ΕΧΕΤΕ ΑΚΟΥΣΕ ΓΙΑ ΤΟ "ΙΛΙΟΝ ΤΡΩΑΣ" ΣΤΗΝ ΚΥΨΕΛΗ;

Πάντα με ενδιέφερε η ιστορική εξέλιξη της Αθήνας και κατά καιρούς έχω γράψει μερικά ποστ σχετικά με αυτήν.

Ενδεικτικά αναφέρω μερικά, όπως:
 ΟΜΟΝΟΙΑ, ΜΙΑ ΠΟΛΥΠΑΘΗ ΠΛΑΤΕΙΑ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΜΙΑΣ ΑΘΗΝΑΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΠΙΑ
Η ΠΑΛΙΑ ΚΑΙ Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΠΛΑΤΕΙΑ ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΟΥ
 Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΙΟΥ ΔΙΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΤΥΛΙΤΕΣ
 Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΘΗΝΩΝ-ΟΙ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΕΝΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ
ΑΠΟ ΤΟ ΤΡΑΜ ΣΤΟ ΚΕΡΑΤΟ ΤΟΥ ΒΡΑΝΟΠΟΥΛΟΥ
ΕΝΑ ΚΑΥΣΤΙΚΟ ΑΛΛΑ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟ ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΗΜΑ ΤΟΥ 1907!
ΤΟ ΡΟΛΟΪ ΤΟΥ ΕΛΓΙΝ-ΟΤΑΝ Η ΑΘΗΝΑ ΔΙΕΘΕΤΕ ΤΟ ΔΙΚΟ ΤΗΣ ΜΠΙΓΚ ΜΠΕΝ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ!
ΦΥΛΑΚΕΣ ΣΕ ΣΠΙΤΙΑ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ Α΄ Φυλακές Γκαρμπολά.
ΦΥΛΑΚΕΣ ΣΕ ΣΠΙΤΙΑ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ Β΄ Φυλακές Τριγγέτα
Έτσι με έκπληξη διάβασα στο βιβλίο Καταφυγή Ιδεών του Χρήστου Γιανναρά για το Ίλιον Τρωάς στην Κυψέλη, που μέχρι τώρα δεν το είχα ξανακούσει.
Μεταφέρω εδώ  το σχετικό απόσπασμα από αυτό το βιβλίο, που ευτυχώς το παραθέτει ατόφιο στο βιβλίο του ο Δημήτρης Φύσσας  «Τα σινεμά της Αθήνας 1896 – 2013. Ιστορίες του αστικού τοπίου». 

 Όπως γράφει σε αυτό, ήταν χώρος πολυδιασκέδασης όπως έγραφαν οι εφημερίδες προπολεμικά  στο τέρμα Κυψέλης, στην σημερινή δηλαδή πλατεία Κυψέλης.
Ο Φύσσας διεπίστωσε την προπολεμική λειτουργία του κινηματογράφου Ίλιον Τρωάς στην διεύθυνση γωνία Κασταλίας 23 και Κερκύρας όπου σήμερα είναι το 27ο και 30ο Δημοτικό Σχολείο.
Όπως γράφει λειτούργησε ως κινηματογράφος, το 1925 με την ονομασία Ίλιον Τρωάς  στα ξεφτίσματα του  αρχικού πολυχώρου   και με πιο συστηματικές προβολές το 1932 και η εφημερίδα Ακρόπολις (Σεπτ 1932) τον χαρακτηρίζει «απομεινάρι κοσμικών ημερών, μα πάντοτε κέντρο δροσόλουστο και με υπέροχη θέα»

Η οθόνη του ήταν τοποθετημένη, λόγω του ανηφορικού εδάφους ,αρκετά ψηλά .Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα οι πιτσιρικάδες, να μπορούν κλεφτά από απόσταση, να παρακολουθούν το επάνω μισό μέρος της οθόνης και να απολαμβάνουν αερομαχίες. (από το βιβλίο της Αδάμ Μελίτας  ΙΣΤΟΡΙΕΣ Από τη γειτονιά μου και... λίγο παραπέρα Κυψέλη 1919-1959)

Ο Φύσσας τέλος παραθέτει και δύο διαφημίσεις, η μια  από την εποχή που δεν είχε ακόμη λειτουργήσει ως κινηματογράφος, από την ΒΡΑΔΥΝΗ της 20/7/24 και η άλλη από την εποχή που λειτουργούσε και σαν κινηματογράφος από την ΑΚΡΟΠΟΛΗ της 31/7/32. Προφανώς το ΧΑΒΑΙΑΣ εννοεί τις χαβάγιες, δημοφιλή όργανα εκείνα τα χρόνια.

Στην ιστορία ίδρυσης του 27^ου Δημοτικού Σχολείου Κυψέλης αναφέρεται ότι αυτό ξεκίνησε να λειτουργεί στην Χιλιανδαρίου 2, προφανώς εκεί που βρισκόταν πριν ο κινηματογράφος και σε κτίσμα που πρέπει να ανήκε στο συγκρότημα Ίλιον Τρωάς, όπως πιθανολογώ από την φωτογραφία. Στο σημερινό κτήριο συστεγάστηκε και το 30^ο Δημοτικό Σχολείο από το 1980.

Σε μεταπολεμικές αναφορές το Ίλιον Τρωάς αναφέρεται και ως Βίλλα Βερντέν.
Έτσι εδώ  διαβάζουμε ότι: Στη συμβολή των οδών Κερκύρας και Κασταλίας, εκεί που βρίσκεται σήμερα το 27ο Δημοτικό σχολείο, δέσποζε η βίλα Βερντέν. Ένα πολύ μεγάλο οικοδομικό συγκρότημα με πανύψηλο πέτρινο τοίχο και στο κέντρο μια σειρά από φαρδιά σκαλοπάτια που οδηγούσαν σε μια τεράστια μεταλλική πύλη. Στο κέντρο της έβλεπες ένα ημικυκλικό υπέρθυρο με την επιγραφή “Βίλλα Βερντέν 1916”. Απομεινάρι μιας σημαντικής και ταραχώδους εποχής της Αθήνας, η βίλα Βερντέν ήταν κάποτε κομμάτι του ιστορικού συγκροτήματος “Ίλιον Τρώας”, το οποίο μετά την Κατοχή πέρασε στα χέρια του ΕΛΑΣ. Μάλιστα, τα πιτσιρίκια της γειτονιάς έπαιζαν ποδόσφαιρο στην τεράστια αυλή μέχρι που χτίστηκε το Δημοτικό σχολείο.

Ο Νίκος Βατόπουλος γράφει ότι ο παλιός Κυψελιώτης Σπύρος Παπαγεωργίου βρήκε σε βίλα στην Βούλα το μεταλλικό υπέρθυρο με την επιγραφή «Βίλλα Βερντέν 1916», που ήταν κάποτε κομμάτι του ιστορικού συγκροτήματος της Κυψέλης, στην οδό Κασταλίας, εκεί όπου έως τη δεκαετία του 1960 υπήρχε το «Ιλιον Τρωάς».
«Στην οδό Κασταλίας, όπου ήταν το σπίτι μου», λέει ο κ. Σπ. Παπαγεωργίου, «βρισκόταν ένα πολύ μεγάλο οικοδομικό συγκρότημα με πανύψηλο πέτρινο τοίχο και στο κέντρο μια σειρά από φαρδιά σκαλοπάτια που οδηγούσαν σε μια τεράστια μεταλλική πύλη που είχε στο κέντρο της ένα ημικυκλικό υπέρθυρο με την επιγραφή “Βίλλα Βερντέν 1916”. Ολο το συγκρότημα ονομαζόταν “Ιλιον Τρωάς”. Είχα ακούσει ότι πριν από τον πόλεμο ήταν κοσμικό κέντρο με πολλές αίθουσες και κινηματογράφο. Η κύρια πλευρά του συγκροτήματος ήταν στην οδό Κασταλίας και οι κάθετες πλευρές βρίσκονταν στην οδό Κερκύρας και στην οδό Χιλιανδαρίου».
Στην Κατοχή, μάλιστα, το “Ιλιον Τρωάς” ήταν στρατόπεδο των Ιταλών που όλο τραγουδούσαν καντάδες στα κοριτσόπουλα της γειτονιάς.
»Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας, το “Ιλιον Τρωάς” πέρασε στα χέρια του ΕΛΑΣ. Τα πιτσιρίκια της γειτονιάς, πεινασμένα αλλά αμέριμνα, παίζαμε βώλους, ποδόσφαιρο με πάνινο τόπι και μαζεύαμε κάλυκες από σφαίρες και οβίδες μπροστά από το στρατόπεδο. Στα Δεκεμβριανά ήταν το τελευταίο στρατόπεδο του ΕΛΑΣ που υποχώρησε παίρνοντας αιχμαλώτους στην τύχη. Ενας γείτονάς μας δεν ξαναγύρισε. Στα Δεκεμβριανά ο ΕΛΑΣ έπιασε αιχμαλώτους τους αστυφύλακες του Αστυνομικού Τμήματος στην οδό Κυψέλης και Κοδριγκτώνος. Είχε μεσολαβήσει ο πατήρ Πορφύριος του Αγίου Γεωργίου να παραδοθούν με την υπόσχεση του ΕΛΑΣ ότι δεν θα τους κακοποιήσουν. Μετά την υποχώρηση του ΕΛΑΣ, τα παιδιά της γειτονιάς πήγαμε πριν από τους στρατιώτες στους γυμνούς λοφίσκους της Ανω Κυψέλης όπου βρήκαμε τα μισοσκεπασμένα με χώμα πτώματα των εκτελεσμένων, μεταξύ των οποίων και τους παραδοθέντες αστυφύλακες. Τη σκηνή δεν μπορώ να την ξεχάσω. Η Ελένη Βλάχου επισκέφθηκε τον χώρο εκτελέσεων και περιγράφει το γεγονός στο βιβλίο της “Στιγμιότυπα”.
»Στο τέλος της δεκαετίας του ’40 το “Ιλιον Τρωάς” παραχωρήθηκε σε εκκλησιαστικές οργανώσεις, όπου ένας χαρισματικός τελειόφοιτος μαθητής του 2ου Γυμνασίου (με βαθμό 20 σε όλα) οργάνωνε χορωδίες και κατηχητικά. Αυτός ήταν ο Αναστάσιος Γιαννουλάτος, νυν Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας. 
»Τη δεκαετία του ’60 το οικόπεδο του “Ιλιον Τρωάς” κατατμήθηκε και σε ένα κομμάτι του χτίστηκαν απρόσωπα κτίρια για σχολεία.
Κατά τον ίδιο τρόπο αναφέρεται και σε αφήγηση κατοίκου από τα Δεκεμβριανά
Δεν προσήλθε, εντούτοις, στην Πολιτοφυλακή Κυψέλης, η οποία, τότε, στεγαζόταν στο κατεδαφισμένο σήμερα συγκρότημα των οδών Κασταλίας, Χιλιανδαρίου και Κερκύρας (γνωστό ως «Ίλιον Τρωάς» ή «Βίλα Βερντέν»).
Η φονική μάχη του Βερντέν στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο με 250.000  νεκρούς και περίπου μισό εκατομμύρια  τραυματίες, φαίνεται ότι είχε δημιουργήσει μεγάλη εντύπωση στην Ελλάδα εκείνης της εποχής και γι΄ αυτό προφανώς βαπτίστηκε έτσι η βίλα, αλλά και κινηματογράφος στην Λεωφόρο Αλεξάνδρας (σχετικά στο Α-ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥΣ ΤΗΣ ΛΕΩΦΟΡΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ)
Η μετακατοχική εικόνα της περιοχής την δεκαετία του 50 ήταν, σύμφωνα με περιγραφή κατοίκου της:
θυμόμαστε τη Σπετσών ασφαλτοστρωμένη [δεκ.’50], η Κερκύρας ήτανε ρέμα και μας φαινότανε τεράστια, πολύ φαρδιά, γιατί είχε και χαμηλά σπίτια και άχτιστα οικόπεδα και...όταν φτάναμε  μόνοι μας μέχρι την Κερκύρας ήτανε μεγάλο ταξίδι...και ήταν ένας αχανής δρόμος σαν μεγάλο οικόπεδο, με αραιά σπιτάκια, με κάτι μικρές ταβέρνες εκεί που ανέβαινε η Ευβοίας προς τα Τουρκοβούνια.   
Και η τελευταία περιγραφή πριν ο χώρος  ανοικοδομηθεί υπάρχει στο βιβλίο  Νυχτερινές Πτήσεις του Φώτη Γεωργελέ 
Στην Κασταλίας, όμως, άρχιζε η αληθινή περιπέτεια. Όταν δεν ήσουν πια «σπόρος», όταν δεν έπαιζες πια στο σκάμμα, σκαρφάλωνες στα κάγκελα, όπως τα μεγάλα παιδιά, και έμπαινες στη ζούγκλα της Βίλας Βερντέν με τους χιλιάδες μύθους κι ιστορίες που σου έκοβαν την ανάσα. Ήταν γερμανικό αρχηγείο, να οι σβάστικες, τρομακτικό το σκοτάδι, παντού παραμόνευαν κίνδυνοι, χαλάσματα, σκουριασμένα σύρματα, πηγάδια με ατέλειωτο βάθος, υπόγειες καταπακτές, άγρια δέντρα, δηλητηριώδεις τσουκνίδες, ομηρικές μάχες, κρυφτό, γρατσουνισμένα γόνατα, προσοχή, καραδοκεί ο τέτανος, έξαψη. 
 
Τα σχόλια δημοσιεύονται μετά από έγκριση.