Ε΄ ΓΚΑΝΤΑΜΕΣ, ΜΙΑ ΑΝΕΠΑΝΑΛΗΠΤΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ

Οι αριθμοί στις φωτογραφίες είναι συνέχεια από εδώ , από εδώ , από εδώ και από εδώ
Κλικάρετε επάνω τους για να μεγαλώσουν.
Σήμερα θα φύγουμε από την Τρίπολη για να πάμε 600 χιλιόμετρα βαθιά στην έρημο της Λιβύης (137) για να δούμε άλλο ένα μέρος που η UNESCO το έχει χαρακτηρίσει και αυτό σαν μνημείο της πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας, την πόλη του Γκανταμές.
Η διαδρομή 600 χιλιόμετρα πήγαινε την μία μέρα και 600 γύριζε την μεθεπομένη, είναι αρκετά κουραστική και είχε και ένα μεγάλο μειονέκτημα. Δεν δούλευε η θέρμανση του πούλμαν και το κρύο στην έρημο είναι αρκετά τσουχτερό οπότε όλοι ήσαν τυλιγμένοι στα μπουφάν τους και βέβαια επειδή τους λυπήθηκα καθώς έβλεπα όλους κουκουλωμένους συγκρατήθηκα και δεν είπα κανένα ανέκδοτο σαν και αυτά που λέει ο Καφετζής στο Ράδιο Αρβύλα.

Η ταλαιπωρία όμως άξιζε τον κόπο γιατί ενώ η σύγχρονη πόλη δεν έχει κανένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον (138), η παλιά πόλη του Γκανταμές είναι μοναδική στον κόσμο. Μια ολόκληρη πόλη είναι υπόσκαφη και έτσι γίνεται βιώσιμη τους θερμούς μήνες του καλοκαιριού έχοντας σταθερή θερμοκρασία όλο τον χρόνο. (14,139,140,141)

Αυτό σημαίνει ότι το ισόγειο των σπιτιών, συνήθως η αποθήκη , και τα σκεπασμένα δρομάκια της πόλης είναι κάτω από το επίπεδο του εδάφους, ενώ πάνω από αυτό είναι ο πρώτος όροφος, συνήθως η κυρία κατοικία και όπου υπάρχει ο δεύτερος, συχνά η κουζίνα. Οι δρόμοι κατά διαστήματα έχουν ανοίγματα για να φωτίζονται (142) και έξω από τα σπίτια είχε θέση σε μια εσοχή για ένα υποχρεωτικά αναμμένο λυχνάρι για να φωτίζεται ο δρόμος (143).

Εάν το λυχνάρι ήταν στο κέντρο της κόγχης σήμαινε ότι όλα είναι καλά στο σπίτι, αν ήταν αριστερά πως ο ιδιοκτήτης του σπιτιού απουσίαζε και αν ήταν δεξιά πως μας είχε αφήσει χρόνους. Στους δρόμους δεν κυκλοφορούσαν οι γυναίκες από τον φόβο μην τυχόν τρακάρουν κανένα άντρα μέσα στα κακοφωτισμένα δρομάκια. Αυτές κυκλοφορούσαν από τις ταράτσες της πόλης (144)!

Στους τοίχους έξω από τα σπίτια υπάρχουν συχνά μεγαλοπρεπείς μούτζες που βέβαια δεν απευθύνουν ένα Όρσε! , σε όσους στραβοπατούν μεσ΄ τα σκοτάδια, αλλά είναι σύμβολο καλού(145).

Σε μερικά σημεία υπάρχουν στους τοίχους από απλά διακοσμητικά στολίδια μέχρι πολύχρωμα και περίτεχνα.(146,147)

Η πόλη είχε 7 συνοικίες στην καθεμιά της οποίας κατοικούσε και μία φυλή με μικρές διάσπαρτες πλατειούλες ενώ στην μεγάλη πλατεία μαζευόντουσαν οι φυλές για να συζητήσουν διάφορα θέματα.

Η ιστορία της πόλης ξεκινάει από τους παλαιολιθικούς και νεολιθικούς χρόνους το δε 19πΧ υπήρχε εγκατεστημένη εκεί ρωμαϊκή φρουρά ενώ επί βυζαντινών ήταν έδρα επισκοπής. Αναπόφευκτα λοιπόν υλικό από εκείνες τις εποχές έχει χρησιμοποιηθεί στην κατασκευή των σπιτιών.(148)
Υπόγεια κάτω από την πόλη υπάρχει δίκτυο νερού από την πηγή (149) και σε ορισμένα σημεία υπήρχαν ανοίγματα και ένας νερουλάς κανόνιζε την διάθεση του.(150,151)

Η πόλη έχει 1600 κτίσματα, μεταξύ των οποίων 1250 σπίτια και 21 τζαμιά.
Δεν κατοικείται από το 1970 και τους κάτοικους της τους μετέφερε η κυβέρνηση σε νέα σπίτια που τους έκτισε, αν και μερικοί το καλοκαίρι επιστρέφουν για δροσιά στις παλιές τους κατοικίες.
Είχαμε φροντίσει και το μεσημέρι φάγαμε μέσα σε ένα από αυτά τα σπίτια μια τοπική σπεσιαλιτέ από μια πιατέλα που είχε στον πάτο μια πίτα, επάνω κους-κους και κρέας από αρνί. Δεν μπορώ να πω ότι μου άρεσε το συνολάκι αυτό , οπότε βρήκα την ευκαιρία να κάνω δίαιτα υποσχόμενος στον εαυτό μου άμα τη επιστροφή στα πάτρια να τον ικανοποιήσω με ένα απολαυστικό αρνάκι με πατάτες στον φούρνο.
Αντίθετα με το φαγητό το βασικό και χαρακτηριστικό αυτό δωμάτιο του σπιτιού ήταν μια πανδαισία χρωμάτων, από τα πολύχρωμα χαλιά, τα μπακίρια και τους καθρέπτες που υπάρχουν για να φωτίζεται καλύτερα το δωμάτιο από τα μικρά παράθυρα.(152)

Σε μια μεριά του δωματίου που χωρίζεται μόνο από μια κουρτίνα βρίσκεται η νυφική παστάδα στην οποία οι νιόπαντροι συνευρίσκονταν την πρώτη νύχτα του γάμου, ενώ οι συγγενείς ήσαν στο δωμάτιο περιμένοντας να ακούσουν την επιτυχή κατάληξη της επαφής! (152 η εσοχή στο μέσο της φωτογραφίας)
Επειδή οι άτεκνες γυναίκες, αν πέθαινε ο άντρας τους δεν κληρονομούσαν τίποτα, πολλές νέες που είχαν παντρευτεί ηλικιωμένους φρόντιζαν να γκαστρωθούν από κάποιο νεώτερο.
Η λύση στο πρόβλημα αυτό ήταν απλή!

Η υποψήφια νύφη έμενε πριν τον γάμο στο σπίτι του γαμπρού, χωρίς να έχουν σχέσεις, μέχρι να διαπιστωθεί πως δεν ήταν ήδη έγκυος!
Στην πόλη και στο μουσείο της, παλιά τουρκική φυλακή, μας ξενάγησε ένας ντόπιος στα ελληνικά, τα οποία γνώριζε γιατί είχε σπουδάσει οδοντοτεχνίτης στην ΣΒΙΕ στην Αθήνα. Τα εκθέματα ήσαν κυρίως ενδεικτικά της παραδοσιακής τοπικής ζωής και λίγα από την αρχαιότητα.!(153,154)

Το απόγευμα με τζιπ βρεθήκαμε στην έρημο όπου αφού ήπιαμε τσάι με ολίγη άμμο από βεδουίνους(155) και φάγαμε νοστιμότατο ψωμί ψημένο μέσα στην άμμο , είδαμε τοπικούς χορούς από τους ντόπιους, έναντι αλμυρού τιμήματος για το τελείως ερασιτεχνικό τους επίπεδο, που ήταν σαν να έδειχνα εγώ ποντιακό κότσαρι σε τουρίστες, (156) και μετά οι τολμηρότεροι, μεταξύ των οποίων εγώ και η κόρη μου αρχίσαμε να ανεβαίνουμε τους αμμόλοφους για να δούμε το ηλιοβασίλεμα ενώ η κ.Αθεόφοβου παρέμεινε με τις Βεδουίνες για να συζητήσει περί της οικιακής οικονομίας στην έρημο! ( 157,158).

Το θέαμα άξιζε παρά το κρύο, την ταλαιπωρία και το ξεπάτωμα του να περπατάς ανεβαίνοντας στους αμμόλοφους, ανάβαση που είναι καλή για εξάσκηση πεζοναυτών, γυρίσαμε το βράδυ στο ωραίο ξενοδοχείο που μέναμε και τιμήσαμε δεόντως τον πλούσιο μπουφέ του με φαγητά προσαρμοσμένα στις γεύσεις μας εκτός των γλυκών που σε όλη την Λιβύη ήσαν άνοστα.
Στην επιστροφή κάναμε μια στάση στις σιταποθήκες Qasr al haj.Αυτές είναι ένα ιδιόρρυθμο στρογγυλό κτίσμα σαν κάστρο κατασκευασμένο εδώ και 800 χρόνια με λάσπη και πέτρες.(15,159)

Στο εσωτερικό του έχει μια μεγάλη αυλή και περιμετρικά 114 αποθηκευτικούς χώρους ,όσα και τα κεφάλαια του Κορανίου, ένα ημιυπόγειο όροφο για αποθήκευση λαδιού και άλλους 3 ορόφους επάνω για αποθήκευση σταριού. Οι πόρτες ήσαν από ξύλο φοινίκων οι οποίες διατηρούνται ακόμα σε μερικές αποθήκες . Η κάθε οικογένεια είχε τον δικό της χώρο και αποθήκευε τις προμήθειες της και έτσι οι νομάδες μπορούσαν να κινούνται ελεύθερα ξέροντας ότι τα υπάρχοντα τους είναι φυλαγμένα σε χώρο που κλείδωνε το βράδυ από τον φύλακα.(160,161,162 φαίνεται το βαρούλκο με το οποίο ανέβαζαν τις προμήθειες )

Την άλλη μέρα με εσωτερική πτήση της Buraq air, μιας ευπρόσωπης ιδιωτικής λιβυκής εταιρείας που δεν είχα ξανακούσει ποτέ μου, φύγαμε από την Τρίπολη για την Βεγγάζη για να δούμε και τις πόλεις της Κυρηναϊκής που ίδρυσαν οι Έλληνες και να συμπληρωθεί έτσι το ταξίδι μας στην Africa Graeca.

ΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ

1.-LIΒΥΗ ΚΑΙ ΛΙΓΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ

2.-Η ΛΙΒΥΗ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ Η ΤΡΙΠΟΛΗ ΜΕ ΤΑ ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ ΤΗΣ

3.-LEPTIS MAGNA- Η ΠΟΛΗ ΠΟΥ ΣΩΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΜΜΟ

4.-Η ΣΑΜΠΡΑΘΑ ΚΑΙ ΟΙ ΟΜΟΡΦΙΕΣ ΤΗΣ

ΤΑ ΕΠΟΜΕΝΑ

6.-ΠΤΟΛΕΜΑΪΔΑ ΚΑΙ ΑΠΟΛΛΩΝΙΑ ,ΤΑ ΛΙΜΑΝΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΗΝΑΪΚΗΣ
7.- ΟΛΒΙΑ - Ο ΣΥΝΔΕΤΙΚΟΣ ΚΡΙΚΟΣ ΕΙΔΩΛΟΛΑΤΡΙΑΣ-ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ
8-ΚΥΡΗΝΗ, Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΗΝ ΑΦΡΙΚΗ

9-  ΚΥΡΗΝΗ, Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΗΝ ΑΦΡΙΚΗ -β΄ μέρος

Η ΛΙΒΥΗ ΣΗΜΕΡΑ