ΜΑΡΙΑ ΒΟΝΑΠΑΡΤΗ γ΄ ΟΙ ΕΜΦΑΝΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Τα προηγούμενα:

ΜΑΡΙΑ ΒΟΝΑΠΑΡΤΗ α΄-ΠΡΩΤΟΣ ΕΡΩΤΑΣ, ΓΑΜΟΣ ΚΑΙ ΕΡΑΣΤΕΣ

ΜΑΡΙΑ ΒΟΝΑΠΑΡΤΗ β΄ Η ΣΧΕΣΗ ΤΗΣ ΜΕ ΤΟΝ ΦΡΟΪΝΤ ΚΑΙ Ο ΚΛΕΙΤΟΡΙΔΙΚΟΣ ΟΡΓΑΣΜΟΣ

Η Βοναπάρτη παρά το ότι ήταν από τους πρωταρχικούς υποστηρικτές της φροϋδικής θεωρίας διατήρησε τις απόψεις της  για την σημασία της κλειτορίδας στην γυναικεία ηδονή και στο Ψυχαναλυτικό Συνέδριο στην Λουκέρνη το 1934 υπογραμμίζει την αρμονική συνεργασία κλειτορίδας και κόλπου .

Δυστυχώς όμως τα γεγονότα του πολέμου  στην Ευρώπη σταματούν την έως τότε καλπάζουσα εξέλιξη της ψυχανάλυσης.
Τον Μάιο 1939 το Ινστιτούτο Ψυχανάλυσης στο Παρίσι κλείνει, και η Revue Française de Psychanalyse  διακόπτει την έκδοση της . Οι περισσότεροι ψυχαναλυτές, φεύγουν από το Παρίσι.

Η  Μαρία Βοναπάρτη πέρασε τον πόλεμο στο Κέιπ Τάουν της Νότιας Αφρικής.

Στο τέλος του 1944 ήταν στο Λονδίνο, και στη συνέχεια επέστρεψε στο Παρίσι στις αρχές του Οκτωβρίου 1945. Στα μέσα Δεκεμβρίου 1945 φεύγει ξανά για το Λονδίνο.

Η Βοναπάρτη, μια στρατιώτισσα και αγία στους αγώνες των πρώτων ορθοδόξων Ελλήνων ψυχαναλυτών, όπως την αποκάλεσε ο Αντρέας Εμπειρίκος, βοήθησε να συσταθεί η πρώτη ψυχαναλυτική ομάδα στην Ελλάδα. 

Σε αυτήν συμμετείχαν οι Ανδρέας Εμπειρίκος, που είχε κάνει  προσωπική και διδακτική ανάλυση με τον  Laforgue στο Παρίσι από το 1926 και είναι  ο πρώτος Έλληνας ψυχαναλυτής που αναγνωρίστηκε από τη Γαλλική Ψυχαναλυτική Εταιρεία, και κατ' επέκταση από την Διεθνή Ψυχαναλυτική Ένωση  ως «διδάσκων ψυχαναλυτής», ο Δημήτριος Κουρέτας μετέπειτα καθηγητής Ψυχιατρικής στο Αιγινήτειο και ο ψυχίατρος Γεώργιος Ζαβιτζιάνος.

H ψυχανάλυση συνάντησε αρκετά εμπόδια μέχρι να καταφέρει να αποκτήσει την σημερινή της παγκόσμια αποδοχή.

Ήδη ,εκτός από την χιτλερική λαίλαπα  στην Γερμανία, στη Ρωσία το 1927 το σοβιετικό καθεστώς καταργεί την ψυχανάλυση, μετά τον διωγμό του Τρότσκι, που μέχρι ενός σημείου την προστάτευε.

Οι Ρώσοι ψυχαναλυτές έφυγαν και πήγαν στις Δυτική Ευρώπη, στις ΗΠΑ ή στο Ισραήλ.

Όπως λέει ο γιος του Εμπειρίκου: 

Αλλά και η ελληνική αριστερά ήταν εναντίον, όπως και όλα τα επίσημα κόμματα από τη στιγμή που καταργήθηκε στη Ρωσία. Η βασική ένσταση εκεί ήταν ότι η ψυχανάλυση ασχολείται με το ατομικό ασυνείδητο και όχι με την κοινωνία. Η ένσταση αυτή αντανακλάται και στην άποψη την οποία είχαν για την ψυχανάλυση ως “μπουρζουάδικη” επιστήμη.

Ο πατέρας μου αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την ψυχανάλυση το 1951 μετά από απειλή της αστυνομίας. Οι απειλές ήταν προφορικές, αφού δεν υπάρχει κανένα γραπτό εύρημα στην αστυνομία, καμία καταγραφή που να τις αποδεικνύει. Ήταν προσωπική απειλή που εκπορευόταν πιθανότατα, είτε από τον ιατρικό σύλλογο, είτε από κάποια ομάδα πίεσης που αντιστεκόταν στην εισαγωγή της ψυχανάλυσης στην Ελλάδα. Ο ίδιος έπρεπε να σταματήσει να λειτουργεί το γραφείο του, αφού ζήτησε έξι μήνες για τον απογαλακτισμό των ασθενών. Και οι δύο άλλοι ψυχαναλυτές που είχαν κάνει διδακτική ψυχανάλυση με τον πατέρα μου, υπό την εποπτεία της Μαρίας Βοναπάρτη, ο Δημήτρης Κουρέτας και ο Γιώργος Ζαβιτσιάνος, αναγκάστηκαν να εξασκούν ως ψυχίατροι και όχι ως ψυχαναλυτές. Τελικά ο Ζαβιτσάνος δεν άντεξε και έφυγε στη Αμερική. Έτσι, άργησε άλλα τριάντα χρόνια η πραγματική εμφάνιση της ψυχανάλυσης στην Ελλάδα, μέχρι την αρχή της δεκαετίας του ΄80 με το άνοιγμα πολλών ψυχαναλυτικών γραφείων.

Πέραν της σχέσης με τον Εμπειρίκο, η Βοναπάρτη σχετίστηκε με την ελληνική διανόηση. Υπήρξε αρωγός του Παπαδιαμάντη, υποστήριξε τον Καζαντζάκη στη Σουηδική Ακαδημία για το Νομπέλ, παρά τις αντιδράσεις των συντηρητικών και των εκκλησιαστικών κύκλων της Αθήνας. 
Σε ένα αφιέρωμα  στον Νίκο Καζαντζάκη μετά τον θάνατο του, στην  ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, τα Χριστούγεννα 1959, έχει γράψει ,μεταξύ άλλων,το εξής:

.....Τον ανταμώσαμε κάμποσες φορές στη Mεσημβρινή Γαλλία, που την αγαπούσε γιατί του θύμιζε το γενέθλιο τόπο, κι όπου είχε αποτραβηχτεί με την αφοσιωμένη γυναίκα και συνεργατισσά του, στην ηρεμία του μικρού του σπιτιού στην Αντίπολη.

Πήγαμε σπίτι του, ήρθε στο δικό μας. Είταν ευτυχισμένος να ξαναβρίσκει εκείνον που είχε σταθεί ο ήρωας της νιότης του, τον άντρα μου, πού΄χε κατέβει να ειρηνέψει την Κρήτη στο τέλος του περασμένου αιώνα, όταν ο Νίκος είταν ακόμα παιδί. ......

Χάσαμε ένα μεγάλο φίλο. Αλλά μένει το έργο του, όπου ξαναβρίσκουμε τη ζωογόνο πνοή αυτού του ισχυρού πνεύματος. Ένας αληθινός δημιουργός δεν πεθαίνει ποτέ ολόκληρος.

Έχει αναφερθεί πως είχε επίσης επικοινωνία με τον Νίκο Καββαδία, ο οποίος την επισκεπτόταν στην Αντίμπ, στα πρώτα ταξίδια του στη Μασσαλία και  ο οποίος φημολογείται πως  εμπνεύστηκε τον τίτλο του «Μαραμπού» από τη Βοναπάρτη λόγω ενός  αυτοβιογραφικού, ψυχαναλυτικού της  κειμένου, στο οποίο το πουλί μαραμπού διαδραμάτιζε σημαντικό ρόλο σε ένα όνειρο ή ψευδαίσθησή της, ενώ μερικοί το συσχετίζουν και με την φωτογραφία της με τα πουλιά που της εχει πάρει ο  Εμπειρίκος.  

(Από τα πρακτικά του ψυχαναλυτικού συνεδρίου που έγινε το 2000 και ήταν αφιερωμένο στην Μαρία Βοναπάρτη  (Βασλαματζής Γ.,Μανιαδάκης Γ., Ρήγας Δ. "Μαρία Βοναπάρτη. Πρόσωπο της ιστορίας και της ψυχανάλυσης" Κέδρος 2006)

Η ίδια έκανε ψυχαναλύσεις μέχρι τον θάνατό της το 1962.

Στη στέψη της βασίλισσας Ελισάβετ της Αγγλίας, το 1952, η Μαρία Βοναπάρτη κάθισε δίπλα σ' ένα νεαρό καλεσμένο τον οποίο υπέβαλε σε κανονική ψυχανάλυση με αποτέλεσμα να μη δει τίποτα από τη τελετή. Το όνομά του; Φρανσουά Μιτεράν.

Η Βοναπέρτη λόγω του συζύγου της διατήρησε μέχρι τον θάνατο της στενές σχέσεις με την Ελλάδα.

Στις 26 Μαΐου του 1958 στην Σούδα έγινε η τελετή των αποκαλυπτηρίων του ανδριάντα του πρίγκιπα Γεωργίου, έργο του γλύπτη Γιάννη Κανακάκη.

Στη δεκαετία του 1980, στα Χανιά άλλαξαν οι ονομασίες των δρόμων με τα βασιλικά και πριγκιπικά ονόματα, και ξηλώσανε και τον ανδριάντα του Αρμοστή από τη θέση του. 

Μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα πτυχή της δραστηριότητάς της, ήταν εκείνη της ερασιτέχνιδος κινηματογραφίστριας. Με την κάμερά της απαθανάτισε σημαντικές προσωπικότητες, αλλά και εικόνες της Ελλάδας.

Στο έγχρωμο φίλμ που έχει τραβήξει στις 25/3/1941 στην  Αθήνα  υπάρχει  η τελευταία ελεύθερη παρέλαση, λίγες ημέρες, πριν από την γερμανική εισβολή.

Στο αρχείο της ΕΡΤ με τα επίκαιρα εμφανίζεται σε 5 από αυτά.

Οι παρακάτω φωτογραφίες είναι παρμένες από τα επίκαιρα.

                             22-2-1954

  

T11723:

Υποδοχή του Πρίγκιπα Γεώργιου και της Πριγκίπισσας Μαρίας Βοναπάρτη από τον Πρωθυπουργό Αλέξανδρο Παπάγο στο σιδηροδρομικό σταθμό Λαρίσης[D2511]

                             25-3-1954

  

T15471:

Εορτασμός της εθνικής επετείου της 25ης Μαρτίου στην Αθήνα[D2513]

                             1 και 2-5-1954

T15455:

Αποκαλυπτήρια του μνημείου της Μεταπολιτευτικής Επιτροπής στις Βρύσες Χανίων από τον Πρίγκιπα Γεώργιο[D2517]

Στην φωτογραφία από την άφιξη στην Σούδα φαίνεται η κινηματογραφική κάμερα που κρατά στα χέρια της.

Στην ταινία και σε φωτογραφία από την υποδοχή του Γεωργίου φαίνεται ένα σπίτι χωρίς στέγη λόγω του αεροπορικού βομβαρδισμού που είχε υποστεί στον πόλεμο το χωριό.

Η φωτογραφία από το σπίτι της γιαγιάς της γυναίκας μου στο πρώτο μέρος, έχει ληφθεί σε αυτή την επίσκεψη της Βοναπάρτη στην Κρήτη

Την ονομασία Κεντρική Επιτροπή Μεταπολιτεύσεως της Κρήτης, ή Μεταπολιτευτική Επιτροπή Κρήτης έφερε ειδική επιτροπή που συγκροτήθηκε  στην τουρκοκρατούμενη Κρήτη το 1895, από φιλελεύθερους και υπερήφανους Κρητικούς, προκειμένου επίσημα να υποβάλει στις Μεγάλες Δυνάμεις  αιτήματα άμεσης εφαρμογής διοικητικών μέτρων, υπέρ του χριστιανικού πληθυσμού που προβλέπονταν ήδη από τη Σύμβαση της Χαλέπας.

Κυρίαρχο αίτημα προωθούταν η "Αυτονόμηση" της Κρήτης, αντί της "Ένωσης" με την Ελλάδα που κυριάρχησε στις ατυχείς προηγούμενες επαναστάσεις. Τελικά μετά από έντονη και ένοπλη αντίδραση της Υψηλής Πύλης  η Επιτροπή ένα μόλις μήνα μετά την συγκρότησή της, στις 7 Οκτωβρίου 1895, με νέα απόφασή της προχώρησε στην επιτυχή οργάνωση και επέκταση της τελευταίας επανάστασης της Κρήτης  εξελισσόμενη έτσι σε επαναστατικό προεδρείο της.

                             6-1-1955

T11806:

Εορτασμός των Θεοφανίων στον Πειραιά παρουσία του Βασιλιά Παύλου και του Πρωθυπουργού Αλέξανδρου Παπάγου[D2536]

  26-5-1958

T17713:

Αποκαλυπτήρια ανδριάντα του Πρίγκιπα Γεωργίου στη Σούδα παρουσία του Βασιλιά Παύλου[D2590]

Πρόκειται για τον ανδριάντα του άνδρα της στην Σούδα που τον έχουν ξηλώσει.

Η ίδια, έχοντας βαθιά μέσα της την έννοια του αρχείου, φρόντισε να αφήσει ένα τεράστιο υλικό, που περιγράφει πολύ καλά τη διανοητική περιπέτεια της Ευρώπης αλλά και της Ελλάδας. Είναι γνωστές οι φωτογραφίες του Φρόιντ που τράβηξε το 1938 στο Λονδίνο.

Μόνο στη βιβλιοθήκη του Κογκρέσου στην Ουάσιγκτον υπάρχουν πέντε χιλιάδες σελίδες απομνημονευμάτων και ημερολογίων, διακόσιες πενήντα επιστολές (αλληλογραφίας της με τον Γάλλο πρωθυπουργό και Νομπελίστα Ειρήνης, Αριστίντ Μπριάν), είκοσι εννέα τετράδια με σημειώσεις από την ανάλυσή της με τον Φρόιντ και εξακόσια γράμματα που της είχε στείλει αυτός.

Όσο για το αρχείο της θα «απελευθερωθεί» μετά από θέλησή της το 2020.

 Όμως εκτός από τη βιογραφία της το 2004 γυρίστηκε και η τηλεταινία «Πριγκίπισσα Μαρία» με την Κατρίν Ντενέβ στον ομώνυμο ρόλο η οποία στηρίζεται στη προσπάθεια της Βοναπάρτη να βγάλει από τη Βιέννη του Γ’ Ράϊχ τον Ζίγκμουντ Φρόϊντ.

Ολόκληρη η ταινία  εδώ

Πέθανε στη Γαλλία το 1962, αποτεφρώθηκε στη Μασσαλία και η τέφρα της μεταφέρθηκε στο Τατόι και τοποθετήθηκε στον τάφο του συζύγου της.

Δεν ήθελε σταυρό, «ο σταυρός στο μνήμα του Γεωργίου φτάνει και για τους δύο μας...», παρά μόνο να χαραχθούν οι τελικοί στίχοι από το «Dies Irae» του Leconte De Lisle

Κι εσύ, θείο Τέλος, που όλα επιστρέφουν σε σένα και σβήνουν μέσα σου 

 Δέξου τα τέκνα σου στην έναστρη αγκαλιά σου, 

Απάλλαξέ μας απ’ τον χρόνο, το πλήθος και τον χώρο, 

 Και πρόσφερέ μας την γαλήνη που η ζωή διασάλευσε....

Βιβλία της Μαρίας Βοναπάρτη

Guerres militaires et guerres sociales, Paris Flammarion 1920

Le printemps sur mon jardin, Paris Flammarion 1924

Edgar Poe, Etudes psychanalytique (2 volumes) Paris Denoel et Steele, 1933

Topsy , Chow-Chow au poil d'or, Paris Denoel et Steele, 1937

La mer et le rivage Paris imprime pour l' auter, 1940

Mythes de guerre, Imago Publishing Co, 1946

Les glanes des jours, Imago Publishing Co, 1950

Chronos Eros, et Thanatos, Imago Publishing Co, 1951

Molongues devant la vie et la mort, Imago Publishing Co, 1951

Les glauges aventures de Flyda des mers, Imago Publishing Co, 1950