ΤΕΛΙΚΑ ΤΟ ΧΡΕΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΠΑΧΘΕΣ Ή ΑΠΕΧΘΕΣ;

Με την πρόσφατη συνέντευξή του στο ραδιοσταθμό «Στο Κόκκινο» ο Γιώργος Σταθάκης, ίσως το σοβαρότερο πρόσωπο που διαθέτει  σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ , άδειασε στην ουσία  τον Τσίπρα που στην Θεσσαλονίκη στις 13/9/2013  δήλωνε ότι «το χρέος είναι τεράστιο και επαχθές"

Στην συνέντευξη του αυτή ο Σταθάκης είπε πως το επαχθές χρέος στην περίπτωση της Ελλάδας είναι περιορισμένο:

«Είναι τα εξοπλιστικά προγράμματα και ο εξηλεκτρισμός του ΟΣΕ, που δεν έγινε ποτέ. Είναι περίπου στο 5%. Η μεγάλη πλειοψηφία του χρέους, πάνω από το 90%, είναι παραδοσιακό, δημόσιο χρέος των αγορών, δηλαδή των ομολόγων. Εκεί δεν υπάρχει νομική διαδικασία για να αμφισβητηθεί».

Για να γίνει κατανοητό το παρακάτω άρθρο του οικονομολόγου καθηγητού κ. Μάνου Ματσαγγάνη  ,αναγκαστικά κατάφυγα στην Λεξιλογία για να ξεκαθαρίσω τις έννοιες του επαχθούς και απεχθούς χρέους. (τα bold στο κείμενο του ποστ  είναι δικά μου)

Απεχθές χρέος (odious debt). Το odious debt αποδίδεται συνήθως με τον όρο απεχθές χρέος, με συνώνυμο illegitimate debt, παράνομο χρέος.

Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, το απεχθές χρέος, επίσης γνωστό ως παράνομο χρέος, είναι μια νομική θεωρία σύμφωνα με την οποία το εθνικό χρέος που έχει δημιουργηθεί από ένα καθεστώς για λόγους που δεν εξυπηρετούν τα εθνικά συμφέροντα, δεν πρέπει να είναι εκτελέσιμο. Επομένως, τέτοιου είδους χρέη θεωρούνται από αυτή τη θεωρία προσωπικά χρέη του καθεστώτος που τα δημιούργησε και όχι κρατικά χρέη. Κατά κάποιον τρόπο, η έννοια είναι ανάλογη με τη μη εγκυρότητα των συμβολαίων που υπογράφονται υπό συνθήκες εξαναγκασμού. 

Επαχθής, από την άλλη, (από το άχθος «βάρος, φορτίο») είναι ο δυσβάστακτος. Επαχθές είναι το σύνολο του χρέους όταν ξεπερνά κάποια όρια. Στην περίπτωσή μας, σύμφωνα με τον κ. Σταθάκη, το 5% του ελληνικού χρέους μπορεί να αμφισβητηθεί (άρα να χαρακτηριστεί απεχθές χρέος). Όχι επαχθές χρέος, όμως. Ακόμα κι αν απαλλαγούμε από το απεχθές χρέος, είναι πιθανό να μείνουμε με το επαχθές και μη βιώσιμο. Που απεχθές είναι κι αυτό, αλλά όχι σύμφωνα με την ορολογία του διεθνούς δικαίου

Ο Μάνος Ματσαγγάνης λοιπόν στο άρθρο του Το απεχθές χρέος, η φοροδιαφυγή και ο ΣΥΡΙΖΑ γράφει στο Protagon:

Με δύο πρόσφατες δηλώσεις του, για τη φοροδιαφυγή και το απεχθές χρέος, ο Γιώργος Σταθάκης, βουλευτής και μέλος της σχετικά πιο ρεαλιστικής συνιστώσας του οικονομικού επιτελείου του ΣΥΡΙΖΑ, κατάφερε να αλλάξει το θέμα συζήτησης μεταξύ των οπαδών του κόμματος αυτού. Την περασμένη εβδομάδα μιλούσαν για το πόσο ΟΚ είναι να σκοτώνεις ανθρώπους, αρκεί να έχεις πολιτικό κίνητρο (μια ιδέα που ίσως θα έπρεπε να συζητήσουν πρώτα με τους αγαπημένους του Παύλου Φύσσα). Αυτή την εβδομάδα μιλάνε για ζητήματα οικονομικής πολιτικής. Πάλι καλά, είναι και αυτό ένα είδος προόδου.

Με την πρώτη δήλωσή του έκλεισε το θέμα του απεχθούς χρέους, ελπίζω οριστικά. «Μόνο το 5% του ελληνικού χρέους μπορεί να χαρακτηριστεί επαχθές» δήλωσε ο Σταθάκης. Πολύ λέει. Για να είναι επαχθές ένα χρέος, θα πρέπει (α) να το πήρε μια δικτατορική κυβέρνηση, (β) να ξόδεψε τα λεφτά για δικό της όφελος (π.χ. σε κοσμήματα που τώρα είναι σε θυρίδες στην Ελβετία), και (γ) εν γνώσει των δανειστών. Ούτε ο εξωτερικός δανεισμός της χούντας του 1967-1974 (προσοχή στις ημερομηνίες) δεν ήταν όλος απεχθές χρέος, αφού ένα μέρος του ξοδεύτηκε π.χ. για να παραγραφούν τα δάνεια των αγροτών από την Αγροτική Τράπεζα.

Αυτονόητο; Προφανώς. Το πρόβλημα για τον ΣΥΡΙΖΑ και λοιπές αντιμνημονιακές δυνάμεις δεν είναι μόνο ότι τα τελευταία 4 χρόνια το παραμύθι του απεχθούς χρέους λειτούργησε ως πολεμική κραυγή και συγκολλητική ουσία όλων των αγανακτισμένων, από την ΑΝΤΑΡΣΥΑ έως τη Χρυσή Αυγή. Είναι επίσης ότι όλοι αυτοί φώναζαν ότι βασικά η οικονομία μας είναι μια χαρά, και ας εξάγουμε ελαιόλαδο για να εισάγουμε αυτοκίνητα. Θα σωθούμε εύκολα, αρκεί να κάνουμε δυο-τρεις έξυπνες κινήσεις, π.χ. να διαγράψουμε το απεχθές χρέος. Ε, λοιπόν, δεν είναι έτσι – και αν δεν πιστεύουν εμένα, ας ρωτήσουν τον Σταθάκη.

Η άλλη «έξυπνη κίνηση» που θα κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ για να μας σώσει είναι να φορολογήσει τους πλούσιους, πατάσσοντας τη φοροδιαφυγή. Εδώ τα πράγματα είναι πιο μπερδεμένα: το πρόβλημα είναι όντως μεγάλο. Η εκτεταμένη φοροδιαφυγή δεν συμβιβάζεται ούτε με δίκαιη διακυβέρνηση ούτε με δυναμική οικονομία. Όμως – όπως πάντα – τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Για τρεις κυρίως λόγους.

Πρώτον, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι η φοροδιαφυγή αυξάνεται τα τελευταία χρόνια. Το κίνητρο είναι σίγουρα ισχυρότερο. Οι εκατοντάδες χιλιάδες ελεύθεροι επαγγελματίες που προσπαθούν να επιβιώσουν μέσα στην κρίση σίγουρα μπαίνουν σε μεγαλύτερο πειρασμό να κλέψουν την Εφορία. Όμως, από τους βασικούς κλάδους της οικονομίας – πρωταθλητές της φοροδιαφυγής (τουρισμός, οικοδομή, προσωπικές υπηρεσίες), ο ένας ακμάζει, ο άλλος έχει καταρρεύσει, και ο τρίτος παραπαίει λόγω συρρίκνωσης της εσωτερικής ζήτησης. Άρα δύσκολα ο Σταθάκης θα κατάφερνε να φέρει στα δημόσια ταμεία περισσότερα λεφτά από την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής από όσα φέρνει ήδη ο Θεοχάρης.

Δεύτερον, στην Ελλάδα δεν φοροδιαφεύγουν μόνο οι πλούσιοι, φοροδιαφεύγουν όλοι όσοι μπορούν: από τους αγρότες, τους μικρέμπορους, τους ελεύθερους επαγγελματίες έως τις επιχειρήσεις, ιδίως τις μικρές. Σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις μας, τα οφέλη από τη φοροδιαφυγή είναι μεγαλύτερα στο χαμηλότερο και στο υψηλότερο τμήμα της κατανομής εισοδήματος. Άρα ναι, να καταπολεμήσουμε τη φοροδιαφυγή, το λέω χρόνια. Αλλά ας έχει υπόψη του το οικονομικό επιτελείο του ΣΥΡΙΖΑ ότι οι περισσότεροι από όσους θα πληγούν δεν είναι κάτοικοι Κολωνακίου αλλά αντιμνημονιακοί μικρομεσαίοι (και φυσικά οπαδοί της λαϊκής δεξιάς, και μέχρι χθες «μη προνομιούχοι» του ΠΑΣΟΚ).

Τρίτον, το πρόβλημα με εμάς τους Έλληνες δεν είναι τόσο ότι φοροδιαφεύγουμε λόγω ροπής προς την απάτη, λόγω γενετικής πονηριάς, λόγω αρχαίας δυσπιστίας μεταξύ πολιτών και κράτους κτλ. Ακόμη και στις ΗΠΑ, όπου το αδίκημα σε στέλνει κατ’ ευθείαν φυλακή, ακόμη και αν είσαι ο Αλ Καπόνε ή ο Λύκος της Wall Street, το μέσο ποσοστό εισοδήματος που κρύβουν οι μισθωτοί (1%) και οι αυτοαπασχολούμενοι (σχεδόν 60%) είναι πάνω-κάτω όσο και στην Ελλάδα. Απλώς στις ΗΠΑ (αναλογικά) πολύ περισσότεροι εργαζόμενοι είναι μισθωτοί, και πολύ λιγότεροι είναι αυτοαπασχολούμενοι από ό,τι στην Ελλάδα. Ακόμη και αν το ΣΔΟΕ γίνει FBI, με τη σημερινή δομή της οικονομίας και της απασχόλησης θα έχουμε φοροδιαφυγή.

Τι να κάνουμε; Να αφήσουμε τη φοροδιαφυγή ήσυχη; Όχι, το ακριβώς αντίθετο. Να την περιορίσουμε όσο μπορούμε. Αλλά να θυμόμαστε ότι ο καλύτερος τρόπος για να το πετύχουμε είναι να ξεκολλήσουμε από το χρεοκοπημένο μοντέλο της φτηνής ανάπτυξης με εκατοντάδες χιλιάδες ατομικές επιχειρήσεις, και να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε πώς θα αποκτήσουμε σύγχρονες μεγάλες επιχειρήσεις. με εξαγωγικό προσανατολισμό, ανοιχτές στην καινοτομία, με οργανωμένο λογιστήριο, καλύτερες αμοιβές και εργασιακές σχέσεις.

Αλλά ξέχασα: Η ριζοσπαστική αριστερά μας (όπως τις πρώτες δεκαετίες της μεταπολίτευσης το ΚΚΕ) είναι εναντίον των μεγάλων επιχειρήσεων. Προτιμά χίλιες μικρές, και ας ρυπαίνουν περισσότερο, ας είναι ανήμπορες να οργανωθούν, να δικτυωθούν, να είναι ανταγωνιστικές, να πληρώνουν μισθούς της προκοπής, να εξάγουν – και να πληρώνουν φόρους.

Μετά το ξεκατίνιασμα που έγινε μεταξύ ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ γι΄ αυτές τις δηλώσεις  Σταθάκη, ενδιαφέρον είχε και συνέντευξη που έδωσε ο ίδιος στο ραδιόφωνο του ΑΛΦΑ.

Ερώτηση δημοσιογράφου ΑΛΦΑ: Εσείς αποκλείετε το σενάριο αυτό που ήδη κυκλοφορεί και υποβόσκει και στους παραπολιτικούς διαδρόμους, ότι εάν πάει ο Τσίπρας ως Πρωθυπουργός μιας αυριανής κυβέρνησης στην Ευρώπη και με τον πρώτο τσαμπουκά που θα τους πουλήσει θα κλείσει η ΕΚΤ την κάνουλα και τη χρηματοδότηση προς την Ελλάδα και θα έρχεται μετά ο κάθε ένας μικροαστός και θα σκούζει και λέει δε θα έχεις πετρέλαιο για το νοσοκομείο, δεν θα έχεις τρόφιμα στα ράφια και όλα αυτά τα κινδυνολογικά ακούγονται, αλλά τα έχουμε δει και στην Αργεντινή και λίγο πολύ τα έχουμε δει και εδώ δίπλα στην Κύπρο. Δεν μπορούν να συμβούν και στην Ελλάδα;
Γιώργος Σταθάκης: Κανείς δεν αποκλείει τίποτα. Εκτιμώ, όμως, ότι η διαδικασία της διαπραγμάτευσης θα είναι σκληρή, θα έχει διάρκεια, δε θα λυθεί σε ένα Eurogroup και δεν θα οδηγήσει ούτε από τη μια πλευρά ούτε από την άλλη πλευρά, φαντάζομαι, σε ακραίες καταστάσεις σαν αυτές που υπονοείτε». 

Όπως καταλαβαίνει κανείς η σημερινή θέση Σταθάκη έρχεται σε πλήρη αντίθεση με   την απόφαση του συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ στην οποία σημειωνόταν ότι επαναδιαπραγματευόμαστε τις συμβάσεις και ακυρώνουμε τους επαχθείς όρους τους, θέτοντας ως πρώτο θέμα τη διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους, πραγματοποιώντας λογιστικό έλεγχο.

Το απραγματοποίητο αυτής της θέσης  διατυπώνει και ο Γιάνης Βαρουφάκης στο άρθρο του  Το άτοπον του απεχθούς λέγοντας:

....την Ελλάδα δεν την αφορά καθόλου αυτή η υπόθεση (χαρακτηρισμού του χρέους μας ως απεχθές). Τουλάχιστον δεν την αφορά όσο η κυβέρνηση του τόπου (όποια κι αν είναι αυτή) στοχεύει να παραμείνει στην Ευρωζώνη και στην ΕΕ. Κι αυτό γιατί η μονομερής, άνευ διαπραγματεύσεων, διαγραφή του χρέους (που είναι ο μόνος λόγος να χαρακτηρισθεί ως απεχθές) συνάδει μόνο με απόφαση εξόδου από την ΕΕ.

και συνεχίζει λίγο παρακάτω:

Η ανακήρυξη του χρέους, ή μέρους του, ως απεχθές αποτελεί δήλωση ότι δεν ενδιαφερόμαστε για διαπραγμάτευση με τους εταίρους μας – το αντίθετο, δηλαδή, από αυτό που απαιτεί το εθνικό συμφέρον.

Και εξηγεί το αυτονόητο, γιατί δηλαδή δεν είναι δυνατόν να ισχυριστεί κανείς ότι μέρος από το χρέος μας οφείλεται σε διαφθορά, οπότε θα μπορούσε να χαρακτηριστεί απεχθές:
Τα ομόλογα περνάνε από χίλια δυο χέρια μετά την αρχική έκδοση τους. Αυτός στον οποίο χρωστάει το κράτος σήμερα δεν έχει καμία σχέση με εκείνον που δάνεισε το κράτος αρχικά.

.....................................
Υπό αυτή την δυναμική διαδικασία είναι αδύνατον να πούμε (ακόμα και να γνωρίζουμε επακριβώς ότι, π.χ. το 1998 ένα συγκεκριμένο δάνειο πήγε στις τσέπες ενός υπουργού και της παρέας του) πόσο τοις εκατό του σημερινού χρέους οφείλεται σε εκείνο το «θολό» δάνειο και σε ποιον το χρωστάμε σήμερα.

Βέβαια μπορεί ο Σταθάκης να αποτελεί μια φωνή λογικής στον ΣΥΡΙΖΑ αλλά οι αιθεροβάμονες λαϊκιστές του   συνεχίζουν απτόητοι το γνωστό τροπάρι.

Γράφοντας αυτό το κείμενο άκουγα από την τηλεόραση ότι ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Θανάσης Πετράκος μίλησε σήμερα για μονομερή διαγραφή του χρέους!

Τελικά μετά από όλα αυτά η όλη συζήτηση μάλλον είναι περί όνου σκιάς.

Εάν ο Τσίπρας  έρθει στα πράγματα αναγκαστικά θα γίνει Σαμαράς!

Τι εννοώ με αυτό;

Δύο χρόνια στην αντιπολίτευση ο Σαμαράς ήταν λάβρος αντιμνημονιακός και στα Ζάππεια εξηγούσε πως θα σώσει την χώρα.

Στην κυβέρνηση όμως είδε το φώς το αληθινόν και ανένηψε!

Το ίδιο θα αναγκαστεί να κάνει και ο Τσίπρας και αν έχει και στοιχειώδες  χιούμορ, που αμφιβάλλω ότι έχει, θα πρέπει να  τοποθετήσει  στο υπουργείο Οικονομικών τον Λαφαζάνη!