Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΨΥΧΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

Η συμπαθητική κυρία της φωτογραφίας είναι  η Nise da Silveira που είμαι σίγουρος πως οι περισσότεροι, δεν ξέρετε ποια είναι.

Ούτε και εγώ βεβαίως την ήξερα μέχρι που είδα την ταινία Nise: O Coracao da Loucura (Nise: The Heart of Madness) (2015) .

Η Nise da Silveira (1905-1999) ήταν η μόνη γυναίκα εν μέσω 157 ανδρών που αποφοίτησε από την ιατρική σχολή της Μπαχία στην Βραζιλία το 1926.

Παντρεύτηκε με τον συμφοιτητή της Mário Magalhães da Silveira με τον οποίο και έζησαν μαζί  όλα τα χρόνια μέχρι τον θάνατο του το1986.

Ασχολήθηκε με την ψυχιατρική, ήταν μαθήτρια του Carl Jung και ήταν από τους πρωτοπόρους στην εποχή της γιατί  αντιδρούσε στις τότε ευρέως εφαρμοζόμενες μεθόδους  της ψυχιατρικής στην σχιζοφρένεια που περιελάμβαναν εγκλεισμό σε ψυχιατρεία, ηλεκτροσόκ, ινσουλινοθεραπεία και λοβοτομές.
Οι φωτογραφίες της είναι σε διαφορετικές ηλικίες.

Το 1933 άρχισε να εργάζεται στη "Υπηρεσία Βοήθειας Ψυχοπαθών  και Ψυχικής Προφύλαξης" του Νοσοκομείου στην  Praia Vermelha του Ρίο.

Η Nise da Silveira ήταν μέλος της Εθνικής Απελευθερωτικής Συμμαχίας (ANL) και καταγγέλθηκε από νοσοκόμα για  κατοχή μαρξιστικών βιβλίων γεγονός που οδήγησε στη σύλληψή της το 1936 και την φυλάκιση της για 15 μήνες. Από το 1936 έως το 1944 παρέμεινε με τον σύζυγό της στην ημιπαρανομία, μακριά από  δημόσια υπηρεσία για πολιτικούς λόγους. Το διάστημα αυτό μελέτησε σε βάθος το έργο  του Σπινόζα με αποτέλεσμα αυτής της μελέτης να δημοσιεύσει το 1995  το βιβλίο "Επιστολές προς τον Σπινόζα".

Το 1944 επανεντάσσεται στη δημόσια υπηρεσία και ξεκινά το έργο της στο «Εθνικό Ψυχιατρικό Κέντρο Pedro II», στο Engenho de Dentro, στο Ρίο ντε Τζανέιρο, όπου επαναλαμβάνει τον αγώνα της κατά των ψυχιατρικών τεχνικών που θεωρεί επιθετικές για τους ασθενείς. Λόγω της διαφωνίας της με τις μεθόδους που χρησιμοποιούσαν, αρνούμενη να εφαρμόσει ηλεκτροσόκ  σε ασθενείς, την τοποθετούν σε ένα παραμελημένο τμήμα και εκεί το 1946 ιδρύει στο ίδρυμα το «Τμήμα Επαγγελματικής Θεραπείας». Αντί για τα παραδοσιακά καθήκοντα καθαρισμού και συντήρησης που υπέβαλαν στους ασθενείς ως επαγγελματική θεραπεία, δημιουργεί εργαστήρια ζωγραφικής και μοντελοποίησης με σκοπό να τους επιτρέψει να αποκαταστήσουν τους δεσμούς τους με την πραγματικότητα μέσω της συμβολικής έκφρασης και της δημιουργικότητας.

Στην ταινία βλέπουμε πως η Nise da Silveira  αμέσως μετά τον διορισμό της, με υπομονή και επιμονή, καταφέρνει να κάνει τους ως τότε εγκαταλελειμμένους τροφίμους να ασχοληθούν με την ζωγραφική και σιγά σιγά να κοινωνικοποιηθούν, να αναφανούν δε γνήσια ταλέντα από αυτούς και να καταφέρουν τελικά αρκετοί από αυτούς να αποασυλοποιηθούν.
Μετά την έκθεση που έκανε με έργα των ασθενών, φημισμένα μουσεία σύγχρονης τέχνης άνοιξαν τις πόρτες τους σε καλλιτέχνες που κανείς δεν είχε ποτέ ακούσει μέχρι  τότε. Πολλοί κριτικοί τέχνης επεσήμαναν ότι αυτές οι εκθέσεις αποκάλυψαν ζωγράφους που πρέπει να κατατάσσονται μεταξύ των καλύτερων Βραζιλιάνων καλλιτεχνών του αιώνα.

Το 1952  ίδρυσε το Μουσείο των Εικόνων του Ασυνείδητου στο Ρίο ντε Τζανέιρο, ένα κέντρο μελέτης και έρευνας που συνέλεγε έργα ζωγραφικής. Στις παραπάνω φωτογραφίες μερικά από τα έργα του Μουσείου.

Το 1956  ιδρύει την  "Casa das Palmeiras",μια κλινική στην οποία τέως ασθενείς ψυχιατρικών ιδρυμάτων μπορούσαν να εκφραστούν καλλιτεχνικά ως εξωτερικοί ασθενείς σε καθημερινή βάση.
Ο Jung την ενθάρρυνε να παρουσιάσει ένα δείγμα από τα έργα των ασθενών της με τίτλο "Τέχνη και Σχιζοφρένεια", καταλαμβάνοντας πέντε δωμάτια στο " II Διεθνές Συνέδριο Ψυχιατρικής ", που πραγματοποιήθηκε το 1957 στη Ζυρίχη.  Επισκεπτόμενος μαζί της την έκθεση, την οδήγησε να μελετήσει τη μυθολογία ως κλειδί για την κατανόηση των έργων που δημιούργησαν οι ασθενείς της.

Η Nise da Silveira σπούδασε στο "Ινστιτούτο Carl Gustav Jung" σε δύο περιόδους: από το 1957 έως το 1958, και από το 1961 ως το 1962. Εκεί παρακολούθησε  ψυχανάλυση με τον βοηθό του  Jung, Marie Louise von Franz, και  επιστρέφοντας  στη Βραζιλία σχηματίσε  τη "Ομάδα Μελέτης Carl Jung", στην  οποία προήδρευε μέχρι το 1968. Έγραψε, μεταξύ άλλων, το βιβλίο «Jung: ζωή και εργασία» το 1968.

Το έργο της είχε διεθνή αναγνώριση, τιμήθηκε με πολλά βραβεία και ήταν από τα ιδρυτικά μέλη της Διεθνούς Εταιρείας για την Ψυχοπαθολογική έκφραση που εδρεύει στο Παρίσι.
Αρκετά από τα  έργα ασθενών της Nise da Silveira υπάρχουν εδώ
Ενδεικτικά λίγα από τα έργα του Fernando-Diniz ίσως του πιο γνωστού από τους ασθενείς της.