ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΜΙΑΣ ΑΘΗΝΑΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΠΙΑ

 Είμαι σίγουρος πως οι περισσότεροι Αθηναίοι θα δυσκολευτούν να καταλάβουν που ήταν αυτή η πλατεία που δεν υπάρχει σήμερα, όπως δεν υπάρχει και το κτήριο στο δεξιό μέρος της φωτογραφίας του 1925.
Και όμως και τα δύο ήσαν στο κέντρο της Αθήνας και καταλάμβαναν μεγάλο μέρος από την πλατεία  τότε  Λουδοβίκου, Λαού  μετά Κοτζιά και σήμερα Εθνικής Αντιστάσεως όπως φαίνεται στην αεροφωτογραφία του 1935!

Το κτήριο δεξιά ήταν το Δημοτικό Θέατρο ,το οποίο είχε κατασκευαστεί μετά από πολλές μηχανορραφίες το  1888, σε σχέδια του Τσίλλερ και με χορηγία του Συγγρού.

Για να βγουν καταστήματα στο ισόγειο έγιναν παραχωρήσεις στις τεχνικές προδιαγραφές, με χαρακτηριστική τη μικρή σκηνή που διέθετε, βάθους μόλις 12.5 μέτρων και τους ελλιπείς βοηθητικούς χώρους .

 Το πίσω μέρος του θεάτρου στην οδό Αθηνάς αντίκριζε  την πρόσοψη του Δημαρχείου Αθηνών.

Γνώρισε λίγα χρόνια δόξας γιατί το θεατρόφιλο κοινό έστρεψε από το 1901 το ενδιαφέρον του στο νέο τότε Εθνικό θέατρο και έτσι σε αυτό,μετά την μικρασιατική καταστροφή,  στεγάστηκαν 1500 πρόσφυγες για χρόνια, με αποτέλεσμα εκτεταμένες καταστροφές  καθώς αυτοί έκαιγαν σε φουφούδες τα σκηνικά και τα έπιπλα για να ζεσταθούν.

Το ουσιαστικά ερειπωμένο  κτήριο γκρεμίστηκε το 1939 από τον τότε δήμαρχο Κοτζιά με το όνομα του οποίου γνωρίζει ο περισσότερος κόσμος την πλατεία.

Σιγά σιγά  εξαφανίστηκε επίσης και το πλούσιο πράσινο από αυτήν, όπως φαίνεται στην φωτογραφία του 1952 και μετά την πλήρη ανασκαφή της, για την κατασκευή του υπόγειου γκαράζ ,στην περιοχή που ήταν το κηπάριο της  πρώτης φωτογραφίας, βρέθηκαν υπολείμματα της Αρχανικής οδού.

Το μέγαρο Μελά, που φαίνεται στο βάθος, ανήκε στον μεγαλέμπορο Σπύρο Μελά και από το 1900-1973 ήταν η έδρα του Κεντρικού Ταχυδρομείου Αθηνών.Στην φωτογραφία η κεντρική αίθουσα του κτηρίου με τα γκισέ.

Λίγα τετράγωνα πιο πέρα υπάρχει η Κεντρική Αγορά της Αθήνας.

Απέναντι από αυτήν υπήρχε ένα άλλο κτήριο που επίσης δεν υπάρχει πλέον σήμερα. Ήταν η Βαρβάκειος Σχολή και από αυτήν πήρε και το όνομα της η αγορά. Άρχισε να λειτουργεί από το 1860 μέχρι το 1944, αλλά υπέστη σοβαρές ζημίες στον εμφύλιο και τελικά κατεδαφίστηκε το 1955.

Αρχικά έξω από το κτήριο υπήρχε το άγαλμα του δωρητού της σχολής Βαρβάκη αλλά ήδη από παλιά αυτό μεταφέρθηκε στο Ζάππειο.

Οι λόγοι της μεταφοράς όπως διαβάζω εδώ προκαλούν θυμηδία:

 Μια ταβέρνα παλιά όσο και η Αθήνα ήταν η ταβέρνα του Τάσαινα κοντά στη Βαρβάκειο. Εδώ σερβιριζόταν και πατσάς μετά... δικαιώματος, που σήμαινε μία «κουτάλα επί πλέον ζωμού δωρεάν». Ένα, έτσι κι αλλιώς, φθηνό πιάτο, αφού στοίχιζε μόνο 25 λεπτά.

Η ταβέρνα αυτή υπήρξε αφορμή να μεταφερθεί ο ανδριάντας του Βαρβάκη στο Ζάππειο, αφού η «αξιότιμη» πελατεία της ταβέρνας (άνθρωποι της αγοράς), επέμεινε να μετατρέπει καθημερινά τον ανδριάντα του μεγάλου ευεργέτη σε... δημόσιο ουρητήριο! Μόλις βράδιαζε, οι πελάτες του Τάσαινα, ο ένας μετά τον άλλο, πήγαιναν να δουν αν το άγαλμα ήταν στη θέση του. Περιττό να πούμε ότι το κάτασπρο πεντελικό μάρμαρο είχε γίνει από τη νέα του χρήση... κίτρινο.

Αλλά μιας και βρεθήκαμε στο Ζάππειο αξίζει να δούμε μια φωτογραφία στην οποία  φαίνεται μπροστά ο Ιλισός με κτίσματα στις όχθες του, όπως επίσης και στο βάθος το αρχικό σχέδιο του Ζαππείου ,πριν ο Θεόφιλος Χάνσεν του δώσει την τελική του όψη, που είχε πλέον  στα εγκαίνια του στις 20 Οκτωβρίου 1888.

Εκτός από το Ζάππειο ο Ζάππας ήταν και ο χορηγός για την κατασκευή της τριτοξωτής πέτρινης  γέφυρας στον Ιλισό, που οδηγούσε στο Παναθηναϊκό Στάδιο, το οποίο το 1896 υποδέχτηκε τους πρώτους Ολυμπιακούς αγώνες.
Το τεράστιο κυκλικό Πανόραμα, εκεί που σήμερα είναι η πολυκατοικία που διέμενε ο μακαρίτης Καραμανλής,  ήταν ένα εκθετήριο με φωτογραφίες, ομοιώματα κτλ από την ιστορία και την ζωή στην Ευρώπη.

Λίγο πιο κάτω στο ύψος των στύλων του Ολυμπίου Διός η περιοχή που περνούσε ο Ιλισός ήταν καταπράσινη και ονομαζόταν Βατραχονήσι καθώς η κοίτη  του ποταμού χωριζόταν και σχημάτιζε ένα νησάκι γεμάτο βατράχια. Στην φωτογραφία της Wikimapia φαίνεται η μία,  ή ξερή πλέον  από τις δύο όχθες του. 

Ο ποταμός σήμερα έχει καλυφθεί από την  Μιχαλακοπούλου, την Βασιλέως Κωνσταντίνου και την Καλλιρρόης.

Όπως είδαμε στις πρόσφατες πλημμύρες η βασική αιτία των καταστροφών  ήταν ότι στο λεκανοπέδιο έχουν κτιστεί οι χείμαρροι και τα ποτάμια που υπήρχαν.

 Στα τέλη του 19ου αιώνα, υπήρχαν  στο λεκανοπέδιο, 700 χείμαρροι, ποτάμια και ρυάκια. Το 1999, ο αριθμός τους ήταν μικρότερος των 70 και σήμερα, δεν υπερβαίνουν τα 50.

Στον ίδιο τον Ιλισό υπήρχαν μέχρι την 10ετία του 1960 αυθαίρετα κτίσματα μέσα στις όχθες του, ακόμα και σε κεντρικά σημεία της Αθήνας, λίγο πιο πάνω από το Χίλτον, όπως στην περιοχή που είναι το  σημερινό παρκάκι εκεί δηλαδή  που καταλήγουν η Αιγινήτου, η Αλκμάνους και η  Ηριδανού από την μία μεριά, ενώ από την άλλη είναι η Μιχαλακοπούλου, με τον σκεπασμένο Ιλισό από κάτω.

 Η δε Πανόρμου, που ήταν και αυτή  χείμαρρος, είχε σπίτια στην μέση της! 

Με το γκρέμισμα τους κατάφερε τελικά  να γίνει δρόμος και να ενωθεί με την Κηφισίας.

Δεν είναι λοιπόν περίεργο ότι με μόνο το 7% από τις φυσικές πορείες νερού του λεκανοπεδίου ελεύθερες , συν την τερατώδη οικοδόμηση και τσιμεντοποίηση, με την συνεπακόλουθη έλλειψη εδάφους με χώμα που θα μπορούσε να απορροφήσει ένα μεγάλο μέρος του  νερού, να βλέπουμε μια ,έστω και μεγάλη νεροποντή, να έχει τόσο τραγικά αποτελέσματα.