Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΘΗΝΩΝ-ΟΙ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΕΝΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

Γράφοντας το ποστ μου ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΚΟΠΑΝΕΣ ΕΝΟΣ ΜΑΘΗΤΗ "ΗΣΣΟΝΟΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑΣ" και ψάχνοντας στο διαδίκτυο, διάβασα και τις περιπέτειες που είχε γνωρίσει το Γυμνάσιο μου με την στέγαση του, τόσο πριν την φοίτηση μου σε αυτό, όσο και μετά.
Η ιστορία του είναι μια μικρογραφία του πως λειτουργεί  αυτό το κράτος από την απελευθέρωση μέχρι σήμερα.

Το 1829 στην Αίγινα, τότε προσωρινή έδρα του Καποδίστρια, ιδρύθηκε από αυτόν το πρώτο σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ονομάστηκε  Κεντρικό Σχολείο. Εγκαταστάθηκε  στο Εϋνάρδειο, το πρώτο δημόσιο κτίριο που χτίζεται στην Ελλάδα από τους Κλεάνθη και  Schauber . 

Αυτό είναι  “οικοδόμημα απλής δωρικής αρχιτεκτονικής, του οποίου το πρόσωπο σχηματίζεται από μίαν στοάν, αι δε πλευραί στολίζονται με αετώματα”. Την περιγραφήν αίθουσας από τον   Μουστοξύδη που μας λέει ότι αυτή χωρούσε πάνω από 200 μαθητές και ήταν στολισμένη  με προτομές αρχαίων σοφών, μπορούμε να συμπληρώσουμε με έναν κατάλογο “των εν τω Κεντρικώ περιεχομένων πραγμάτων “ που συντάχθηκε από τον Δ. Δεσύλλα τον Απρίλιο του 1832. “ Προτομαί 12, θρανία 22, ένας πίναξ μαύρος μέγας, έν τουλάπι οπού επερικλείοντο  οι διοργανισμοί του Σχολείου , η διδασκαλοκαθέδρα και μικρή εικών του Κυβερνήτου”.

Το 1834 η Αθήνα, των 7000 κατοίκων, γίνεται η πρωτεύουσα του κράτους .Συγκριτικά τότε η Πάτρα είχε 15.000 και η Θεσσαλονίκη 60.000.

Η Αθήνα εκτεινόταν τότε γύρω από την Ακρόπολη (περίπου από του Ψυρρή έως του Μακρυγιάννη), έχοντας ως κέντρο της την περιοχή της Πλάκας (την Παλιά Πόλη) οπότε σε αυτήν την περιοχή  ήταν και φυσικό να μεταφερθεί το Κεντρικό Σχολείο από την Αίγινα.

Αρχικά εγκαταστάθηκε στην οικία Κλεάνθους,  ένα αρχοντικό σπίτι που ανήκε στον γνωστό αρχιτέκτονα, Σταμάτη Κλεάνθη στην οδό Θόλου.

 Με τη μεταφορά του στην Αθήνα το Κεντρικό Σχολείο μετονομάζεται σε Βασιλικό, και χωρίζεται στα δύο.

 Πρώτα  το Ελληνικό Σχολείο, που ήταν τριετές και αντιστοιχούσε στο σημερινό Γυμνάσιο, και το Γυμνάσιο, που ήταν τετραετές και αντιστοιχούσε στο σημερινό Λύκειο.

Με την έξωση του ΄Οθωνα φεύγει το Βασιλικόν και ονομάζεται  σε Α΄ εν Αθήναις Γυμνάσιον και βέβαια οι μαθητές του είναι μόνο άρρενες.

Πρώτος Γυμνασιάρχης από την ίδρυση του στην Αίγινα μέχρι τον θάνατό του αναλαμβάνει ο Γεώργιος Γεννάδιος (1784-1854)

Εκτός από τον Γεννάδιο  είχαν διοριστεί  στο Γυμνάσιο οι Χορτάκης, Βάφας,  Παυλίδης, Ψαράς, αλλά και ο  Παπαρρηγόπουλος,  όλοι από τους πιο φημισμένους δασκάλους του 19ου αιώνα.

Τα μαθήματα που διδάσκονταν στο σχολείο ήταν τα αρχαία ελληνικά, η αριθμητική, η ιστορία, η γεωγραφία, η φυσική ιστορία, τα λατινικά και τα γαλλικά, ενώ τα θρησκευτικά και η καλλιγραφία είχαν ανατεθεί σε εξειδικευμένους καθηγητές.

Το 1837 η οικία Κλεάνθη δόθηκε για τη στέγαση του Πανεπιστημίου Αθηνών που ιδρύθηκε τότε, και έτσι το σχολείο μεταφέρθηκε στην οικία  Μπότσαρη  που  βρισκόταν στη συμβολή των οδών Καπνικαρέας και Μητροπόλεως.

Το 1838 ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης μίλησε στους μαθητές του Γυμνασίου.

Η σχετική ειδησεογραφία και ο λόγος του εδώ,

Από την οικία Μπότσαρη  μεταφέρθηκε στο κτήριο της Βαρβακείου Σχολής που ήταν στην οδό Αθηνάς, εκεί που σήμερα είναι η Βαρβάκειος Αγορά (Αθηνάς, Αρμοδίου, Σωκράτους και Αριστογείτονος) .
Στα τέλη του 19ου αιώνα μετακομίζει αρχικά στην οδό Κορνάρου και Ερμού και γύρω στα 1900 στην οδό Αδριανού, όπου στα χρόνια μου ήταν το Α΄ Γυμνάσιο Θηλέων και σήμερα το Α΄ Πειραματικό Γυμνάσιο Αθήνας.

Κατά τη Μικρασιατική Καταστροφή τα μαθήματα γίνονται στο Βαρβάκειο αλλά και στον ναό της Μητρόπολης.

 Από το 1932 μέχρι το 1959  το Γυμνάσιο, ως Α΄Πρότυπο Γυμνάσιο Αρρένων Αθηνών φιλοξενείται στο κτίριο των πρώην “Εκπαιδευτηρίων του Σωτήρος” Κ. Διαλησμά  στην Σχολείου και Επιχάρμου, όπου σήμερα στεγάζεται  το Πολιτιστικό Σωματείο “Eλληνικοί Χοροί” Δώρας Στράτου.
Η οδός Επιχάρμου, στην οποία έβλεπαν τα εξωτερικά παράθυρα του σχολείου, είναι από τους πιο γραφικούς δρόμους της Πλάκας καθώς έχει φόντο την εκκλησία του Αγίου Νικολάου Ραγκαβά και την Ακρόπολη και γι΄αυτό  και έχει αποτελέσει συχνό θέμα για ζωγράφους.

Στον τελευταίο μάλιστα πίνακα στο δεξιό του μέρος ,εκεί που μπαίνει η γυναίκα ήταν ένας φούρνος που μερικές φορές παίρναμε ζεστό ψωμί για κολατσό.

Απέναντι από το σχολείο στη γωνία των οδών Σχολείου και Επιχάρμου, υπάρχει ένα χαρακτηριστικό τριώροφο πυργόσπιτο με την οχύρωση που το ξεχωρίζει από όλα τα κτίρια της Πλάκας γιατί είναι ένα από τα ελάχιστα οθωμανικά κτίρια που επιβίωσαν μέχρι σήμερα. Κτισμένο τον 18ο αιώνα, χρησιμοποιήθηκε ως φυλάκιο από τους Οθωμανούς, πριν πωληθεί στον σκωτσέζο ιστορικό και φιλέλληνα Τζορτζ Φίνλεϋ το 1835. Εδώ έμεινε ο συμπολεμιστής του Φίνλεϋ, Richard Church, στρατηγός από την Ιρλανδία, πράγμα που έδωσε στο κτίριο το όνομα «πύργος του Τσωρτς». Το 1928 το ζωγράφισε ο Τσαρούχης  ως  «Οικία Διαλισμά».

Στις φωτογραφίες δύο όψεις του, πριν και μετά την ανακαίνιση του με το Γυμνάσιο απέναντι του. 

Σαν μαθητής θυμάμαι την χαρά που κάναμε όταν το σχολείο μεταφέρθηκε από εκεί στην οδό Ηπίτου, όπου ήταν στο παρελθόν η οικία του  γιατρού του Αλέξανδρου Υψηλάντη, Πέτρου Ηπίτη (1795-1861) Παλιότερα  στο κτήριο αυτό είχε το πολιτικό του γραφείο ο Γεώργιος Παπανδρέου.
Ήταν μόλις ανακαινισμένο με καινούργια θρανία και πίνακες  και διέθετε μια  κάπως πιο ευρύχωρη αυλή για την γυμναστική ώστε να μην προκύπτει η ανάγκη να μας πηγαίνουν στον Φωκιανό  απέναντι από το Στάδιο.

Σήμερα σε αυτό το κτήριο στεγάζεται το Α΄Πειραματικό Γενικό Λύκειο Αθήνας-"Γεννάδιο"  προς τιμήν του πρώτου Γυμνασιάρχη του.

Το κτήριο αυτό ανήκε στο Ελληνικό Μονοπώλιο. Με την κατάργηση του το 1986 και την εκποίηση της περιουσίας του, το πήρε κάποιος ιδιώτης και μετά από δικαστικούς αγώνες  τον Αύγουστο του 1998 το 1ο Πειραματικό Γυμνάσιο και Λύκειο υποχρεώνεται να το εκκενώσει!

Το Υπουργείο Παιδείας καταργώντας το 25ο Γυμνάσιο και Λύκειο το ενώνει με το Α΄ Πειραματικό Γυμνάσιο και Λύκειο και τα στεγάζει στο κτήριο της Αδριανού. Αλλά και από εκεί εκτός τού ότι δεν χωρούν κινδυνεύουν με έξωση από τους ιδιοκτήτες του κτηρίου που ζητούν αύξηση του μισθώματος.
Πριν να γίνει όμως η  έξωση έγινε ο σεισμός της 7-9-1999 οπότε το σχολείο αναγκαστικά φιλοξενήθηκε  στο 14ο Γυμνάσιο και Λύκειο Αθηνών στην οδό Ζίννη, στο Κουκάκι.

Μετά 3 μήνες , τον  Δεκέμβρη του 1999, ο ΟΣΚ προχώρησε σε επίταξη για 3 χρόνια του κτιρίου της οδού Ηπίτου το οποίο και επισκευάστηκε προκειμένου το 1ο Πειραματικό Γυμνάσιο και Λύκειο να μεταστεγαστούν προσωρινά εκεί.

Το 1975 ο Ο.Σ.Κ. προσπαθώντας να λύσει το μόνιμο κτιριακό πρόβλημα του σχολείου, απαλλοτρίωσε οικόπεδο στην Πλάκα, περικλειόμενο από τις οδούς Σχολείου, Επιχάρμου, Τριπόδων και Φλέσσα. Η λύση τελικά δεν προχώρησε ποτέ μιας και έμπλεξε με την ελληνική γραφειοκρατία καθώς μπήκαν στην μέση  το Υπουργείο Πολιτισμού και το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων.

Τελικά τα Χριστούγεννα του 2003/2004 αγοράστηκαν από το Υπ.Ε.Π.Θ. και τον Ο.Σ.Κ. τα κτήρια της Ηπίτου 15 και της Αδριανού 114.

 Το 1ο Ενιαίο Πειραματικό Λύκειο Αθηνών «Γεννάδειο» και το 1ο Πειραματικό Γυμνάσιο Αθηνών απέκτησαν  επιτέλους τη δική τους στέγη αφού πέρασαν μόνο 165 χρόνια από την έναρξη λειτουργίας τους! 

Μέχρι το σχολικό έτος 1979-80 τα Γυμνάσια ήσαν Αρρένων και Θηλέων και άσχετα αν τα σχολεία ήσαν κοντά το ένα στο άλλο  δεν υπήρχαν σχέσεις μεταξύ τους.

Η πρώτη ουσιαστική επαφή μεταξύ των δύο σχολείων έγινε όταν άρχισαν οι διαδηλώσεις για την Κύπρο οπότε μια  μέρα μπούκαρε στο σχολείο μια μεγάλη ομάδα από τις μεγάλες τάξεις του  θηλέων για να μας ξεσηκώσει να πάμε και μείς. Δυστυχώς στο σχολείο ήσαν οι πρώτες τάξεις του γυμνασίου και έτσι πολλοί λίγοι τόλμησαν να τις ακολουθήσουν.

Επειδή οι χώροι του σχολείου ήσαν ανεπαρκείς για να χωρέσουν όλες οι τάξεις ταυτόχρονα, 3 μέρες είμαστε πρωινοί και 3 απογευματινοί. 
Στην οδό Σχολείου, που ξεκίναγε από την Φλέσσα και έφτανε στο τότε Α΄Γυμνάσιο, έβλεπαν τα πίσω παράθυρα του γυμνασίου Θηλέων.

Βέβαια στην οδό Σχολείου όπως φαίνεται και στις 2  φωτογραφίες,( στην πρώτη πριν την ανακαίνιση του κτηρίου φαίνονται στο βάθος ο Πύργος του Τζώρτζ και το Α΄Γυμνάσιο, ενώ η δεύτερη είναι από την μεριά του πύργου)  από τα χαμηλά παραθυράκια που είχε, μπορούσε να δει κανείς την αυλή του θηλέων  οπότε πολλές φορές το φιλοθεάμον και ξελιγωμένο κοινό του αρρένων θαύμαζε, μετά των σχετικών επιφωνημάτων, τα μπουτάκια των κοριτσιών όταν έκαναν γυμναστική.

Μια μέρα δε κάποιος διάολος από το σχολείο μας την ώρα που τα κορίτσια έκαναν μάθημα αμόλησε ένα περιστέρι σε μια τάξη οπότε βέβαια σε αυτή επικράτησε πανδαιμόνιο.

Δυστυχώς αυτή η ιστορία είχε σαν αποτέλεσμα να σταματήσει το φιλοθεάμον κοινό το μπανιστήρι στην αυλή του γυμνασίου θηλέων, γιατί ο γυμνασιάρχης μας μας απαγόρευσε να περνάμε από αυτό τον δρόμο, απειλώντας με αποβολή.

Όταν το Γυμνάσιο μεταφέρθηκε στην οδό Ηπίτου συνόρευε με την εξ ίσου ιστορική, από το 1831,  σχολή Χίλλ που ήταν τότε μόνο θηλέων αλλά μας χώριζε με αυτήν ένας πολύ υψηλός μαντρότοιχος.

Απόφοιτος της ήταν και η μάνα μου η οποία μου έλεγε για την καλή φήμη που είχε αυτό το σχολείο.

Αυτή η καλή φήμη φαίνεται ότι οδήγησε και τον πρωθυπουργό μας να γράψει σε αυτήν και τον μεγαλύτερο γιό του.

Το μόνο πρόβλημα είναι ότι δεν θα μπορέσει έτσι να του μεταδώσει την προσωπική του εμπειρία.
Στα ιδιωτικά δεν γίνονται καταλήψεις!