίκες «στα όρια της ευπρεπούς παρακολούθησης».

Ποια ήταν, όμως, αυτή η «φορά»; Μήπως όταν η Μάτα Χάρι μπήκε στο σαλόνι παριστάνοντας τη λαίδη Γκοντάιβα γυμνή επάνω σε ένα άλογο; Φημολογείται πως ήθελε να κάνει την είσοδό της επάνω σε ελέφαντα, ωστόσο η οικοδέσποινα αρνήθηκε, λέγοντας με φονικό σνομπισμό ότι υπήρχε ο κίνδυνος ο ελέφαντας να ρίξει τα μπισκότα από τα τραπέζια.

Ουσιαστικά ήταν αυτή που έκανε μόδα το στριπ τιζ καθώς αφαιρούσε τμηματικά τα ρούχα της εκτός από τον στηθόδεσμο, κατά πάσα πιθανότητα, λόγω του μικρού της στήθους.

Με την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου, λόγω του διαβατηρίου ουδέτερης χώρας που είχε ως Ολλανδή, μπορούσε σ΄ όλη τη διάρκεια του πολέμου να μετακινείται ελεύθερα από τη μία χώρα της Ευρώπης  στην άλλη.

Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να χρησιμοποιηθεί ως διπλός πράκτορας τόσο των Γάλλων όσο και των Γερμανών.

Οι πληροφορίες που έδινε και στους δύο ήταν ασήμαντες αλλά καθώς το 1917 η Γαλλία αντιμετώπιζε δυσκολίες στον πόλεμο οι Γάλλοι την συνέλαβαν ως κατάσκοπο των Γερμανών και την κατηγόρησαν πως ήταν υπεύθυνη για τον θάνατο 50.000 στρατιωτών χάρις  στις πληροφορίες που τους είχε δώσει.

Στην δίκη της, που κατέληξε στην θανατική της καταδίκη, παραδέχτηκε ότι έπαιρνε χρήματα από τους Γερμανούς,  αρνήθηκε όμως ότι τους παρείχε χρήσιμες πληροφορίες και είναι χαρακτηριστική η φράση που της αποδίδεται ότι είπε:

Α, πόρνη; Ναι, αλλά προδότρια, ποτέ!

Εκτελέστηκε στις 15 Οκτωβρίου 1917 ((3/10 στην Ελλάδα με το παλιό τότε ημερολόγιο) σε ηλικία 41 ετών, αρνούμενη να της δέσουν τα μάτια και αφού προηγουμένως έστειλε ένα φιλί στο 12μελές εκτελεστικό απόσπασμα! Οι 8 από τους 12 στρατιώτες αστόχησαν. Σύμφωνα με άρθρο το οποίο δημοσιεύθηκε στον «New Yorker» το 1934, φορούσε λευκά γάντια και τη στολή της αμαζόνας που της είχε χαρίσει η Μπάρνεϊ.

Η όλη ιστορία είχε αποκτήσει διεθνή δημοσιότητα και τις λεπτομέρειες της εκτέλεσης μπορεί να τις διαβάσει κανείς και στις Ελληνικές εφημερίδες της εποχής.

Το σώμα της μιας και δεν παραλήφτηκε από μέλη της οικογενείας της διατέθηκε για ιατρικούς σκοπούς και το κεφάλι της βαλσαμώθηκε και βρισκόταν στο Μουσείο Ανατομικής του Παρισιού τουλάχιστον μέχρι το 1954 γιατί έκτοτε αγνοείται η τύχη του.

Η ιστορία αυτής της μοναδικής  femme fatale μεταφέρθηκε στην οθόνη αρχικά το 1927 στην Γερμανία  (Mata Hari) το 1931 από το Χόλυγουντ με την Γκρέτα Γκάρμπο (Mata Hari) και αργότερα με την Ζαν Μορό ως   Mata Hari, Agent H21 (1964)  και την Σύλβια Κριστέλ  Mata Hari (1985). Επίσης η ιστορία της χρησιμοποιήθηκε σε 3 τουλάχιστον μιούζικαλ.