ΕΜΦΑΝΗ ΚΑΙ ΑΓΝΩΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ ΣΤΟ ΜΑΤΙ

Και σε αυτή την τραγωδία βρεθήκαμε μπροστά στην τόσο γνωστή μας εικόνα από το παρελθόν στην απόδοση των ευθυνών. Η μεν κυβέρνηση  να θεωρεί πως έπραξε τα πάντα καλώς, οι δε αντίπαλοι της να της καταλογίζουν όλες τις ευθύνες.

Το μόνο παρήγορο είναι ότι για πρώτη φορά στα μεταπολιτευτικά χρόνια ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν βγήκε την ίδια μέρα να κατακεραυνώσει την κυβέρνηση αλλά   είπε το αυτονόητο «Δεν είναι η στιγμή για απόδοση ευθυνών – η χώρα πενθεί»
Για να έχει πάντως κανείς μια όσο το δυνατόν πιο αντικειμενική εικόνα της τραγωδίας αξίζει να διαβάσει την έκθεση, μετά από επιτόπια έρευνα,από την ερευνητική ομάδα του ΕΚΠΑ με επικεφαλής τον Ευθύμη Λέκκα, καθηγητή Δυναμικής Τεκτονικής, Εφαρμοσμένης  Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών.  

Τα συμπεράσματα της είναι τα εξής:

1. Πρόκειται για χαρακτηριστική περίπτωση πυρκαγιάς σε ζώνη μίξης δασών - οικισμών (wildland urban interface – WUI), όπου καταγράφεται η υψηλότερη πιθανότητα ανθρώπινων απωλειών στον ελληνικό χώρο και παγκοσμίως. Ειδικά στον ελληνικό χώρο τέτοιες περιπτώσεις είναι πολυάριθμες.

2. Οι ισχυροί δυτικοί άνεμοι, ταχύτητας κατά θέσεις και κατά διαστήματα ακόμα και άνω των 90 χιλ. την ώρα, διαδραμάτισαν πολύ σημαντικό ρόλο στη γρήγορη μετάδοση της πυρκαγιάς προς τα χαμηλότερα υψόμετρα (downslope spread).

3. Η ταχύτατη πλευρική εξάπλωση της πυρκαγιάς, αποτέλεσε πιθανότατα τον κύριο λόγο για τη μη έγκαιρη προειδοποίηση, γεγονός που συντέλεσε στο μεγάλο αριθμό των θυμάτων.

4. Παρατηρήθηκε ότι επηρεάστηκαν κυρίως κατοικίες και κτήρια υπερυψωμένα ή με ορόφους, με μικρότερες καταγεγραμμένες ζημιές στα ισόγεια και στα υπόγεια, τυπικό δείγμα πυρκαγιάς κόμης.

5. Με βάση μαρτυρίες που αναλύονται αυτή τη στιγμή συστηματικά, προκύπτει ότι ο πληθυσμός που βρισκόταν κοντά στην παραλία, πληροφορήθηκε για την πυρκαγιά από άτομα που εκκένωναν το δυτικότερο τμήμα του οικισμού Μάτι, το οποίο είχε ήδη πληγεί και όχι με τη μορφή έγκαιρης προειδοποίησης από κάποιο φορέα. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι δόθηκε σχεδόν μηδενικός χρόνος προειδοποίησης και αντίδρασης.

6. Από την έρευνα πεδίου διαπιστώθηκαν αδυναμίες στην κατασκευή των οικιών με ευαίσθητα σημεία στη στέγη, τα κουφώματα και άλλα μέρη, τα οποία συνετέλεσαν στην καταστροφή τους. Η βελτίωσή τους πιθανόν να είχε θετικά αποτελέσματα σε ό,τι αφορά στην τρωτότητα τους απέναντι σε πυρκαγιές.
7. Σημαντικός εκτιμάται ότι είναι ο ιδιαίτερος πολεοδομικός σχεδιασμός του οικισμού, ο οποίος ενέργησε ως «παγίδα» για τον πληθυσμό που προσπάθησε να εκκενώσει. Κάποια από τα σημαντικά χαρακτηριστικά του ήταν: οδοί μικρού πλάτους, πολυάριθμα αδιέξοδα, ιδιαίτερα επιμήκη οικοδομικά τετράγωνα, χωρίς δυνατότητα πλευρικής διαφυγής.

8. Με βάση μαρτυρίες που αναλύονται αυτή τη στιγμή συστηματικά, στις επιπτώσεις συνέβαλε η κυκλοφοριακή συμφόρηση, λόγω πανικού αλλά και η μεγάλη συγκέντρωση πληθυσμού (κατοίκων αλλά και επισκεπτών / τουριστών που πιθανόν δεν γνώριζαν τη γεωγραφία της περιοχής).

9. Η μορφολογία της ακτογραμμής έκανε δυσχερή την πρόσβαση στην παραλία στα περισσότερα σημεία (κρημνώδεις ακτές), περιορισμένες οι προσβάσιμες παραλίες, τα οποία σε συνδυασμό με τη χαμηλή ορατότητα και την αποπνιχτική ατμόσφαιρα συντέλεσαν στον εγκλωβισμό.
10. Πιθανή απρόσμενη συμπεριφορά της πυρκαγιάς λόγω αλλαγής στον τύπο της βλάστησης. Η πυρκαγιά ξεκίνησε από περιοχές που είχαν καεί στο παρελθόν και μετέβει σε περιοχή που δεν είχε καεί πρόσφατα με υψηλή συγκέντρωση καύσιμης ύλης και επομένως η συμπεριφορά της έγινε κατά πολύ πιο εκρηκτική.

Αντί λοιπόν να γίνει μια σοβαρή συζήτηση βασισμένη στις παραπάνω διαπιστώσεις η κυβέρνηση ξαπέστειλε τον Καμμένο να δηλώσει πως για την τραγωδία ευθύνεται η άναρχη δόμηση και τα αυθαίρετα, λησμονώντας πως πριν 13 μήνες η κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ εξήγγειλε νομιμοποίηση αυθαιρέτων και στις 24-3-2017 ο Σταθάκης ενέκρινε το πολεοδομικό σχέδιο στο Κόκκινο Λιμανάκι στο Μάτι, όπου δεκάδες άνθρωποι χάθηκαν από την πυρκαγιά!

!

Ο δε υπουργός Δημόσιας Τάξης  Τόσκας ανέπτυξε τις κλασσικές απόψεις για εμπρησμούς λες και έχει σημασία πως ξεκίνησε μια φωτιά και όχι πως έσβησε. Όσο για την εύκολη εξήγηση περί εμπρηστών και για τα αίτια των πυρκαγιών έχω γράψει σχετικά μαζί με  την προσωπική μου εμπειρία στο ΟΙ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΤΟΥΣ ΔΙΑΣΤΑΣΗ

Ίσως ένας σημαντικός αριθμός νεκρών να είχε αποφευχθεί αν λειτουργούσε το σύστημα 112.Με αυτό μπορούν  να στέλνουν μαζικά μηνύματα συναγερμού με SMS και οδηγίες με φωνητικά μηνύματα σε κινητά και σταθερά τηλέφωνα, αλλά και μέσω email ή ακόμα και μέσων κοινωνικής δικτύωσης, σε πολίτες οι οποίοι διατρέχουν κίνδυνο από πυρκαγιές και άλλες φυσικές καταστροφές ώστε να εκκενώσουν τα σπίτια τους ή να συγκεντρωθούν σε συγκεκριμένα σημεία. Δρομολογήθηκε το 2014, επί υπουργίας Νίκου Δένδια, με στόχο να παραληφθεί το 2016 αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει παραδοθεί.
Όπου υπήρχε σχεδιασμός εκ των προτέρων αυτός λειτούργησε αποτελεσματικά και έτσι 65 ορφανά από το Λύρειο και 621 παιδιά από τις κατασκηνώσεις του Δήμου Αθηναίων μεταφέρθηκαν σε ασφαλή μέρη με τάξη.

Όσοι είχαν τον μαζοχισμό να παρακολουθήσουν την νύχτα της Δευτέρας το τηλεοπτικό σόου με την ενημέρωση του πρωθυπουργού την ώρα που  άνθρωποι καιγόντουσαν και άλλοι πνιγόντουσαν, διαπίστωσαν  ότι δεν ακούστηκε τίποτα το νέο από αυτά που γνωρίζαμε όλοι όσοι παρακολουθούσαμε με αγωνία τα γεγονότα στην τηλεόραση.Είχαν περάσει ήδη πάνω από 5 ώρες από την πυρκαγιά, που κράτησε κατά τον αρχηγό της πυροσβεστικής 1 ½ ώρα και δεν ακούγαμε για νεκρούς ή για εγκλωβισμένους αλλά μόνο για λίγα άτομα που έχουν καταφύγει σε ένα λιμανάκι. Δύο λοιπόν τινα συνέβαιναν. Ή δεν είχαν  πάρει χαμπάρι τι είχε γίνει ή προσπαθούσαν  καλύψουν την πραγματικότητα.

Οι θεατές επίσης μπόρεσαν να αντιληφθούν και την βαθύτερη, εκτός από τα προφανή, αιτία όλης αυτής της καταστροφής.

Εκτός από την έλλειψη κάποιου σχεδίου πρόληψης καταστροφής δεν υπήρχε κάποιος υπεύθυνος που να συντονίζει τις διαφορές κρατικές υπηρεσίες στο τι να κάνουν και η  πολιτική προστασία του υπ. εσωτερικών αποδείχτηκε ανεπαρκής. Η εξήγηση είναι απλή. Κανένας υπουργός , δήμαρχος ή διοικητής κάπου δεν θέλει να εκχωρήσει σε άλλους αρμοδιότητες δικές του,άσχετα αν με αυτόν τον τρόπο θα βελτιωνόταν και θα λειτουργούσε αποτελεσματικότερα  η κρατική μηχανή.  

Μια γλαφυρή περιγραφή της  φετινής συνεδρίασης του συντονιστικού οργάνου πολιτικής προστασίας, ενόψει της αντιπυρικής περιόδου, αποκαλύπτει πολλές από τις αφανείς αιτίες.

Μεταξύ των άλλων όλοι τονίζουν για τους σωρούς από κομμένα χόρτα και κλαδιά που είναι σκέτη μπαρουταποθήκη, αφημένα είτε από αυτούς που έχουν καθαρίσει το δικό τους οικόπεδο, είτε από καθαρισμούς του Δήμου αλλά ακόμα και από τους εργολάβους που κάνουν καθαρισμούς κοντά σε πυλώνες για λογαριασμό της ΔΕΔΔΗΕ.

Μόνο δε στην Ελλάδα οι προσλήψεις για εποχικούς δασοπυροσβέστες γίνονται μόνο με κοινωνικά κριτήρια. Δηλαδή προσλαμβάνονται για ένα σοβαρό έργο άτομα που μπορεί να είναι καρδιακοί ή με πνευμονοπάθειες για να τρέξουν στην κατάσβεση πυρκαγιάς!

Ενδιαφέρον δε έχουν όσα γράφει αξιωματικός των ειδικών δυνάμεων που βρέθηκε εθελοντικά στο Νέο Βουτσά με άμεση επαφή με την τοπική πυροσβεστική υπηρεσία και συμμετείχε στον απεγκλωβισμό πολιτών.

Μεγάλα ήσαν τα προβλήματα με πολίτες να αρνούνται να υπακούσουν σε εντολές και να κάνουν του κεφαλιού τους. Έναν απεγκλωβίζαμε και 10 νέοι έρχονταν. Τους λέγαμε να φύγουν αλλά αυτοί τίποτε. Να καίγεται το σπίτι και να προσπαθούμε με το ζόρι να τους διώξουμε και αυτοί τίποτε. Έτσι βρήκαμε το πρώτο πτώμα μιας κυρίας που πέθανε από ασφυξία. Πιο πριν 2 αστυνομικοί εκτός υπηρεσίας την είχαν απομακρύνει 2 φορές με την βία αλλά αυτή εκεί.

Ένα άλλο πρόβλημα ήταν ότι  ο καθένας πάρκαρε το όχημα του όπου του καπνίσει. Αποτέλεσμα έκλεινε ο δρόμος και δεν μπορούσαμε με μεταβούμε τόσο εμείς όσο και πυροσβεστικά και ασθενοφόρα στο σημείο. Παραδέχτηκα όμως ένα μάγκα πυροσβέστη που δεν κώλωσε και πάτησε με το πυροσβεστικό ένα πολιτικό όχημα που έφραζε το δρόμο γιατί ο μάγκας ιδιοκτήτης αρνιόταν να μετακινήσει το όχημα.

Υπήρξαν δε γνήσιοι  βλάκες νεοέλληνες που καλούσαν τη πυροσβεστική λέγοντας ψέματα ότι καίγονται και υπάρχουν άτομα. Τρέχαμε με τους πυροσβέστες να βοηθήσουμε και βλέπαμε ένα θάμνο να καίγεται που με ένα μπουκάλι νερό θα είχε σβήσει.

Σε όλη την περιοχή υπήρχαν ξύλινοι δοκοί για να περνάνε τα καλώδια της ΔΕΗ. Φυσικά ανάψανε από τη φωτιά και φυσικά οι κολώνες έπεσαν φράζοντας το δρόμο. Έτσι προσπαθούσαμε να μετακινήσουμε ασήκωτους δοκούς που έκαιγαν και είχαν ηλεκτροφόρα καλώδια προκειμένου να περάσει το πυροσβεστικό και το ασθενοφόρο.

Σε όλη την έκταση που έκανα χθες (χωρίς υπερβολή έκανα στην περιοχή περί τα 200 χλμ με το προσωπικό μου όχημα) δεν είδα ΠΟΥΘΕΝΑ ένα πυροσβεστικό κρουνό. Όμως λεφτά οι δήμοι είχαν πάρει για τους κρουνούς. Αποτέλεσμα τα πυροσβεστικά οχήματα άδειαζαν και έπρεπε να ξαναγυρίζουν πίσω να ανεφοδιαστούν.

Στο ίδιο μήκος στα δάση μετά τις πυρκαγιές του 2007 και με απόφαση της τότε κυβέρνησης εφοδιάστηκαν οι δήμοι με δεξαμενές νερού που είχαν τοποθετηθεί σε καίρια σημεία ενώ είχαν ανοιχθεί αντιπυρικές ζώνες.

Σήμερα όλες οι δεξαμενές νερού είναι άδειες ενώ οι αντιπυρικές ζώνες δεν υπάρχουν.

Το 2007 επίσης δόθηκαν χρήματα από το κράτος για να δημιουργηθούν ομάδες πυρασφάλειας και πυρόσβεσης στους δήμους. Εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων όπως πχ ο Δήμος Βύρωνα και κάποιες εθελοντικές ομάδες όπως ο ΣΠΑΥ. Οι περισσότεροι δήμοι έχουν φτιάξει ομάδες με υπέρβαρους ανθρώπους, ανεκπαίδευτους και δίχως εξοπλισμό. 

Μετά τα γεγονότα χωρίς να ντρέπεται ο Παπαδημούλης κατέθεσε επείγουσα ερώτηση προς την Κομισιόν: «Με ποιο τρόπο σκοπεύει να επιταχύνει την υλοποίηση του προγράμματος RescEU, ώστε η αποκατάσταση των ζημιών να μπορεί να καλύπτεται από ίδιους, επιχειρησιακούς πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης;»
Γράφω χωρίς να ντρέπεται γιατί ο  ίδιος και οι υπόλοιποι ευρωβουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ δεν υπερψήφισαν ποτέ το πρόγραμμα RescEU, ακολουθώντας το παράδειγμα της ευρωομάδας της Αριστεράς (GUE)!

Το σπίτι του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Όλη η πνευματική περιουσία του  και όλα τα έγραφα του έχουν καταστραφεί.