Τρίτη 28 Αυγούστου 2018

«Ευτυχώς που δεν κερδίσαμε τον Εμφύλιο – Θα μας κυβερνούσαν κάτι γελοία ανθρωπάκια»





Σαν σήμερα πριν 7 χρόνια έφυγε από την ζωή μια από τις  σημαντικότερες  πολιτικές μορφές που έβγαλε αυτός ο τόπος.
Στο ποστ μου ΟΤΑΝ ΣΤΑ 84 ΤΟ ΜΥΑΛΟ ΚΑΙ Η ΨΥΧΗ ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΝ ΝΕΑ.. έγραφα 1 χρόνο πριν τον θάνατο του:
Υπάρχουν μερικοί πολιτικοί που πολλές φορές οι τοποθετήσεις τους δημιούργησαν έντονες αντιδράσεις από τους άλλους πολιτικούς χώρους.
Ένας από αυτούς είναι ένας παλιός μεν στην πολιτική αλλά νέος στο μυαλό και την ψυχή πολιτικός, ο Λεωνίδας Κύρκος.
Από κανένα πολιτικό χώρο όμως  δεν ακούστηκε ποτέ σε όλη την πολυτάραχη ζωή του άσχημη κουβέντα για την εντιμότητα και το ήθος του.
Το ήθος αυτό αποδείχτηκε περίτρανα όταν σε συνέντευξη του που έδωσε το 2006 στον Αλέξη Παπαχελά, με προφανή σπαραγμό ψυχής, λέει πράγματα που μόνο ένας άνθρωπος που έχει κάνει την αυτοκριτική του και έχοντας πλέον ήρεμη την συνείδηση του μπορεί να τα πει.
Ο σημερινός αναγνώστης δυστυχώς  αυτόματα κάνει συνειρμούς με την σημερινή κυβερνώσα αριστερά.

Αντιγράφω από εδώ:
– Κοιτάζοντας έτσι πίσω, τα 50 κάτι χρόνια πολιτικής πορείας, υπάρχει κάτι που λέτε μακάρι να μπορούσα να το ξαναζήσω, να το ξανακάνω, θα το έκανα διαφορετικά;

– Με έχει απασχολήσει το ερώτημα, αλλά δεν έχω βρει απάντηση. Από τη στιγμή που μπήκα μέσα στο αριστερό κίνημα ήμουνα δοσμένος σε αυτό. Δεν ήμουνα με την κριτική διάθεση που απέκτησα εκ των υστέρων, γι” αυτό και τα όσα συζητάμε για νέους κ.τ.λ. τα ακούω βερεσέ. Ενας νέος αν δεν έχει εμπειρίες, δεν τις έχει ζήσει, δεν τις έχει βιώσει για να μπορεί να κάνει τον κριτικό έλεγχο, εύκολα παραδίδεται στους εντυπωσιασμούς. Ηρθε μια στιγμή που μπορούσα να δω πολλά πράγματα από τη συμπεριφορά του Ζαχαριάδη, δεν τα είδα. Και νιώθω μια ευθύνη. Δεν ασκούσα, βέβαια, τότε καμιά απολύτως επιρροή. Ημουν ένα στελεχάκι της βάσης, που δεν μετείχε στις πολιτικές διεργασίες, που δεν είχε την πληροφόρηση, αλλά δεν είχε και το κουράγιο να δει κατάματα τους ανθρώπους, οι οποίοι στα μάτια του παρουσιάζονταν γιγάντιοι. Και είδα ότι όλοι αυτοί, ας μην τους πω όλους, ήταν περιτρίμματα. Με πιάνει τρόμος άμα σκεφτώ ότι π.χ. αν νικούσε τότε η επανάστασή μας θα είχαμε πρωθυπουργό τον Μάρκο, έναν γελοίο άνθρωπο -τον είδα από κοντά και κατάλαβα τι γελοίος άνθρωπος ήταν- θα είχαμε υπουργό Οικονομικών τον Μπαρτζώτα, θα είχαμε υπουργό της Παιδείας π.χ. τον Στρίγγο, θα είχαμε υπουργό των Εσωτερικών τον άλλον, τον ανεκδιήγητο άνθρωπο που ήρθε από την Κρήτη, τον Βλαντά, ο οποίος ήταν για την εποχή εκείνη ένας ήρωας για τη νεολαία, γραμματέας της νεολαίας κ.τ.λ.
Ανθρωποι γελοίοι, χωρίς καμιά παιδεία για να παίξουν έναν ουσιαστικό ρόλο, σαν αυτόν που φιλοδοξούσαν να παίξουν. Κι όμως εκείνη την εποχή, σας επαναλαμβάνω, τους έβλεπα τους ανθρώπους αυτούς σαν γίγαντες.


Κυριακή 26 Αυγούστου 2018

ΚΥΝΗΓΩΝΤΑΣ ΑΝΕΜΟΜΥΛΟΥΣ




Είναι το δεύτερο Σαββατοκύριακο που αναδημοσιεύω χρονογράφημα του πολυτάλαντου Σταμάτη Φασουλή γιατί έχει την μοναδική ικανότητα να σχολιάζει με πηγαίο χιούμορ την τρέχουσα επικαιρότητα. Το προηγούμενο κείμενο του που δημοσίευσα στο ποστ μου ΠΩΣ « Ο ΚΑΙΡΟΣ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ» ΜΟΥ ΕΦΤΙΑΞΕ ΤΟ ΚΕΦΙ είχε σημαντική απήχηση στο Facebook με 1318 αναγνώσεις. Ελπίζω πως και το σημερινό «Κυνηγώντας ανεμόμυλους» θα έχει την ίδια ανταπόκριση.

«Tο πλεονέκτημα του Ραγκούση σε σχέση με τον Κουβέλη είναι ότι αυτός δεν έχει μουστάκια για να κολλάνε τα τσίσα από τις κατουρημένες κυβερνητικές ποδιές που φιλάει».
Αυτά έγραψε ο κύριος Βουλαρίνος στον λογαριασμό του στο τουίτερ, και λογαριασμός δικός του.
Δεν μπορώ να πω ότι είναι και τόσο επιτυχημένο το χιούμορ του, ούτε είναι του γούστου μου αλλά δημοκρατία έχουμε ο καθένας…
Η απάντηση όμως του πολιτικού ανδρός κυρίου κυρίου Ραγκούση πέρα από το εύστοχο ή μη της ανάρτησης, ξεστρατίζει, εκτροχιάζεται και μπαίνει με τη φόρα ακυβέρνητης αμαξοστοιχίας σε άλλα χωράφια, σε άλλες σφαίρες, σε άλλα σκοτεινά κι ανεξερεύνητα σύμπαντα.
Ακούστε το.
«Δεν σε παρεξηγώ γιατί γι" αυτό πληρώνεσαι. Για να επιχειρείς να γελοιοποιείς με την αυθεντική γελοιότητά σου, όποιον σου παραγγέλνουν αυτοί που σε έχουν μισθώσει. Αυτό είναι το επάγγελμά σου. Να παράγεις γελοιότητα, όχι γέλιο. Καλώς λοιπόν σε πληρώνουν οι χορηγοί του κ. Μητσοτάκη».
Μάλιστα. Ετσι ακριβώς. Καθαρές κουβέντες. Με λίγα λόγια όποιος γράφει ένα αστείο (κακόγουστο θέλετε; κακόγουστο σας λέω εγώ) δεν είναι ότι δεν έχει χιούμορ, αλλά είναι πληρωμένος και μάλιστα από χορηγούς του κ. Μητσοτάκη.
Οχι. Η κυρία Μαρέβα δεν εμπλέκεται προς το παρόν με καμία χορηγία. Ούτε η Ζίμενς ούτε ο «Κήρυκας Χανίων».
Οποιοι δηλαδή διαφωνούμε με την κυβέρνηση ή με οποιονδήποτε προστρέχει όψιμα προς αυτήν, είμαστε πληρωμένοι.
Δεν διανοείται ο κ. Ραγκούσης ότι υπάρχει και η ελάχιστη πιθανότητα να λέμε αυτό που πιστεύουμε αλλά θα πρέπει να είμαστε μίσθαρνα όργανα του προέδρου της Νέας Δημοκρατίας και των χορηγών της.

Από κει και πέρα μπήκαν κι άλλοι στη «συζήτηση» και άρχισε η φτήνια να ξεπερνά τη χυδαιότητα. Είχες την εντύπωση ότι άκουγες τον Καρανίκα να συνομιλεί με τον Πολάκη.



Κρίμα, δεν πήραν κανένα μάθημα απ" το διάγγελμα του κ. Πρωθυπουργού μπροστά στους ανεμόμυλους της Ιθάκης, που πήρε σβάρνα από Όμηρο, Καβάφη μέχρι Σεφέρη και όποιον πάρει ο χάρος.
Όχι, στο Θεό σας, φαντάζεστε εσείς τον κύριο Τσίπρα με την Οδύσσεια στο ένα χέρι και τον Καβάφη στο άλλο να απαγγέλλει το δείλι στο ημίφως του γραφείου του στίχους δίπλα στο ψυγείο για τα πούρα με τα φρύδια συνοφρυωμένα κι ένα δάκρυ να αργοκυλά στα ροδομάγουλά του;
Ε, τι να πω; Την έχετε μεγάλη κι αχαλίνωτη τη φαντασία σας.
Αν και πιστεύω πως διάλεξε λάθος ποίημα. Τον παρέσυρε το νησί. Η Ιθάκη. Ενώ υπήρχαν τόσα άλλα που θα πήγαιναν γάντι σ" αυτήν τη σεμνή και κρυφή τελετή.
Αίφνης το «Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον».
Αυτό το…
«Σαν έξαφνα, ώρα μεσάνυχτ", ακουσθεί αόρατος θίασος να περνά με μουσικές εξαίσιες, με φωνές – την τύχη σου που ενδίδει πια, τα έργα σου που απέτυχαν, τα σχέδια της ζωής σου που βγήκαν όλα πλάνες, μη ανωφέλετα θρηνήσεις. Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος, αποχαιρέτα την, την Aλεξάνδρεια που φεύγει. Προ πάντων να μη γελασθείς, μην πεις πως ήταν ένα όνειρο, πως απατήθηκεν η ακοή σου· μάταιες ελπίδες τέτοιες μην καταδεχθείς. Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος, σαν που ταιριάζει σε που αξιώθηκες μια τέτοια πόλι, πλησίασε σταθερά προς το παράθυρο, κι άκουσε με συγκίνησιν, αλλ" όχι με των δειλών τα παρακάλια και παράπονα, ως τελευταία απόλαυσι τους ήχους, τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου, κι αποχαιρέτα την, την Aλεξάνδρεια που χάνεις».
Ε; μη μου πείτε;
Δεν είναι τρέλα;
Και τόσο ταιριαστό. Τόσο επίκαιρο. Τόσο…
Πότε θα τελειώσει Παναγία μου αυτός ο εφιάλτης;

Πέμπτη 23 Αυγούστου 2018

ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΘΑ ΞΑΝΑΠΑΩ ΓΙΑ ΠΑΡΑΓΑΔΙ!




Πριν από χρόνια καθώς κουβεντιάζαμε στα διαλείμματα της δουλειάς μας με συνάδελφο αγαπητό και από τους πιο ικανούς στην ειδικότητα του,  διαπιστώσαμε  πως έχουμε την ίδια αγάπη για την θάλασσα και το ψάρεμα. Η διαφορά μας μόνο ήταν ότι εμένα μου άρεσε το ψαροντούφεκο ενώ εκείνου το παραγάδι.
Οι συζητήσεις αυτές είχαν ως αποτέλεσμα να με καλέσει για ένα διήμερο στο εξοχικό του για να πάμε για ψάρεμα με το καΐκι του.
Μετά χαράς αποδέχομαι την πρόσκληση και μια Παρασκευή απόγευμα πηγαίνω  στο παραθαλάσσιο εξοχικό  του.
Επήγα γεμάτος ενθουσιασμό γιατί δεν φανταζόμουνα τι θα περάσω εκείνο το Σαββατοκύριακο.


Μόλις έφτασα με πήγε να δω το καΐκι του. Ήταν άψογο, λες και μόλις είχε βγει απ΄ το καρνάγιο. Προφανώς όταν ήταν εκεί το καθάριζε επιμελώς, έβαφε όπου είχε φύγει η μπογιά, γυάλιζε όπου υπήρχε μπρούτζινο κτλ
Στην συνέχεια πήγαμε στο σπίτι του και άρχισε να επιδιορθώνει, όπου είχαν καταστραφεί, αγκίστρια από το παραγάδι. Στην συνέχεια πήρε, από μια μεγάλη στοίβα από σακουλάκια με δολώματα που είχε σε ένα καταψύκτη, ένα που είχε γραμμένο απέξω τον αριθμό των δολωμάτων που περιείχε.
Μου εξήγησε πως τα δολώματα τα έχει φτιάξει από πριν στην Αθήνα και είναι μετρημένα, ώστε να ανοίγει το αντίστοιχο σακουλάκι ανάλογα με τα αγκίστρια που έχει το κάθε παραγάδι.


Στην απορία μου τι είναι αυτές οι βαμμένες και αριθμημένες νεροκολοκύθες που έβλεπα στο σπίτι, μου εξήγησε ότι αυτές τις έχει διαλέξει μία μία ο ίδιος, για να είναι ίδιο μέγεθος και είναι ως τσαμαδούρες καλύτερες από τις πλαστικές!
Αφού τελειώσαμε με τα δολώματα πήγαμε να φάμε σε ένα ταβερνάκι που οι περισσότεροι θαμώνες ήσαν ψαράδες.
Εκεί τρώγοντας παραβρέθηκα σε μια άκρως κατατοπιστική συζήτηση στην οποία ο φίλος μου ήταν βασικός συνομιλητής με ουσιαστικές γνώσεις για το ποια μηχανή καϊκιού είναι καλύτερη και πότε, που και πόσο στοιχίζει για την καθεμιά το σέρβις της.
Έγινε επίσης και εκτεταμένη συζήτηση για το που θα ρίξουμε τα παραγάδια.


Ο φίλος μου είχε κάνει ολόκληρη  επιστημονική μελέτη χαρτογραφώντας  όλα τα μέρη που ψάρευε και γνώριζε  πλήρως τα βάθη της κάθε περιοχής, το τι βυθός υπάρχει εκεί και το τι ψάρια συνήθως κρατάει αυτός.
Χορτάτοι από φαγητό και άχρηστες σε μένα γνώσεις για μηχανές καϊκιών και για βυθούς για άγνωστα σε μένα μέρη, πηγαίνουμε  κατά τα μεσάνυχτα στο καΐκι ενός επαγγελματία ψαρά.
 Είχε συμφωνηθεί στην ταβέρνα να πάμε με το δικό του καΐκι,  για να ρίξουμε το δικό μας και το δικό του παραγάδι.  
Μέχρι τότε με ένα φίλο για τον οποίο έχω γράψει το ποστ  ΕΝΑΣ ΦΙΛΟΣ ΧΑΘΗΚΕ…… πηγαίναμε συχνά μια μικρή παρέα για παραγάδι.
Φεύγαμε όταν νύχτωνε και κατά τις 2 την νύχτα  είχαμε μαζέψει το παραγάδι, είχε πάρει ο καθένας μας μερικά ψάρια και με γεμάτους τους πνεύμονες από θαλασσινό αέρα πηγαίναμε στο κρεβατάκι μας και ρίχναμε κουρασμένοι ένα μεγαλειώδη ύπνο.
Κάτι αντίστοιχο λοιπόν είχα στο μυαλό μου όταν δέχτηκα την πρόσκληση  του φίλου μου.
Αμ δε!
Τα παραγάδια τα μαζέψαμε όταν άρχισε να χαράζει και βέβαια η ψαριά ήταν πολλά κιλά.


Αυτό δε που δεν είχα ποτέ μου φανταστεί ήταν η εικόνα που είδα με το πρώτο φως της μέρας. Διαπίστωσα πως η τρέλα δεν πάει στα βουνά αλλά στα βράχια! Σε κάτι βραχονησίδες που περάσαμε είδα να κοιμούνται σε σλιπινγκ μπάγκ επάνω σε ανώμαλα βράχια μερικοί προφανώς πιο τρελαμένοι με το ψάρεμα από τον φίλο μου. Είχαν πάει εκεί από το βράδυ για να πέσουν με το πρώτο φως για ψαροντούφεκο!
Γυρνώντας πίσω είπα μέσα μου επιτέλους, έστω και με την εμφάνιση του ήλιου θα οριζοντιώσουμε το ταλαιπωρημένο σωματάκι μας και θα ρίξουμε ένα απολαυστικό ύπνο.     
Αμ δε!
Αρχικά έγινε μια λογική διανομή των ψαριών. Ο επαγγελματίας ψαράς κράτησε τα λεγόμενα «πρώτα» δηλαδή τα μεγαλύτερα και πιο εμπορεύσιμα και εμείς κρατήσαμε τα υπόλοιπα.


Αφού έγινε η διανομή ο φίλος μου, μου έδωσε ένα μαχαίρι και αρχίσαμε να τα καθαρίζουμε γιατί όπως μου εξήγησε μόνο καθαρισμένα διατηρούνται φρέσκα στο ψυγείο. Τα μοίραζε σε πλαστικές σακούλες  με σκοπό να τα δώσει σε διάφορους φίλους του στην Αθήνα.
Εκεί καθάρισα για ώρες περισσότερα ψάρια από όσα είχα μέχρι τότε καθαρίσει στην ζωή μου, γιατί για κακή μου τύχη και τα δύο παραγάδια είχαν επάνω τους πλούσια ψαριά.
Το ευτύχημα πάντως ήταν πως οι ντόπιοι τον ήξεραν και έτσι μόλις καθίσαμε στην παραλία για να τα καθαρίσουμε άρχισαν να έρχονται διάφορες γυναίκες με καλαθάκια. Σε αυτά τους έβαζε, ευτυχώς από τα ακαθάριστα ψάρια, αρκετά για τον κυρ Κώστα, τον κυρ Γιάννη κτλ
Για να μην πολυλογώ με πολύ λίγες ώρες ύπνου στο ενδιάμεσο, το ίδιο εξαντλητικό σκηνικό επαναλήφθηκε και την επόμενη μέρα.
Την Κυριακή το απόγευμα αφού πήρα και εγώ την σακούλα μου με ψάρια, ξεπατωμένος και με μάτια κόκκινα από τον λίγο ύπνο, τον αποχαιρέτησα και ετοιμάστηκα να γυρίσω στην Αθήνα όταν μου είπε:
-Ωραία περάσαμε , όποτε θέλεις να ξαναέρθεις για ψάρεμα!
Η απάντηση μου ήταν ξεκάθαρη και αποφασιστική:
-Σε αγαπώ, σε εκτιμώ αλλά δεν πρόκειται να με ξαναδείς για ψάρεμα!
Τώρα κατάλαβα γιατί  άκουσα στην ταβέρνα να  λένε πως υπάρχει εδώ  ένας ψαράς που κάνει και τον γιατρό!


Δευτέρα 20 Αυγούστου 2018

ΠΩΣ « Ο ΚΑΙΡΟΣ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ» ΜΟΥ ΕΦΤΙΑΞΕ ΤΟ ΚΕΦΙ





Είχα την τύχη χθες το πρωί να είναι από τα πρώτα κείμενα που έπεσε το μάτι μου. Μου έφτιαξε αμέσως το κέφι και γελούσα συνέχεια όσο το διάβαζα. Ήταν το σπαρταριστό αρθράκι του Σταμάτη Φασουλή στα ΝΕΑ με τίτλο «Στον καιρό των Κυκλάδων» που το μεταφέρω εδώ ολόκληρο για να το απολαύσετε και σεις.
Στην φωτογραφία το Άνω Πετάλι της Σίφνου που το αναφέρει στο τέλος.

Πάνε είκοσι χρόνια που το καλοκαίρι μου το δροσίζει η Σίφνος. Ξέρω σχεδόν κάθε γωνιά της, κάθε παραλία. Μαζί με τ" άλλα τόσα χρόνια, έμαθα και τα μικρά μυστικά της γλώσσας της. Με βοήθησε σ" αυτό βέβαια και η αποκρυπτογράφηση της φράσης σε ηχητική απόδοση Γραμμικής Γραφής Α-Ω:
– «Το Γιω του Αντώ του Κατέ του Ανθρώπου».
Οπερ σημαίνει «Ο Γιώ-ργος του Αντώ-νη της Κατε-ρίνας του Ανθρώπου». Ο δε Ανθρωπος δεν είναι ο οποιοσδήποτε άνθρωπος, αλλά το παρατσούκλι του παππού του Γιώ-ργου. Τώρα είπα παππού και εσείς ακούσατε παππού, στη Σίφνο όμως το προφέρουν «πάπφου». Ρωτάω.
– Δηλαδή το γράφετε με πι και φι;
– Οχι, με δύο πι.
– Αρα, παππούς;
– Οοοοοοχι. Πάπφους.
– Μα αφού δεν έχει φι, εσείς γιατί το λέτε;
– Δεν το λέμε. Λέμε πάπφους. Χωρίς φι.
Εδώ εκτός του πρωτοτύπου της εκφοράς υφέρπει κι ένα γενναίο πείσμα, πρέπει να το παραδεχτούμε. Το οποίο πείσμα συνάντησα και στην πολυαγαπημένη μητέρα του Πακιού.
– Σας έφερα που έφτιαξα καρυδόπιτα.
– Με καρύδια;
– Οχι. Με αμύγδαλα.
– Άρα  αμυγδαλόπιτα.
– Οοοοοοοχι. Καρυδόπιτα.
– Μα αφού έχει αμύγδαλα.
– Εμείς όλα τα ξηρούς καρπούς καρυδάκια τα λέμε.
– Ναι αλλά τα αμυγδαλωτά, αμυγδαλωτά τα λέτε, δεν τα λέτε καρυγδαλωτά.
– Τα μυγδαλωτά άλλο. Εξαίρεση.
Είπε και βγήκε στο μπαρκόνι. Ναι. ΜπαΡκόνι. Γιατί στη Σίφνο το λάμδα συνήθως το προφέρουν ρο. Σε έκτακτες περιπτώσεις δε, όταν είναι διπλό ή ακολουθεί γιώτα, αλλάζει προσωπικότητα και γίνεται ως διά μαγείας γάμα. Δηλαδή δεν λέμε ελιές, αλλά εγιές. Συνοψίζουμε: «Ο πάπφους ήτρωγε στο μπαρκόνι εγιές».
Όσο κι αν φαίνεται περίεργο, σωστή ή λάθος, εμένα αυτή η πρόταση με γοητεύει και ηχεί στα αφτιά μου σαν κάτι εξωτικό. Λες κι η γλώσσα εκεί που πάει να χάσει την ισορροπία της ξαναβρίσκει τη ρότα της και τρέχει με τα χίλια ζωγραφίζοντας κάτι εξόχως τοπικό και πανελλήνιο μαζί. Δηλαδή, την ώρα που λες πάει πέθανε, αυτή ξαναγεννιέται φρέσκια, αλλά και με παρελθόν αιώνων. Όπως το ίδιο εξωτικά και έμπλεα γοητείας μου φαίνονται και δυο ονόματα που ακούγονται κάθε μέρα στο Άνω Πετάλι κι αντιλαλούν οι ασβεστωμένοι τοίχοι. Η Κολομπίνα και η Φελλένια.
– Κολομπίνα τη βαφτίσανε;
– Όχι, Κατέ.
– Δηλαδή;
– Είπαμε, Κατερίνα.
– Και το Κολομπίνα;
– Από τον άνδρα της. Τον Κολόμπο.
– Υπάρχει άγιος Κολόμπος;
– Οχι, Νίκο τον λένε.
– Κατάλαβα, το Νι.
– Οχι, όλους τους Νίκους δεν τους λέμε Νι από τα αρχικά τους. Τους λέμε Κολό, από το Νικολό.
– Αρα γι" αυτό, Κολό – Κολόμπος.
– Οχι.
– Αλλά;
– Αλλά επειδή μικρός ήθελε να πάει Αμερική τον φωνάζουμε Κολόμπο.
– Και τη Φελλένια;
– Από τον αδερφό της. Φελλός.
– Το όνομά του είναι Φελλός;
– Όχι, το καφενείο του. Ήθελε ν" ανοίξει καφενείο να έχει κάποιο όφελος. Και το έβγαλε. Καφενείον το ΟΦΕΛΟΣ. Αλλά επειδή στο άρθρο οι Σιφνιοί δεν δίναν καμία σημασία διαβάζαν «Ο ΦΕΛΟΣ». Και του έμεινε ο Φελλός.
– Ενώ τον λέγανε;
– Αντώ.
– Κατάλαβα, Αντώνης.
Πείτε ό,τι θέλετε. Εμένα το Ανά Πετάλι χωρίς τη Φελλένια, την Κολομπίνα και τον «πάπφου που ήτρωγε στο μπαρκόνι τις εγιές» μου φαίνεται μισό.





Παρασκευή 17 Αυγούστου 2018

ΤΡΕΙΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ




Το φετινό καλοκαίρι ο Αριστοφάνης έχει την τιμητική του.
Η πρώτη και σημαντικότερη παράσταση με έργο του που είδα φέτος , ήσαν οι Αχαρνής σε σκηνοθεσία του Γιώργου Τσιάνου  σε ένα απλό αλλά λειτουργικό σκηνικό του Γιάννη Μετζικώφ (φωτογραφία)  Η παράσταση έχει έντονο διονυσιακό χαρακτήρα, με καλοδουλεμένα χορικά στην κίνηση και το τραγούδι, χάρις στην σημαντική και ουσιαστική συμβολή της μουσικής του Γιάννη Ανδρέου που πέτυχε να δώσει σε αυτήν ένα γνήσιο λαϊκό χαρακτήρα χωρίς να καταφεύγει σε εύκολες λύσεις τύπου λαϊκού κέντρου. Η  μουσική της παράστασης ήταν ζωντανή από τους συμμετέχοντες στο έργο και από όλους τους μουσικούς ξεχώρισε ο Αλκιβιάδης Μαγγόνας με το κλαρίνο του.
Ο Πέτρος Φιλιππίδης μας έδωσε ένα μοναδικό Δικαιόπολι  και ελαχιστοποιώντας τις κλισέ εκφράσεις του, μας εντυπωσίασε εκτός από την γνωστή του κωμική ικανότητα, με τις εξαιρετικές φωνητικές του δυνατότητες.
Ο Παύλος Χαϊκάλης, παρά την αρκετά τυποποιημένη θεατρική του μανιέρα ήταν μια ουσιαστική παρουσία χάρις και στην έξυπνη στολή που φόραγε και θύμιζε πίνακα του Θεόφιλου.
Ο Κώστας Κόκλας ήταν πετυχημένος  σαν σύζυγος του Δικαιόπολι, το ίδιο και ο Τάκης Παπαματθαίου ως κόρη του.
Τελικά ήταν μια άψογη παράσταση με κέφι και μόνο με άνδρες, όπως στην αρχαιότητα, χωρίς κραυγαλέες και άσχετες βωμολοχίες. Θα ήταν άψογη αν είχε κανένα 20λεπτο μικρότερη διάρκεια.



Η δεύτερη παράσταση με έργο του Αριστοφάνη που παρακολούθησα ήταν οι Εκκλησιάζουσες σε σκηνοθεσία του Αλέξανδρου Ρήγα.
Η προσωπική μου άποψη για αυτή την σχεδόν 3ωρη και μάλλον κουραστική παράσταση, είναι ότι το σωστό θα ήταν να ονομάζεται  Έργο βασισμένο στις Εκκλησιάζουσες του Αριστοφάνη. Είναι εμφανείς οι πολλές και τις περισσότερες φορές άσκοπες προσθήκες, που σου δημιουργούν την εντύπωση πως έγιναν για να εκβιάσουν το γέλιο του κοινού με ατάκες τύπου Σεφερλή.
Είναι γνωστό πως το κοινό γελάει εύκολα στο άκουσμα των λέξεων πούτσος, μουνί, γαμίσι  κτλ και η τακτική αυτή  έχει  χρησιμοποιηθεί κατά κόρον στο παρελθόν στις επιθεωρήσεις,
Βεβαίως και ο Αριστοφάνης έχει ιδιαίτερα ελευθεριάζουσα γλώσσα όταν θέλει να σατιρίσει πρόσωπα και καταστάσεις και αυτό το απολαμβάνει  το κοινό. Στην παράσταση  όμως αυτή γίνεται κατάχρηση της βωμολοχίας και αυτή καταντά απωθητική.
Το ίδιο γίνεται όταν εκβιάζεται το εύκολο χειροκρότημα του κοινού με την εμφάνιση της σημαίας της Βεργίνας και το σχετικό λογύδριο του κατά τα άλλα εξαιρετικού Γιώργου Κωνσταντίνου,  ενώ  όλος ο θίασος  τραγουδά το Μακεδονία ξακουστή.
Επιτυχής ήταν η ιδέα της χρησιμοποίησης για μουσική γνωστών τραγουδιών, βέβαια σε διασκευή. Πολύ καλές επίσης ήσαν οι χορογραφίες του  Ιβάν Σβιτάιλο που υποδυόταν και τον Φιλόδωρο. Τα δύο χορευτικά συγκροτήματα Κρητικών και Ποντιακών χορών ήσαν άψογα αλλά είχες την αίσθηση ότι μπήκαν σαν παραγέμισμα της παράστασης.
 Ο Αντώνης Λουδάρος και ο Δημήτρης Σταρόβας ήσαν απλώς καλοί στους ρόλους τους αλλά τους έχουμε δει σε άλλες παραστάσεις πραγματικά να κεντάνε.
Η έκπληξη της παράστασης ήταν  η μόνη γυναίκα σε αυτήν, η εξαιρετική  Σοφία Μουτίδου η οποία όπως ήταν επόμενο, καταχειροκροτήθηκε στο τέλος.
Συμπερασματικά θα έλεγα πως το Δελφινάριο και το κοινό του θα ήταν ο πιο κατάλληλος χώρος για να παρουσιαστεί αυτό το έργο.



Μπορεί να κρατήσει συνεχές το ενδιαφέρον των θεατών  μια παράσταση μιάμισης ώρας με ένα μόνο ηθοποιό επί σκηνής;
 Ναι, αν αυτός είναι χαρισματικός, όπως ο Γιωργος Γαλίτης στο έργο Τα ραδίκια ανάποδα που έχει γράψει ο ίδιος και έχει σκηνοθετήσει ο Βλαδίμηρος Κυριακίδης.
Τον Γαλίτη δεν τον ήξερα και με έκπληξη διαπίστωσα πως το έργο αυτό το παρουσιάζει εδώ και 6 χρόνια. Είναι εντυπωσιακό δε το γεγονός ότι 346 θεατές του, έχουν δώσει στην παράσταση βαθμολογία στο ΑΘΗΝΟΡΑΜΑ 4,5 στα 5! 
Και δικαίως!
 Οι 13 διαφορετικοί ρόλοι, με τους αντίστοιχους  επικήδειους  που παρουσιάζει, είναι ο ένας καλύτερος από τον άλλο. Αξέχαστοι οι επικήδειοι  του πολιτικού, της τραγουδίστριας, του στρατηγού και κορυφαίος ο ρόλος του Κρητικού στον οποίο όλο το θέατρο δεν σταματάει να γελάει συνεχώς.
Μια απολαυστική παράσταση, ότι πρέπει για ένα βράδυ καλοκαιριού.

Τρίτη 14 Αυγούστου 2018

ΠΡΟΣΚΥΝΟΥΝ ΑΡΑΓΕ ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΣΤΗΝ ΤΗΝΟ;




Είναι γνωστό πως όλες οι εικόνες που αποτελούν αντικείμενο λατρείας των Ορθοδόξων χριστιανών, έχουν βρεθεί μετά από κάποιο όραμα που είδε κάποιος ή κάποια στον ύπνο του.
Η εικόνα της Παναγίας της Τήνου δεν θα μπορούσε να έχει διαφορετική προϊστορία. Στις 23 Ιουλίου 1822, σύμφωνα με την παράδοση, η Οσία Πελαγία, είδε μέσα στο κελί της την Παναγία. Η εικόνα ανακαλύφθηκε μετά από ανασκαφές στις 30 Ιανουαρίου 1823 και ενώ προηγήθηκαν ανασκαφές το 1822 που αποκάλυψαν τον αρχαίο ναό του Διονύσου και τον ναό του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου. Και βέβαια για να κτιστεί ο ναός μετέφεραν, καταστρέφοντας προφανώς αρχαία μνημεία, μάρμαρα από την Δήλο. Μια ενδιαφέρουσα ιστορική αναδρομή στο πως δημιουργήθηκε η υπέρμετρη αυτή εικονολαγνεία υπάρχει στο Μεγαλόχαρη Τήνου, ιστορία για "Αγ(ρ)ίους"
Η εικόνα απεικονίζει τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, αλλά λόγω των πολλών ταμάτων που έχει επάνω της  δεν μπορεί να δει κανείς σήμερα τι απεικονίζει.


Σε μια σπάνια όμως φωτογραφία της χωρίς τάματα βλέπουμε τον Αρχάγγελο Γαβριήλ να κρατάει ένα κρίνο και να τον προσφέρει στην Παναγία.
Όμως όπως γράφει ο Αρχιμανδρίτης Χερουβείμ Βελέτζας, ιεροκήρυκας Ι.Μ. Κερκύρας και διευθυντής  Προσωπικού της Ι. Συνόδου στο εμπεριστατωμένο κείμενο του  Ο ανύπαρκτος κρίνος της Παναγίας :
Η εικονογραφία στην Ελλάδα έως και τον 19ο αιώνα ακολουθεί τη βυζαντινή παράδοση. Ακόμα και οι εικόνες της λεγόμενης «λαϊκής τέχνης» αγνοούν παντελώς τον κρίνο. Στις χώρες όπως η Ρωσία που διατηρούσαν δεσμούς με τη Δύση για λόγους πολιτικούς ή θρησκευτικούς (ουνία), παρατηρούνται σποραδικά εικόνες του Ευαγγελισμού όπου ο Γαβριήλ κρατεί κρίνο αντί για ράβδο. Με την άφιξη των Βαυαρών ήλθε φυτευτή μαζί με την αρχιτεκτονική και η ζωγραφική της πατρίδας του νέου βασιλέως, παραμερίζοντας την «κακότεχνη» λαϊκή τέχνη.
Πράγματι όπως βλέπουμε στις παρακάτω εικόνες από την εποχή του Βυζαντίου, ο Αρχάγγελος δεν κρατάει κρίνο.


Ευαγγελισμός της Ustyug , 12ος αιώνας Από το Novgorod  σήμερα στην  Tretyakov Gallery (Russia).


Γερμανική μικρογραφία  Meister der Braunschweig-Magdeburger Schule του 1275 στην Österreichische Nationalbibliothek


13ου αιώνα βυζαντινή εικόνα Ευαγγελισμού , από τη Μονή της Αγίας Αικατερίνης


Από την εκκλησία του Αγίου Κλήμη στην Αχρίδα ΠΓΔΜ , πρώτο τέταρτο 14ου αιώνα.


1408, έργο του Αντρέι Ρουμπλιώφ από την Tretyakov gallery


Bημόθυρα - 1546 μ.Χ. - Mονή Σταυρονικήτα, Άγιον Όρος (Κρητική σχολή, Θεοφάνης ο Kρής)

Όπως γράφει ο Αρχιμανδρίτης Βελέτζας :
Η ανατολική ορθόδοξη εικονογραφία, που ονομάζεται «βυζαντινή», ακόμα και αν αναφέρεται σε έργα σύγχρονα, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της λατρείας.
Αντίθετα :
Στη δυτική παράδοση η εικονογραφία δεν συνδέθηκε με τη λατρεία, ούτε αποδέχθηκε στο σύνολό της τη θεολογία των εικόνων. Το 599 ο επίσκοπος της Μασσαλίας Σεβήρος, για πρώτη φορά στην ιστορία, προέβη σε καταστροφή των εικόνων. Ο Πάπας Γρηγόριος ο Διάλογος τού έγραψε ότι οι εικόνες δεν πρέπει να προσκυνούνται, ούτε όμως και να καταστρέφονται, γιατί είναι διδακτικές για τους αγράμματους. Η Σύνοδος της Φρανκφούρτης (794) απέρριψε ως αιρετική τη Ζ’ Οικουμενική Σύνοδο. Έτσι, η εικονογραφία περιορίστηκε ως διακοσμητική τέχνη κυρίως και δευτερευόντως διδακτική.
Η δυτική εικονογραφία ενδιαφέρεται περισσότερο να συγκινήσει τους θεατές χρησιμοποιώντας την καλαισθησία και το συναίσθημα. Στο πλαίσιο αυτό, η παρουσία κάπου στην εικόνα ενός βάζου με κρίνους (που από την αρχαιότητα συμβολίζουν την αγνότητα) ή ο μετασχηματισμός της ράβδου -σύμβολο του αγγελιοφόρου- σε μίσχο που φέρει κρίνους εναλλάσσεται καθ’ όλη την περίοδο από τον 13ο αιώνα και εξής, χωρίς ιδιαίτερο λόγο και προφανώς ανάλογα από τα πρότυπα που είχε στη διάθεσή του ο κάθε καλλιτέχνης.


Στη Ρώμη, π.χ., στο βυζαντινό ψηφιδωτό του Ευαγγελισμού στον ναό του Αγίου Παύλου εκτός των τειχών ο Pietro Cavallini (1259-1330) φιλοτεχνεί τον Αρχάγγελο Γαβριήλ να κρατεί ράβδο και δίπλα στον θρόνο της Παναγίας ανθοδοχείο με κρίνους.


Ο Giotto (1266-1337), λίγο αργότερα, αφαιρεί το ραβδί.



Ενάμιση περίπου αιώνα αργότερα, ο Melozzo da Forli (1438-1494) φιλοτεχνεί στο Πάνθεον της Ρώμης τον Γαβριήλ να κρατεί κρίνο, όπως και ο Leonardo da Vinci (1452-1519) σε εξαίσιο εξ επόψεως αισθητικής, αρχιτεκτονικής, συμμετρίας, προοπτικής και χρωμάτων πίνακά του.


 Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (1541-1614), παρόλο που δραστηριοποιείται στην Ισπανία, μετερχόμενος ιδιότυπη τεχνοτροπία, ζωγραφίζει τον Αρχάγγελο Γαβριήλ με ραβδί, διατηρώντας τη βυζαντινή παράδοση που ακολούθησε κατά την πρώτη περίοδο της καλλιτεχνικής του παραγωγής, πριν εγκαταλείψει τη γενέτειρά του Κρήτη.
Οι εικόνες από αριστερά προς τα δεξιά
Ο-Ευαγγελισμός-Μουσείο-Thyssen-Bornemisza-Μαδρίτη(περ 1570)
1570- Ιδιωτική συλλογή.
Ο-Ευαγγελισμός-1596-1600-Μουσείο-Πράδο-Μαδριτη
Ελ-Γκρέκο-Χόρχε-Μανουέλ-Ευαγγελισμός1608-1622-Συλλογή Κεντρικής Τράπεζας της Ισπανίας Μαδρίτη


Ο-Ευαγγελισμός-1595-1600-Museum-of-Fine-Arts-Βουδαπέστη
Ο-Ευαγγελισμός-1603-1605-Νοσοκομείο του Ελέους Ιλλέσκας-Ισπανία

Αργότερα όμως ο Αρχάγγελος Γαβριήλ εμφανίζεται και από τον Ελ Γκρέκο να κρατάει κρίνο.
Παραβλέποντας λοιπόν το γεγονός ότι ένας ναός με μια εικόνα Ευαγγελισμού αντί στις 25 Μαρτίου γιορτάζει την ημέρα της κοίμησης της Παναγίας, βλέποντας  την εικόνα αυτή προκύπτει το ερώτημα, βάσει των γραφομένων του Αρχιμανδρίτη Βελέτζα, πως τελικά έγινε αντικείμενο προσκυνήματος από Ορθόδοξους μια εικόνα, που σαφώς είναι καθολικής αισθητικής οπότε δεν συνδέεται με την λατρεία αλλά έχει σκοπό διακοσμητικό ή διδακτικό για τους αγράμματους;
Το να βρεθεί βέβαια μια εικόνα δυτικής νοοτροπίας στην Τήνο δεν είναι περίεργο γιατί στο νησί υπάρχουν 12 ενορίες καθολικών.







Δηλαδή όλα αυτά τα πλήθη Ορθοδόξων που συρρέουν και σέρνονται στα 4 μέχρι την εκκλησία, προσκυνούν πιθανώς μια καθολική εικόνα που σύμφωνα όμως με την Καθολική εκκλησία δεν αποτελεί αντικείμενο λατρείας και έχει κατασκευαστεί, όπως όλες οι εικόνες γι΄ αυτούς, για διακόσμηση και για να μαθαίνουν την θρησκευτική ιστορία οι αγράμματοι.
Καταλαβαίνω πως όσοι προσέρχονται στην Τήνο δεν έχουν τέτοιους προβληματισμούς. Θα προσκυνήσουν, θα καταθέσουν τα τάματα τους στην εικόνα και έμπλεοι θρησκευτικής πλήρωσης θα επιστρέψουν στα σπίτια τους ευχαριστημένοι.
Το ίδιο θα είναι και το Ίδρυμα που έχει αναθέσει στην ευσεβή ομάδα  του Πάνου Μπαμπάτση να μαζέψει τα τιμαλφή , να τα μεταφέρουν στην Τουρκία να τα  λιώσουν και να επιστρέψουν στο ίδρυμα ράβδους χρυσού.
Ο Μπαμπάμτσης είναι καταδικασμένος σε οκτώ χρόνια φυλάκιση για εκβιασμό και έχει ως συνεταίρους  τον καταδικασμένο για εμπόριο ναρκωτικών Μανώλη Παπουτσάκη και τον  Γιάννη Στασινόπουλο και βέβαια διαθέτει την ευλογία του Μητροπολίτη Δωρόθεου.
Τα έσοδα του ιδρύματος είναι περίπου 3 εκ ευρώ ετησίως. Το 1 τοις εκατό πηγαίνει στο Δήμο Τήνου ,το 2 τοις εκατό στη Μητρόπολη Τήνου , το 3 τοις εκατό στο ίδρυμα Τηνιακού πολιτισμού και το 5 τοις εκατό στην Αποστολική διακονία .

Κυριακή 12 Αυγούστου 2018

ΟΙ ΒΛΑΚΕΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΖΩΗ




Ένα από το πιο δημοφιλή ποστ που έχω δημοσιεύσει, που έχει συγκεντρώσει μέχρι στιγμής  295 Μου αρέσει στο φατσοβιβλίο, είναι το:  ΟΙ ΒΑΣΙΚΟΙ ΝΟΜΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΗΛΙΘΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΒΛΑΚΩΝ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΑΣ. Σε αυτό αναλύονται οι 5 νόμοι για την  ανθρώπινη ηλιθιότητα που έχει καθορίσει ο Ιταλός ιστορικός της οικονομίας στο Μπέρκλεϊ,  Κάρλο Μ. Τσιπόλα (1922-2000) και περιγράφονται στο βιβλίο του Οι βασικοί νόμοι της ανθρώπινης ηλιθιότητας (The Basic Laws of Human Stupidity 1976) 


Όπως γράφω στο παραπάνω ποστ πιο πριν από τον Τσιπόλα, με τους βλάκες και τον ρόλο τους  στη κοινωνία, έχει ασχοληθεί στην Ελλάδα πριν 70 χρόνια  ο Ευάγγελος Λεμπέσης στο οξυδερκές και σαρκαστικό άρθρο του - Ἡ Τεράστια Κοινωνικὴ Σημασία τῶν Βλακῶν ἐν τῷ Συγχρόνῳ Βίῳ.


Θυμήθηκα τα παραπάνω από την σχετική αναφορά που έκανε ο Γιάννης Μαρίνος στο άρθρο του Πώς οι βλάκες κυριαρχούν στην πολιτική σκηνή (3) από το οποίο σας μεταφέρω μερικές παραγράφους.


Ας σημειωθεί ότι πολύ πριν από τον Λεμπέση τη βλακεία των μαζών είχε αξιολογήσει ο καρδινάλιος Μαζαρίνος (πρωθυπουργός του Λουδοβίκου ΙΔ΄ της Γαλλίας), ο οποίος είχε διατυπώσει κανόνες επιτυχούς διοίκησης πολύ ρεαλιστικότερους από εκείνους του διασημότερου για τον πολιτικό κυνισμό του Μακιαβέλι. «Δίνε δώρα, και μάλιστα δώρα που δεν στοιχίζουν τίποτα, π.χ. προνόμια και θέσεις», συνιστούσε ο Μαζαρίνος, «ή αν δεν μπορείς αυτό, δίνε υποσχέσεις. Γιατί η υπόσχεση είναι ένας τρόπος να μη δίνεις τίποτα και να εξαγοράζεις τους ανθρώπους με ωραία λόγια. Αν θες την εύνοια του λαού, τάξε του υλικά οφέλη, γιατί αυτά τον συγκινούν περισσότερο. Οχι οι τιμές και οι δόξες.
Να είσαι πάντα ο συνήγορος των αρετών του και να μην αντιστέκεσαι σε ό,τι του αρέσει».


Θα έλεγα πως ο Γεώργιος Παπανδρέου την παραπάνω άποψη την είχε εκφράσει επιγραμματικά λέγοντας : Κανείς δεν έπαθε τίποτα από το τάξιμο!   



Και καταλήγει ο Μαρίνος:
Θα έλεγε κανείς ότι τις πολιτικές παρακαταθήκες του σατανικού γάλλου καρδιναλίου έχουν μελετήσει και κάνει οδηγό πολιτικής συμπεριφοράς οι περισσότεροι πολιτικοί μας, με εκτός συναγωνισμού τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα. Ακριβώς γιατί όχι μόνο μοιράζει θέσεις, προνόμια και υποσχέσεις, αλλά και γιατί αποδεικνύεται ότι έχει ασκηθεί στο να παίζει θέατρο, συμμορφούμενος με την υπόδειξη του Μαζαρίνου «να μην αποκαλύπτει σε κανέναν τα πραγματικά του αισθήματα φτιασιδώνοντας την καρδιά του, όσο και το πρόσωπό του, τους τόνους της φωνής του όσο και τις λέξεις του».
Υποδειγματικός μαθητής του Μαζαρίνου ο Αλέξης Τσίπρας, ακόμα και αν δεν έχει διαβάσει το εγκόλπιό του.

Πέμπτη 9 Αυγούστου 2018

ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ ΜΑΡΚΑΡΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΕΘΝΗ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΖΩΗ





Μόλις είχα διαβάσει το φετινό βιβλίο του Πέτρου Μάρκαρη  «Σεμινάρια φονικής γραφής»  όταν διάβασα μια συνέντευξη του στον Μανώλη Πιμπλή .Το βιβλίο του αυτό  ήταν ήδη δύο βδομάδες στα ευπώλητα στην Ιταλία. Είναι από τους συγγραφείς που έχουν αποκτήσει διεθνή αναγνώριση και τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί από την Δανία μέχρι το Περού.
Στην συνέντευξη  αυτή αναπτύσσει μερικές ενδιαφέρουσες απόψεις για την διεθνή και ελληνική πολιτική κατάσταση και μεταφέρω εδώ μερικά σημεία από αυτές.(Οι επισημάνσεις με έντονα γράμματα είναι δικές μου)

«Λες, ε, όχι και να ξανανεβαίνει η Ακροδεξιά στη Γερμανία… Να έχει 13%;»
Οι Ιταλοί, πάλι, μοιάζουν σαν χαμένοι οι άνθρωποι με αυτά που συμβαίνουν. Πού θα πάμε έτσι; Το πιο φοβερό που συμβαίνει είναι η κατάρρευση της μεσαίας τάξης παντού. Και όπως σωστά έγραφε πρόσφατα το «New York Review of Books», από τη στιγμή που καταρρέει η μεσαία τάξη κινδυνεύει η δημοκρατία. Η μεσαία τάξη στηρίζει τη δημοκρατία. Το ευρωπαϊκό σύστημα χαρακτηριζόταν πάντα από τη λειτουργία του τρίπτυχου πολιτική – οικονομία – πολιτισμός. Τώρα ο πολιτισμός έχει βγει από το παιχνίδι. Ενώ η πολιτική έχει τεθεί στην υπηρεσία της οικονομίας. Ανησυχώ πολύ για τη δημοκρατία».

 «Ο Τραμπ λέει: εγώ θέλω τρεις πολυεθνικές μόνο, εμένα, την Κίνα και τη Ρωσία, και εγώ να είμαι ο πιο δυνατός. Υπάρχει μεγάλη ευθύνη των Δημοκρατικών στις ΗΠΑ για τον Τραμπ. Είχαν την επιλογή του Σάντερς και διάλεξαν την Κλίντον! Τον φθαρμένο συντηρητισμό της Κλίντον. Πλήρωσαν ακριβά τον συντηρητισμό του κατεστημένου τους. Τον πλήρωσαν και αυτοί και η Αμερική».

Για την Ευρωπαϊκή Ένωση :Πιέζουν τον Νότο, ενώ στο Προσφυγικό δεν πιέζουν ούτε την Τσεχία ούτε την Ουγγαρία. Για να πω μια κακία: η Κεντρική Ευρώπη που κυβερνά δεν έχει δεσμούς με τον Νότο, αντίθετα έχει δεσμούς με αυτούς και δεν θέλει να τους πειράξει. Πρόκειται για πρόβλημα δομικό και πρόβλημα δημοκρατίας. Όλα αυτά έχουν προκαλέσει την κατάρρευση των συστημικών κομμάτων. Δεν είναι μόνο το Προσφυγικό. Είναι ότι γενικότερα, όπως είπαμε ήδη, η μεσαία τάξη κάθε χώρας έχει χάσει την εμπιστοσύνη της προς τα συστημικά κόμματα. Θα κλάψουμε την Ευρώπη όταν θα τη χάσουμε και μετά. Οι άνθρωποι κλαίνε κάτι όταν το χάνουν και μετά. Γιατί έτσι όπως πάει αυτό το σύστημα, δεν βγαίνει».

Τέλος για την χώρα μας: «Η Ελλάδα έχει πρόβλημα κυβερνησιμότητας» «Κανένα κόμμα δεν βλέπω ικανό να κυβερνήσει αποτελεσματικά. Ο,τι και να καταλογίσεις σε αυτή την κυβέρνηση, την κρίση δεν τη δημιούργησε αυτή. Επίσης, ως προς τις Πρέσπες, πρέπει να τους πιστωθεί ότι τόλμησαν κάτι που δεν τόλμησαν οι προηγούμενοι. Τα άλλα πολιτικά κόστη τούς επιβλήθηκαν απέξω, αυτό το πήραν μόνοι τους. Μπορεί λοιπόν η κυβέρνηση να διαχειρίζεται την κρίση άσχημα, αλλά δεν τη δημιούργησε αυτή. Και όταν βλέπεις τα κόμματα της αντιπολίτευσης, στο παλιό μοντέλο, χωρίς πρόγραμμα, απλώς να βρίζουν για ό,τι κάνει η κυβέρνηση, λες ότι θα κάνουν πάλι τα ίδια.
Στον κόσμο πάλι, υπάρχει ένα ελαφρυντικό για την αρνητική στάση του προς όλους. Σου λέει, τα δοκιμάσαμε όλα, τι θέλεις τώρα; Οι άνθρωποι έχασαν την εμπιστοσύνη τους σε αυτό το σύστημα. Έχασαν την εμπιστοσύνη τους και την ελπίδα».
Βέβαια υπάρχει και κάτι άλλο: «Ένα μεγάλο ποσοστό αυτής της κοινωνίας, που έζησε με έναν ορισμένο τρόπο από το "80 και μετά, ζει με τη νοσταλγία του παρελθόντος. Αυτό είναι πρόβλημα. Σκέφτονται, πότε θα πάρω πάλι τζιπ; Πότε θα χτίσω σπίτι; Και η απάντηση είναι: ποτέ. Το βλέμμα στο παρελθόν στερεί το βλέμμα προς το μέλλον. Αυτό, τη δεκαετία του "60, δεν υπήρχε. Έβλεπαν μόνο το μέλλον. Οι Έλληνες μετεμφυλιακά, τις δεκαετίες του "60 και του "70, είχαν τεράστιο πλεονέκτημα. Γιατί είχαν τεράστιο πολιτισμό φτώχειας. Δεν είχαν πολιτισμό πλούτου, και πώς να είχαν άλλωστε, με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, χωρίς ούτε Γαλλική Επανάσταση ούτε τίποτα, είχαν όμως πολιτισμό φτώχειας. Και ο ξαφνικός πλουτισμός υπήρξε καταστροφή. Οσο το σύστημα λειτουργούσε με τον πολιτισμό της φτώχειας είχε, βέβαια, πολλές στρεβλώσεις, αλλά λειτουργούσε. Τώρα πια πρέπει να καταλάβουμε όλοι πώς πρέπει να ζήσουμε. Αλλά φαίνεται ότι η αντιπολίτευση είναι έτοιμη για τα ίδια, όπως παλιά. Αυτή είναι η άποψή μου και αυτή είναι η απελπισία μου. Γιατί χρειαζόμαστε ένα πολιτικό σύστημα που να μπορεί να μας οδηγήσει στο μέλλον».