ΟΙ ΑΡΕΤΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΕΛΑΤΤΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΜΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΕΝΟΣ ΞΕΝΟΥ

Πρόσφατα, με την συμπλήρωση 30 ετών, δημοσιεύτηκε η επιστολή που είχε στείλει ο πρέσβης της Βρετανίας στην Αθήνα Ριτσαρντς Μπρουκς στον Βρετανό υπουργό Εξωτερικών Ντέιβιντ Οουεν (ημερομηνία 7 Μαρτίου 1978), όταν αποχώρησε από την δεύτερη θητεία του στην Αθήνα, που υπηρετούσε από το 1974.
Αποτελεί μία εξαιρετικής διορατικότητας ανάλυση της ελληνικής ψυχοσύνθεσης και σκιαγραφεί πλήρως και με αρκετά αντικειμενική ματιά , σε λίγες γραμμές τις ελληνικές αρετές και τα ελαττώματα

Όπως λέει, σύμφωνα με το ετήσιο μήνυμα του προέδρου Τσάτσου του 1978, τα ελαττώματα των Ελλήνων είναι βασικά τρία: «Δεν τους αρέσει η συλλογική, πειθαρχημένη δουλειά και αναζητούν ατομικές δραστηριότητες που φτάνουν στα όρια του αντικοινωνικού εγωισμού, έλκονται από ακραίες φιλοδοξίες και την αδιαλλαξία, θεωρώντας το δρόμο της μετριοπάθειας, πάνω στον οποίο οι πρόγονοί τους έχτισαν το ιδανικό της αρετής, σχεδόν σαν ήττα ή προδοσία, ενώ πάντα βιάζονται, απαιτώντας από τους εαυτούς τους και τους ηγέτες τους να γίνουν όλα σε ανεπαρκή χρόνο». Ωστόσο ο πρέσβης θεωρεί ότι «οι ελληνικές αρετές είναι εξίσου αξιοσημείωτες με τα ελληνικά ελαττώματα». Όπως σημειώνει ο Μπρουκς Ρίτσαρντς, οι Έλληνες έχουν «μία ασυνήθιστα θετική αίσθηση της ταυτότητάς τους», καθώς ζουν εδώ και 3.000 χρόνια τριγυρισμένοι από μεγαλύτερες εθνοτικές ομάδες, ενώ έχουν την «ψυχωτική πεποίθηση ότι δεν συγγενεύουν με κανέναν άλλο λαό και δεν μπορούν να βασιστούν αυτομάτως σε κανέναν». Ωστόσο όταν οι εξωτερικές απειλές σταματήσουν, η συνοχή τους διαλύεται. «Η ατομικότητα στην Ελλάδα είναι τόσο ισχυρή που η Ελλάδα αποτελείται στην πραγματικότητα από οκτώ ή εννέα εκατομμύρια μονομελείς ομάδες που απρόθυμα αναγκάζονται να σχηματίσουν προσωρινές συμμαχίες». Ωστόσο ο ατομισμός σημαίνει ότι οι Έλληνες είναι «αυτάρκεις, ευέλικτοι, δραστήριοι, ευφυείς, γρήγοροι και γεμάτοι με μια περιέργεια χωρίς όρια». Σημειώνει ότι είναι γεννημένοι αισιόδοξοι, με μία αίσθηση της ισότητας που τους προστατεύει από ταξικούς διαχωρισμούς. «Υπάρχει ένας μικρός καπιταλιστής μέσα σε κάθε φτωχό Έλληνα που περιμένει να βγει προς τα έξω», καθώς χτίζουν περιουσίες στο εξωτερικό ή ελπίζουν τα παιδιά τους να έχουν καλύτερη τύχη από αυτούς. Το γεγονός όμως ότι έχουν γίνει πιο εύποροι, τους έχει κάνει ευάλωτους στις παγίδες του νεοπλουτισμού και έχουν καταστρέψει το περιβάλλον. «Ωστόσο έπειτα από πεντέμισι χρόνια στη χώρα, η γυναίκα μου κι εγώ μοιραζόμαστε την αντίληψη ότι ζήσαμε ανάμεσα σε ένα λαό αρχαίας και πολιτισμένης καταγωγής».
Αναφέρεται επίσης στα γεγονότα της Κύπρου και γράφει χαρακτηριστικά :«Όταν βρίσκονται εν μέσω προβλημάτων, ιδιαίτερα αν τα έχουν δημιουργήσει οι ίδιοι, αποτελεί ανακλαστικό των Ελλήνων να ρίχνουν το φταίξιμο σε κάποιον ξένο αποδιοπομπαίο τράγο - μία συνήθεια που τους έχει μείνει από τα χρόνια που βρίσκονταν υπό την προστασία των Μεγάλων Δυνάμεων το 19ο αιώνα.
Για τον Παπανδρέου, ο πρέσβης λέει ότι «είναι Έλληνας μέχρι το μεδούλι» παρά τη μακρά παραμονή του στην Αμερική, αν και αμφιβάλλει για το κατά πόσο μπορεί να θεωρηθεί σοσιαλιστής. «Θα τον έβλεπα περισσότερο στο καλούπι του Θεμιστοκλή, ο οποίος αφού έσωσε την Αθήνα από τους Μήδες και τους Πέρσες, αποστάτησε στον εχθρό, αλλά και του Καραϊσκάκη, που κατά τη διάρκεια του εμφυλίου είχε πει "όταν θέλω μπορώ να είμαι άγγελος και όταν θέλω γίνομαι διάβολος"
Για το δυνατό αριστερό ρεύμα της εποχής ο Μπρούκς λέει ότι παρ' όλο που ο χαρακτήρας των Ελλήνων: «δεν αποτελεί πρόσφορο έδαφος για την καλλιέργεια συλλογικών ιδανικών, οι Έλληνες από την εποχή του Αγίου Παύλου αγαπούν το νέο».

Ολόκληρη η σχετική ανταπόκριση της Αλίνας Σαραντή από το Λονδίνο. όπως δημοσιεύτηκε στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ της 31-12-2008

Η αξία αυτής της επιστολής έγκειται στο ότι ο αποστολέας διατυπώνει εδώ απολύτως γυμνή την πραγματική του άποψη για τα πράγματα, χωρίς διπλωματικές φιοριτούρες, όπως ακριβώς διακρίνεται και ο φωτογράφος μέσα στον καθρέπτη στην φωτογραφία επάνω!