Η ΣΥΝΑΡΠΑΣΤΙΚΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΜΠΑ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΑΤΣΗ ΧΑΤΖΗΛΑΖΑΡΟΥ

Είναι πολύ ενδιαφέρον να διαπιστώνεις ότι ένα παλιό σου ποστ μπορεί να διαβάζεται και σήμερα και μάλιστα από αξιόλογους ανθρώπους οι οποίοι κάνουν τον κόπο να σου στείλουν πολύτιμες πληροφορίες που συμπληρώνουν το κείμενο σου.
Το ποστ που αναφέρομαι είχε αναρτηθεί στις 14-11-2007 και είχε θέμα : Ο ΜΥΣΤΗΡΙΩΔΗΣ ΠΟΙΗΤΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΜΠΑΣ
Το e-mail που έλαβα ήταν από τον διακεκριμένο κριτικό Λογοτεχνίας κ. Αλέξανδρο Ζήρα ο οποίος είναι και από τους βασικούς υπεύθυνους σύνταξης του τεράστιου σε μέγεθος (2500 σελίδες), αλλά και σημασία Λεξικού της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Πρόσωπα. Έργα. Ρεύματα. Όροι (Πατάκης) 2007.
Ο κ. Ζήρας, που γνωρίζει το έργο και την ζωή του Καμπά, έχει γράψει το σχετικό λήμμα στο παραπάνω λεξικό και έχει στην κατοχή του μερικά αδημοσίευτα ποιήματα και πεζά του.

Με τις πληροφορίες που μου έγραψε και ένα καινούργιο ψάξιμο στο ιντερνέτ κατάφερα να συμπληρώσω την συναρπαστική ζωή του ποιητή αυτού.
Κατά την διάρκεια της κατοχής όλη η πρωτοπορία της εποχής συγκεντρώνεται κάθε Πέμπτη στο φιλόξενο σπίτι του Ανδρέα Εμπειρίκου και της συζύγου του Μάτσης Χατζηλαζάρου, όπου διαβάζονταν αποσπάσματα από τα έργα τους.
Ο Οδυσσέας Ελύτης είναι μεταξύ αυτών και λέει: Οι τακτικές συγκεντρώσεις της Πέμπτης, που κρατήσανε σ’ όλο το διάστημα της Κατοχής, και ακόμη – αλλά όχι με την ίδια ζωηρότητα – μετά την Απελευθέρωση, έμειναν ιστορικές. Εκεί διαβάστηκαν για πρώτη φορά η Αμοργός του Νίκου Γκάτσου, ο Μπολιβάρ του Νίκου Εγγονόπουλου, η Ursa Minor του Τάκη Παπατζώνη, του Αντώνη Βουσβούνη ο Άγιος Αντώνιος, τα ποιήματα του Νάνου Βαλαωρίτη, της Μάτσης Ανδρέου, του αδικοσκοτωμένου, λίγο αργότερα, Κίτσου Μαλτέζου – Μακρυγιάννη, και πολλών άλλων νέων. Επίσης μεταξύ των συμμετεχόντων ήταν ο Μίλτος Σαχτούρης, ο Δημήτρης Παπαδίτσας ο Έκτορας Κακναβάτος και ο Ανδρέας Καμπάς. Ο Ελύτης έχει αφιερώσει το ποίημα του Η πορτοκαλένια (από τον Ήλιο τον πρώτο,1943) στον Ανδρέα Καμπά.
Η γνωριμία του Ανδρέα Καμπά με την Μάτση Χατζηλαζάρου κατέληξε σε ένα φλογερό έρωτα.(Η Μάτση ήταν 5 χρόνια μεγαλύτερη από τον Καμπά)
Η ποιήτρια Μαρία (Μάτση) Λουκία Χατζηλαζάρου γεννήθηκε το 1914.
Ήταν κόρη πλούσιου εμπόρου της Θεσσαλονίκης ,που στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο κατέφυγε με την οικογένεια του στην Νότιο Γαλλία και την Ρώμη και το 1919 επέστρεψε στην Ελλάδα. Σύμφωνα με πληροφορίες της Άντειας Φραντζή, ήταν, γεγονός σύνηθες στις εύπορες οικογένειες τότε, η κόρη τους να είναι «κατ΄οίκον διδαχθείσα» αν και τα οικονομικά της οικογενείας έβαιναν προς την οικονομική καταστροφή, λόγω της εξάρτησης των γονιών της από την μορφίνη που τους οδήγησε τελικά και τους δύο στον θάνατο, το 1934.

Ηδη όμως η Μάτση 17 ετών, ήταν παντρεμένη με τον Καρλ Σούμαν και εργαζόταν σε κατάστημα στην Αθήνα. Ο γάμος αυτός οδηγείται σε διαζύγιο το 1936 και μετά ένα χρόνο παντρεύεται τον γεωπόνο και αρχιτέκτονα κήπων Σπύρο Τσαούση. Αλλά και αυτός ο γάμος δεν θα κρατήσει πάνω από ένα χρόνο. Η Μάτση μετά τους δύο αποτυχημένους γάμους και την οικογενειακή της τραγωδία, καταφεύγει το 1938 στον Ανδρέα Εμπειρίκο να την βοηθήσει με την νέα για την εποχή θεραπεία της ψυχανάλυσης, στην οποία ήταν πρωτοπόρος. Τελικά όμως οι συναντήσεις τους καταλήγουν σε φλογερό έρωτα και σε γάμο τον Ιούλιο του 1940.

Στο βιβλίο «Αντίο Παλιέ Κόσμε» του Στάθη Τσαγκαρουσιάνου (Δρομέας 1999) η Ελένη Βλάχου, που περιγράφει στο βιβλίο της για τις κοσμικότητες της εποχής, γεγονός που δεν άρεσε στην Μάτση, είπε χαρακτηριστικά: Η δε Μάτση, η οποία είναι χάρμα άνθρωπος και την οποία γνωρίζω πάρα πολύ καλά, εκείνη την εποχή ευρίσκετο ολονυχτίς εις τα ίδια καμπαρέ μαζί μου και να τ’ αφήσει αυτά! Και διασκέδαζε και ξενυχτούσε εξίσου –ήταν η εποχή.
Ο Εμπειρίκος θα την μυήσει στην ποίηση και η πρώτη ποιητική συλλογή της Μάτσης Μάης, Ιούνης και Νοέμβρης (με το ψευδώνυμο Μάτση Ανδρέου) θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Ίκαρος το 1944.
Ήδη όμως όταν εκδόθηκε ,η Μάτση είχε χωρίσει από τον Εμπειρίκο το 1943 και είχε γίνει ερωμένη του Ανδρέα Καμπά.

Το βιβλίο της είχε την αφιέρωση Στον Ανδρέα.
Ο Μάνος Χατζιδάκις το έχει σχολιάσει λέγοντας: «Κι όλοι ρωτούσαν ποιον εννοεί. Τον Εμπειρίκο που άφηνε ή τον Καμπά που ακολουθούσε». Η δική του εξήγηση είναι ότι «δεν περιείχε αμηχανία – ΄σε ποιον΄ αλλά τόλμη. Και στους δύο».Τα Χριστούγεννα του 1945 χάρις στον διευθυντή του Γαλλικού Ινστιτούτου στην Αθήνα Οκτάβιου Μερλιέ και με γενικό του γραμματέα τον Ροζέ Μιλλιέξ, πραγματικοί φιλέλληνες και οι δύο, αντιστασιακοί, προοδευτικών και φιλοαριστερών πεποιθήσεων ,παντρεμένοι και οι δύο με Ελληνίδες (τη Μέλπω Λογοθέτη-Μερλιέ και την Τατιάνα Γκρίτση-Μιλλιέξ αντίστοιχα), το Ινστιτούτο χορήγησε υποτροφίες σε 200 νέα αξιόλογα άτομα να σπουδάσουν στην Γαλλία. Οι περισσότεροι ήσαν αριστεροί και προοδευτικοί αλλά υπήρχαν και γόνοι αστικών οικογενειών.
Στους υπότροφους αυτούς ήταν και ο Ανδρέας Καμπάς με την Μάτση Χατζηλαζάρου.
Όλοι αυτοί επιβιβάστηκαν στο θρυλικό πια πλοίο «Ματαρόα» και έτσι διασώθηκε από τον εμφύλιο όλη η ελπιδοφόρα τότε αφρόκρεμα της διανόησης, της τέχνης και της επιστήμης της Ελλάδας.
Ενδεικτικά αναφέρω τον Κορνήλιο Καστοριάδη, την Ελλη Αλεξίου,τον Κώστα Αξελό, τον σκηνοθέτη Μάνο Ζαχαρία, τον μουσικό Δημήτρη Χωραφά, τον Άγγελο Προκοπίου, τον γλύπτη Μέμο Μακρή, τον ζωγράφο Ντίνο Βυζάντιο, τον φιλόλογο Εμμανουήλ Κριαρά, τους φοιτητές τότε της αρχιτεκτονικής Εμμανουήλ Κινδύνη, Αριστομένη Προβελέγγιο, Αθανάσιο Γάττο, Κωνσταντίνο Μανουηλίδη, Νικόλα Χατζημιχάλη, Γιώργο Κανδύλη, Πάνο Τσολάκη, Τάκη Ζενέτο και πολλούς άλλους .Στην ομάδα ανήκε και Γιάννης Ξενάκης που έχοντας τραυματιστεί στο μάτι κατά τα Δεκεμβριανά πήγε αργότερα μόνος του στο Παρίσι.
Δύο από τους επιβάτες έχουν γράψει για το ταξίδι αυτό.
Η εικαστικός Νέλλη Ανδρικοπούλου Το ταξίδι του Ματαρόα - 1945, Στον καθρέφτη της μνήμης.(Εστία) 2007 και η συγγραφέας Μιμίκα Κρανάκη «Ματαρόα» σε δύο φωνές - Σελίδες ξενητιάς ( Βιβλιοθήκη του Μουσείου Μπενάκη).
Η Μιμίκα Κρανάκη είχε υποσχεθεί στον Αλέξανδρο Ζήρα να του γράψει τις αναμνήσεις της για τον Ανδρέα Καμπά αλλά δυστυχώς πέθανε πριν να εκπληρώσει την υπόσχεση της.
Το 1946 βγαίνει το διαζύγιο της Μάτσης με τον Εμπειρίκο ο οποίος μετά ένα μήνα παντρεύεται την Βιβίκα Ζήση με την οποία απέκτησε και τον γιό του και έζησαν μαζί μέχρι τον θάνατο του.
Ήδη όμως η Μάτση ,που υμνούσε τον έρωτα στην ποίηση αλλά και στην ζωή ,έχει χωρίσει και από τον Ανδρέα Καμπά και έχει συνδεθεί με τον ζωγράφο Javier Vilato,ανεψιό του Πικάσσο με τον οποίο έζησε μαζί 8 χρόνια μέχρι το1956.
Η πολυτάραχη αυτή γυναίκα γύρισε στην Ελλάδα το 1958 αφού εν τω μεταξύ συνδέθηκε και με τον Καστοριάδη .
Πέθανε στην Αθήνα το 1987.
Ο Ανδρέας Καμπάς στο Παρίσι γνωρίζεται με τον Σάρτρ και την Μπωβουάρ. Αφού γύρισε όλα τα παρισινά στέκια και υπήρξε και για ένα διάστημα και σύντροφος της Μπωβουάρ, έφυγε για το Λονδίνο και εργάστηκε στην ναυτιλιακή εταιρεία του Κουλουκουντή. Φαίνεται ότι ήταν γοητευτικός άνδρας με επιτυχίες στις γυναίκες, αντοχή στο πιοτό και εργάστηκε και σαν έκτακτος συνεργάτης στην Ελληνική εκπομπή του ΒΒC.
Το 1964 πήγε στο Μόντε Κάρλο και δούλεψε στα γραφεία του Ωνάση μέχρι τον θάνατό του το 1965 εκεί και όχι στο Λονδίνο όπως αναφέρει ο Αργυρίου στον τόμο της Πρώτης Μεταπολεμικής Γενιάς (Σοκόλης).


ΟΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΠΑΝΩ ΠΡΟΣ ΤΑ ΚΑΤΩ

Ο Εμπειρίκος σε νέα ηλικία.
Η Μάτση Χατζηλαζάρου σε φωτογραφία σε νεαρή ηλικία.
Το σκίτσο της είναι φιλοτεχνημένο από τον ζωγράφο Χαβιέρ Βιλατό.
(Η φωτογραφία και το σκίτσο από το αφιέρωμα του περιοδικού ΑΝΤΙ στην ποιήτρια τον Ιούλιο του 1987)

ΠΡΟΣΘΗΚΗ 28-6-2011

Ένα εξαιρετικό πόστ για την Χατζηλαζάρου στο οποίο και υπάρχει και βίντεο που απαγγέλει η ίδια έχει αναρτήσει ο BOSKO με τίτλο για-τον-ερωτικό-παροξυσμό-της-μάτσης-χατζηλαζάρου-και-το-σχόλιο-του-μάνου-χατζιδάκι

ΠΡΟΣΘΗΚΗ 4-8-2015

Ένα εξαιρετικής ευαισθησίας κείμενο για την Χατζηλαζάρου δημοσιεύτηκε στην LIFO : «Tu m’ abysses. Tu m’ oasis»: Αντίστροφη αφιέρωση.Το τελευταίο ποίημα της Μάτσης Χατζηλαζάρου. 

Επίσης  στην LIFO της 20-3-2014 υπάρχει  συνέντευξη της που δόθηκε στον Στάθη Τσαγκαρουσιάνο για την Ελευθεροτυπία. 

Συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο"Αντίο Παλιέ Κόσμε, συνεντεύξεις με αξιοσημείωτους ανθρώπους".  

ΠΡΟΣΘΗΚΗ 15-8-2018

Γράφει ο Γιώργης Γιατρομανωλάκης για το νέο βιβλίο του  Ανδρέα Εμπειρίκου Οι κύκλοι του Ζωδιακού. Ανέκδοτα κείμενα από τη συλλογή «Γραπτά ή Προσωπική μυθολογία» Άγρα 2018

Μελετώντας σήμερα τα εννέα κείμενα του Ζωδιακού αντιλαμβανόμαστε τους λόγους για τους οποίους ο Εμπειρίκος απέφυγε να τα δημοσιεύσει - λόγοι προσωπικοί/οικογενειακοί και κοινωνικοπολιτικοί. Κάποια κείμενα του Ζωδιακού αναφέρονται ονομαστικά στην πρώτη σύζυγο του Εμπειρίκου, την ποιήτρια Μάτση Χατζηλαζάρου. Σε μερικά μάλιστα πρωταγωνιστεί και η ίδια.