Δ΄ ΣΑΜΑΡΚΑΝΔΗ (β΄ μέρος) και ΣΑΧΡΙΣΑΜΠ

ΣΑΜΑΡΚΑΝΔΗ (β΄ μέρος)

 Το Ιστορικό μουσείο της Αφροσιάμπ είναι λίγο πιο πέρα από την Νεκρόπολη Shah-i-Zinda στην περιοχή που ήταν και η αρχαία πόλη.

Περιλαμβάνει ευρήματα από την ιστορία της πόλης, κεραμικά, νομίσματα και όπλα από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου κτλ

Τα πιο ενδιαφέροντα εκθέματα του μουσείου είναι οι τοιχογραφίες του 7ου αιώνα από το βασιλικό παλάτι από τα χρόνια  της ακμής της Σογδιανής περιόδου.

Αρκετά καλά διατηρημένη είναι η σκηνή μιας νυφικής πομπής με την νύφη επάνω σε ελέφαντα , με ακολουθία γενειοφόρους καβαλάρηδες σε καμήλες και άλογα, κύκνους για θυσία κτλ και τον βασιλιά της Σαμαρκάνδης Varkhouman (650-670) να ακολουθεί από πίσω .

Στον κεντρικό τοίχο ο ηγεμών δέχεται δώρα από διάφορα κράτη ενώ σε άλλο τοίχο υπάρχει Κινέζα πριγκίπισσα σε βάρκα ενώ στην ακτή ιππείς και στρατιώτες κυνηγούν άγρια θηρία. 

Οι κάτοικοι της Αφροσιάμπ ήσαν Ζωροάστρες και έτσι βρέθηκαν  οστεοφυλάκια που έβαζαν τα οστά των νεκρών, αφού πρώτα τα πτηνά είχαν φάει τις σάρκες, ώστε να τα θάψουν χωρίς αυτά να μολύνουν την γη.

Ενδιαφέρον είναι ότι βρέθηκαν παραμορφωμένα επιμηκυσμένα  κρανία προφανώς για αισθητικούς λόγους της εποχής.

  To Shah-i-Zinda (ο ζωντανός βασιλιάς) είναι μια νεκρόπολις με 20 μαυσωλεία και τελετουργικά κτήρια από τον 9ο-14ο και 19ο αιώνα. Καθώς είναι κτισμένα σε ανηφορικό μέρος του αρχαίου οικισμού της Afrosiab, είναι διατεταγμένα σε 3 επίπεδα.

Στην νεκρόπολη μπαίνουμε από την πύλη που έφτιαξε ο Ulugh Βek (1434-35) και ανεβαίνουμε στο επόμενο επίπεδο από την σκάλα των αμαρτωλών.

Μεταξύ των μαυσωλείων που βρίσκονται εκεί, είναι το μαυσωλείο Shirin-Bika-Aka (1385-1386) που αποδίδεται  σε μία από τις αδελφές του Τιμούρ, είναι διακοσμημένο με το πρώτο  μωσαϊκό με κεραμικά  στη Σαμαρκάνδη, που φτιάχτηκε από  τεχνίτες που είχαν απαχθεί από το Αζερμπαϊτζάν και το Ιράν.

Στο ανώτερο επίπεδο είναι το μαυσωλείο του Kusam-ibn-Αμπάς, που ήταν  ξάδελφος του Προφήτη Μωάμεθ και ο μύθος τον θέλει το 676 να έχει έρθει για να προσηλυτίσει τους Ζωροάστρες της Σογδιανής στο Ισλάμ. Υπάρχει επιγραφή που ονομάζει τον τεχνίτη που έκανε την  πόρτα  του μαυσωλείου το 1401-1405.  

Η αποκατάσταση των μνημείων τους παντού είναι πλήρης και συνεχίζεται με εντατικό ρυθμό. Τα ίδια μαυσωλεία, όπως τα παραπάνω,σε φωτογραφίες τουριστών μετά το 2000 εμφανίζονται με διάφορες  ελλείψεις στις προσόψεις τους.

 Ένα άλλο σημαντικό μνημείο είναι το μαυσωλείο  Gūr-e Amīr ( ο τάφος του Βασιλιά) στο οποίο υπάρχουν οι τάφοι του Ταμερλάνου (με μαύρο μάρμαρο), των γιών του και των εγγονών του Ulug Beg και Muhammad Sultan και τιμής ένεκεν και του δασκάλου του.

Η ανέγερση ξεκίνησε το 1403 μετά τον αιφνίδιο θάνατο του Muhammad Sultan που το είχε προγραμματίσει.

Ο Ταμερλάνος είχε ετοιμάσει τον δικό του τάφο στο Σαχριζάμπ αλλά όταν πέθανε το 1405 ο δρόμος για εκεί ήταν κλειστός από χιόνια και έτσι τον έθαψαν στο μαυσωλείο αυτό  που το ολοκλήρωσε ο άλλος εγγονός του, Ulug Beg.

Στην εσωτερική αυλή του μαυσωλείου η γούρνα γέμιζε με χυμό ροδιού που τον έπιναν όλοι πριν ξεκινήσουν για εκστρατεία και πίσω της είναι η μαρμάρινη βάση για τον θρόνο του Ταμερλάνου.

Παρά το ότι στον τάφο του Ταμερλάνου  υπάρχει η επιγραφή : Όπου είμαι εγώ ζωντανός ο κόσμος θα τρέμει και τις επιφυλάξεις των ντόπιων ότι θα γίνει κάτι κακό αν ανοίξουν τον τάφο, στις 22 Ιουνίου 1941 ο Σοβιετικός ανθρωπολόγος και αρχαιολόγος  Γερασίμοφ τον άνοιξε . Ήταν η μέρα που ο Χίτλερ εισέβαλε στην Ρωσία!

Το κρανίο του είχε ακόμα λίγες κόκκινες τρίχες από τα μαλλιά του, ήταν ψηλός για την φυλή του (1,72 εκ), κούτσαινε από το δεξί πόδι και έπασχε από φυματίωση.

Ο Ulug Beg διαπιστώθηκε ότι είχε πράγματι αποκεφαλιστεί εξ αιτίας της προδοσίας του γιου του.

Από τα κρανία τους ο Γερασίμωφ  κατάφερε να αναπαραστήσει τις μορφές του Τιμούρ και του  Ulug Beg  σε μπούστο από μπρούντζο.

Τις ημέρες που έγινε, με μουσουλμανική τελετουργία, ο επανενταφιασμός τους, άρχισε η Operation Uranus που είχε σαν αποτέλεσμα μετά από πέντε εβδομάδες την νίκη κατά των Γερμανών στο Στάλινγκραντ που έκρινε την έκβαση του πολέμου.

 Ο Ulug Beg κατασκεύασε to 1420 στην Σαμαρκάνδη ένα αστρονομικό παρατηρητήριο το οποίο όμως καταστράφηκε το 1449 από φανατικούς θρησκευόμενους. Στο παρατηρητήριο είχε επιγραφή που έλεγε: "Οι θρησκείες διαλύονται, τα βασίλεια καταρρέουν, αλλά τα έργα της επιστήμης παραμένουν για όλους τους αιώνες."

Σε αυτό ένας τεράστιος εξάντας που ξεκινούσε από μια σκαμμένη τάφρο κατά μήκος της γραμμής του μεσημβρινού και ανέβαινε στο 3όροφο κτήριο  χρησιμοποιήθηκε  μαζί με αστρολάβους για την παρατήρηση του Ήλιου , Σελήνης και άλλων ουράνιων σωμάτων.

Ο  Beg  καθόρισε με μεγαλύτερη ακρίβεια την διάρκεια του έτους από τον Κοπέρνικο και την κλίση του άξονα περιστροφής της Γης ακριβέστερα από μεταγενέστερες μετρήσεις.

Το 1970  τοποθετήθηκε ένα άγαλμα του Ulug Beg στην περιοχή και κτίστηκε επίσης ένα μουσείο γι΄αυτόν.

ΣΑΧΡΙΣΑΜΠ  (Shahrisabz)

Περίπου 80 χιλιόμετρα νότια της Σαμαρκάνδης βρίσκεται το Σαχρισάμπ (πόλη του πρασίνου) που είναι και η γενέτειρα του Ταμερλάνου (1336).

Σε αυτήν ο Ταμερλάνος έφτιαξε τα θερινά του ανάκτορα , το Aq-Saray (Λευκό Παλάτι) H ονομασία Λευκό συμβολίζει την ευγενή καταγωγή του και όχι τα χρώματα που είχε, που ήσαν μπλέ, πράσινο και χρυσό.

Δυστυχώς σήμερα από το ανάκτορο έχει μείνει μόνο η ερειπωμένη είσοδος του.

Το 1404 ο Ισπανός πρεσβευτής περιγράφει τους πύργους της εισόδου να έχουν ύψος 65 μ ( σήμερα μόνο 38μ)  και η αψίδα που τους ένωνε 40 μ ύψος και 22,5 μ πλάτος  και ήταν η μεγαλύτερη της Κεντρικής Ασίας.

Σε αυτήν, την αψίδα  που κατέρρευσε πριν 200 χρόνια, υπήρχε επιγραφή που έλεγε: Αν αμφισβητείς την εξουσία μας , κοίταξε τα κτήρια μας.

Ο ανατολικός πύργος έχει επιγραφή σε κουφική γραφή: Ο σουλτάνος είναι η σκιά του Αλλάχ στην γή ενώ ο δυτικός μόνο Ο σουλτάνος είναι σκιά .Αυτό έγινε από τον αρχιτέκτονα για να αποφύγει την συμμετρία που απαγορεύεται στο Ισλάμ.

Ο μύθος λέει πως ο Ταμερλάνος προσβλήθηκε   και τον πέταξε από την κορυφή του πύργου!

Όπως και στα άλλα μνημεία το μάτι μας , με την έλλειψη της σχετικής γνώσης θεωρεί πως τα μοτίβα που βλέπει στα πλακάκια είναι διακοσμήσεις ενώ στην πραγματικότητα είναι λέξεις σε κουφική γραφή όπως φαίνεται στην φωτογραφία. 

Μετά την πύλη υπήρχε μια αυλή πλάτους 100 μ με μάρμαρο, περιστοιχισμένη από διώροφες στοές.

Μετά από μία στολισμένη πύλη υπήρχε ο χώρος υποδοχής του Ταμερλάνου με τοίχους ντυμένους με μπλε και χρυσά πλακάκια ενώ η οροφή ήταν όλη με χρυσά.

Μετά την ανεξαρτησία του Ουζμπεκιστάν ο Ταμερλάνος έχει αναδειχθεί σε εθνικό ήρωα της χώρας και έτσι, πριν το Aq-Saray, αναγέρθηκε το 2003  ένα μεγάλο άγαλμα του στο οποίο οι νεόνυμφοι θεωρούν υποχρέωση τους να φωτογραφηθούν μπροστά μετά τον γάμο, με την νύφη πάντα αγέλαστη, γιατί υποτίθεται πως είναι θλιμένη, επειδή αποχωρίζεται  από τους δικούς της! 

Ακριβώς το ίδιο μου είπαν πως γίνεται και στην Αλβανία.

Φεύγοντας από το μνημείο και περπατώντας στον κεντρικό δρόμο της πόλης βρίσκουμε και εδώ την κεντρική αγορά της πόλης .

Μόλις είδαμε τα φρεσκοψημένα νον, τα τοπικά πεντανόστιμα ψωμιά, αμέσως αγοράσαμε ένα το οποίο και κατασπαράχτηκε πάραυτα από εμάς και από άλλους του γκρούπ.

Προσφέροντας  το τελευταίο κομμάτι σε μια κυρία αρνήθηκε λέγοντας μας: Είδατε το λαδωμένο πανί με το οποίο τα γυαλίζουν;

Τότε το είδαμε, φρίξαμε,  αλλά ευτυχώς τελικά δεν πάθαμε τίποτα!

Συνεχίζοντας τον δρόμο μας φτάνουμε στο Dorut-Tilavete (το σπίτι του σταχασμού) που αποτελείται από δύο μαυσωλεία.

Το παλιότερο φτιάχτηκε από τον Ταμερλάνο το 1373-4 για τον Shamseddin Kulial πνευματικό καθοδηγητή του πατέρα του Ταμερλάνου και το διπλανό του είναι το Κοk Tash(μπλέ πέτρα)

Σε κοντινή απόσταση βρίσκεται το Dorus Siadad στο οποίο βρίσκονται το τζαμί Khazreti Imam με το μαυσωλείο του Jehangir που έφτιαξε ο Ταμερλάνος στην μνήμη του μεγαλύτερου και αγαπημένου του 22χρονου γιου του που σκοτώθηκε πέφτοντας από το άλογο του.

Όταν και αργότερα πέθανε και άλλος γιος του, ο Ταμερλάνος έφτιαξε εδώ την κρύπτη που ήθελε να ταφεί, επιθυμώντας ο τάφος του  να έχει μια πέτρα και το όνομα του επάνω. Τελικά βέβαια θάφτηκε στην Σαμαρκάνδη.

Καθημερινά με εντολή του το κρέας από 20 πρόβατα μαγειρευόταν και μοιραζόταν ως ελεημοσύνη στην μνήμη του πατέρα του και του γιου του.

Το Σαχριζάμπ ανήκει και αυτό στα Μνημεία  της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ

Α΄ ΜΕΡΙΚΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΟΥΖΜΠΕΚΙΣΤΑΝ

Β΄ΤΑΣΚΕΝΔΗ ΜΙΑ ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΠΟΛΗ ΣΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΣΙΑ

Γ΄ Η ΜΥΘΙΚΗ ΣΑΜΑΡΚΑΝΔΗ (α΄μέρος)

ΤΑ ΕΠΟΜΕΝΑ

Ε΄ ΜΠΟΥΧΑΡΑ

ΣΤ΄ ΧΙΒΑ, ΜΙΑ ΑΝΑΛΛΟΙΩΤΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΚΑΣΤΡΟΠΟΛΙΤΕΙΑ