DIE MOORSOLDATEN, ΕΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΑΠΟ ΤΑ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΤΩΝ ΝΑΖΙ.

Πριν λίγες μέρες έβλεπα την καναδοελληνικής παραγωγής ταινία FUGITIVE PIECES (2007) που παίχτηκε στην Ελλάδα με τον τίτλο Συντρίμμια ψυχής.

Σε ένα  σημείο της ταινίας αναφέρουν οι πρωταγωνιστές  και το αντιφασιστικό γερμανικό τραγούδι  Die Moorsoldaten και το που και πως γράφτηκε αυτό.

Η ιστορία μου κίνησε το ενδιαφέρον μιας τόσο το τραγούδι όσο και η ιστορία του μου ήταν παντελώς άγνωστα, αλλά  ψάχνοντας λίγο το θέμα με έκπληξη μου είδα ότι το τραγούδι αυτό είχε ευρέως διαδοθεί σε πολλές χώρες της Ευρώπης πριν τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο.

Τα πρώτα στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Γερμανία  δημιουργήθηκαν ήδη από τις αρχές της Ναζιστικής διακυβέρνησης στη Γερμανία το 1933.  Οι Ναζιστές δημιούργησαν στρατόπεδα συγκέντρωσης μέσα στην Γερμανία, πολλά από τα οποία κατασκευάστηκαν από τις τοπικές αρχές, με σκοπό τον εγκλεισμό σε αυτά των πολιτικών κρατουμένων.

Ένα από τα πρώτα στρατόπεδα συγκέντρωσης για πολιτικούς κρατούμενους, κυρίως σοσιαλιστές και κομμουνιστές,   ήταν το  Börgermoor (Emslandlager I) στην Κάτω Σαξονία  και όταν άνοιξε τον Ιούνιο 1933 ήταν  δυναμικότητας  1000 κρατούμενων   οι  δε φύλακες του ανήκαν στους  SS.

Στους κρατούμενους ήταν απαγορευμένο να τραγουδούν πολιτικά τραγούδια και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα ένας ανθρακωρύχος  ο  Johann Esserand και ένας ηθοποιός  και σκηνοθέτης ο  Wolfgang Langhoff να γράψουν τους στίχους και ο εμποροϋπάλληλος   Rudi Goguel  την μουσική σε ένα εμβατήριο, που αυτό τους επιτρεπόταν  να το τραγουδούν.

 Το τραγούδι  αυτό είναι το  Die Moorsoldaten που σημαίνει Οι στρατιώτες του βάλτου από τύρφη ή του τυρφορυχείου.

Στις 28 Αυγούστου 1933 έγινε η πρώτη παρουσίαση του  στην αίθουσα συγκεντρώσεων του στρατοπέδου από  μια χορωδία 16 ανδρών οι περισσότεροι από τους οποίους ήσαν μέλη της χορωδίας των εργαζομένων στην Solingen και οι οποίοι άρχισαν να το τραγουδούν βαδίζοντας,  φορώντας  τις πράσινες στολές των κρατουμένων του στρατοπέδου και έχοντας ένα φτυάρι στον ώμο.

Όπως αφηγείται ο  Rudi Goguel, o ίδιος διεύθυνε την χορωδία με μια σπασμένη λαβή από φτυάρι. Με την δεύτερη στροφή σχεδόν όλοι οι 1000 κρατούμενοι άρχισαν να το τραγουδούν και προς το τέλος άρχισαν να το τραγουδούν και τα SS μαζί με τους διοικητές τους και όλους  με τους κρατούμενους, γιατί  και εκείνοι θεωρούσαν τους εαυτούς τους στρατιώτες του βάλτου της τύρφης! 

Όταν έφτασαν στο τελευταίο ρεφραίν που λέει: Τότε οι στρατιώτες του Βάλτου δεν θα πηγαίνουν πια με τα φτυάρια στο Βάλτο της τύρφης ,η χορωδία άφησε τα φτυάρια και κατέβηκαν ένας-ένας  από την σκηνή .

Το τραγούδι σύντομα έγινε γνωστό και έξω από το στρατόπεδο και το 1935 ο  Hanns Eisler εξόριστος στο Λονδίνο ξανάγραψε την μελωδία για τον επίσης εξόριστο τραγουδιστή, ηθοποιό και σκηνοθέτη  Ernst Busch.

                                         Ο Bertold Brecht και ο Hanns Eisler το 1950

                                                         Ernst Busch (1900-1980)

Ο  Hanns Eisler ήταν στενός φίλος του  Bertolt Brecht και έχει γράψει την μουσική για πολλά έργα του.

Το τραγούδι ήταν δημοφιλές στους εξόριστους γερμανούς ιδίως σε όσους συμμετείχαν στις διεθνείς ταξιαρχίες στον Ισπανικό Εμφύλιο πόλεμο στις οποίες συμμετείχε και ο Ernst Busch.

Η γαλλική Λεγεώνα των Ξένων χρησιμοποιούσε την γαλλική εκδοχή ως  "Le Chant Des Marais". Το τραγούδι υπάρχει σε πάνω από 30 διάφορες εκτελέσεις και γλώσσες  μεταξύ των οποίων οι γνωστότερες  από τους  Paul Robeson,  Pete Seeger και  Joan Baez 

Το στρατόπεδο Börgermoor δεν υφίσταται πλέον και μόνο μια αναμνηστική πέτρα και πληροφοριακές πινακίδες υπενθυμίζουν την τοποθεσία του αν και μέχρι τα μέσα της 10ετιας του 60 χρησιμοποιούταν σαν φυλακή.

                                    

                                       Die Moorsoldaten

Wohin auch das Auge blicket,          Όπου μπορεί να δει το μάτι
Moor und Heide nur ringsum.          Βάλτος τύρφης και ρείκια τριγύρω
Vogelsang uns nicht erquicket,         το κελάιδισμα των πουλιών δεν μας ζωντανεύει
Eichen stehen kahl und krumm.        οι βελανιδιές στέκονται γυμνές και γερμένες

Ρεφραίν (δις)

Wir sind die Moorsoldaten               Είμαστε οι στρατιώτες του βάλτου της τύρφης

und ziehen mit dem Spaten               και πηγαίνουμε με τα φτυάρια μας

ins Moor.                                          στο Βάλτο.

Hier in dieser öden Heide                  Εδώ σε αυτό το έρημο  μέρος
ist das Lager aufgebaut,                    χτίστηκε το στρατόπεδο
wo wir fern von jeder Freude             και είμαστε μακριά από κάθε χαρά
hinter Stacheldraht verstaut.              κλεισμένοι πίσω από τα συρματοπλέγματα

Ρεφραίν(δις)

Morgens ziehen die Kolonnen            Το πρωί φεύγουν οι φάλαγγες
in das Moor zur Arbeit hin.                μέσα στον Βάλτο για δουλειά
Graben bei dem Brand der Sonne,     Σκάβουμε κάτω από τον καυτό ήλιο
doch zur Heimat steht ihr Sinn.         Αλλά η σκέψη μας μένει στην πατρίδα μας 

Ρεφραίν

Heimwärts, heimwärts jeder sehnet,     Την πατρίδα, την πατρίδα νοσταλγούμε
nach den Eltern, Weib und Kind.         τους γονείς την γυναίκα το παιδί
Manche Brust ein Seufzer dehnet,         τα στήθια φουσκώνουν από τους  αναστεναγμούς                                                                                                          

weil wir hier gefangen sind.                 επειδή είμαστε φυλακισμένοι εδώ ,

Ρεφραίν

Auf und nieder gehn die Posten              Πάνω-κάτω πηγαίνουν οι φύλακες
keiner, keiner kann hindurch.                  κανένας μα κανένας δεν μπορεί να περάσει  ανάμεσά τους                                                                                                            

Flucht wird nur das Leben kosten,           η φυγή απλά θα μας στοιχίσει  την ζωή
vierfach ist umzäunt die Burg.                 τετραπλοί  είναι οι φράκτες του κάστρου.

Ρεφραίν(δις)

Doch für uns gibt es kein Klagen,           Όμως για μας δεν υπάρχει κανένα παράπονο
ewig kann's nicht Winter sein.                 ο χειμώνας δεν μπορεί να είναι αιώνιος
Einmal werde kann  froh wir sagen:        κάποτε θα φωνάξουμε με χαρά
Heimat, du bist wieder mein.                   πατρίδα είσαι ξανά δικιά μου 

Ρεφραίν (διαφορετικό)

Dann ziehn die Moorsoldaten                  Τότε οι στρατιώτες του Βάλτου 
nicht mehr mit dem Sparten                     δεν θα πηγαίνουν πια με τα φτυάρια                                                                                  
ins Moor!                                                 στο Βάλτο της τύρφης.

Η πρώτη εκτέλεση  του τραγουδιού Die Moorsoldaten  από τον Ernst Busch, (1936) στην διασκευή του Hanns Eisler. Στην εκτέλεση αυτή έχει παραλείψει την 3η και 4η στροφή.

Σε αυτή την εκτέλεση ο Pete Seeger τραγουδάει το  Moorsoldaten   στο  Oktoberfest στα Γερμανικά και Αγγλικά (The Peat Bog Soldiers).

Τον 92χρονο σήμερα  Pete Seeger ,τον θρύλο αυτόν της folk music, σας τον έχω ξαναπαρουσιάσει να τραγουδά με τον  Bruce Springsteen το πασίγνωστο τραγούδι του Woody Guthrie ,This Land Is Your Land στην συναυλία που έγινε για τον Μπάρακ Ομπάμα μπροστά στο μνημείο του Λίνκολν στην Ουάσιγκτον τον Ιανουάριο 2009.

Η καταπληκτική εκτέλεση από τον μεγάλο μαύρο αριστερό τραγουδιστή Paul Robeson στα αγγλικά του Moorsoldaten ως   The Peatbog Soldiers και με τις δύο τελευταίες στροφές στα γερμανικά

Εδώ η γαλλική εκδοχή  ως Le Chant des marais - σε μια πολύ καλή εκτέλεση από την  Isabelle Longnus

ΠΡΟΣΘΗΚΗ 9-8-2014

Δύο ακόμα αναρτήσεις μου σχετικές με τα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί είναι :

ΣΤ΄ ΑΟΥΣΒΙΤΣ-ΜΠΙΡΚΕΝΑΟΥ- Η ΑΠΟΚΟΡΎΦΩΣΗ ΤΗΣ ΦΡΙΚΗΣ

ΤΟ ΑΓΝΩΣΤΟ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΤΟΥ ΧΙΤΣΚΟΚ ΓΙΑ ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ