ΠΟΣΗ ΑΛΗΘΕΙΑ ΚΡΥΒΟΥΝ ΜΕΡΙΚΕΣ ΠΑΡΟΙΜΙΩΔΕΙΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ; Α΄ΜΕΡΟΣ

Όταν διαβάσω κάτι ενδιαφέρον σε εφημερίδες, είτε στο ιντερνετ το φυλάω στο αρχείο μου και όπως συμβαίνει συνήθως, με τον καταιγισμό των νέων πληροφοριών, το ξεχνάω.

Έτσι όταν κατά καιρούς κάνω κάποια αναψηλάφηση σε αυτά που έχω φυλάξει, ξαναανακαλύπτω με ενθουσιασμό, κείμενα που αξίζουν να δημοσιευτούν.

Ένα από αυτά τα διαμάντια, είναι και τα παρακάτω κειμενάκια που λόγω της έκτασης της συνολικής δημοσίευσης θα τα δημοσιεύσω όλα, αναγκαστικά σε συνέχειες, γιατί ήταν τελικά, λόγω της υψηλής τους ποιότητας, ιδιαίτερα δύσκολη η επιλεκτική επιλογή μερικών από αυτά.

Τον Ιανουάριο 2019 είχε δημοσιευτεί στα ΝΕΑ αυτή η ανθολογία κειμένων από διάφορους συγγραφείς και καλλιτέχνες με τίτλο Όταν τα κλισέ (δεν) λένε αλήθεια. Την συλλογή αυτή είχαν κάνει οι Αδαμοπούλου Μαίρη, Λιάκα Ζωή Μαρίνου Διονυσία και Φαλίδα Εφη.

Η μόνη προσθήκη που έκανα στην αρχική δημοσίευση είναι οι φωτογραφίες των συγγραφέων και καλλιτεχνών.

Γιώργος Καπουτζίδης, ηθοποιός, σεναριογράφος

Ο πελάτης έχει πάντα δίκιο

Ενα κλισέ που θεωρώ ότι δεν μπορεί να λέει την αλήθεια είναι το «ο πελάτης έχει πάντα δίκιο». Οχι, ο πελάτης δεν έχει σχεδόν ποτέ δίκιο. Δεν μπορεί να έχει δίκιο γιατί δεν ξέρει τη δουλειά που κάνεις. Απλώς δεν του το λες γιατί δεν θέλεις να τον χάσεις από πελάτη. Εγώ το κατάλαβα το μακρινό 2001 που δούλευα ως σερβιτόρος σε καφετέρια. Εκτοτε το έχω ενστερνιστεί και είμαι βέβαιος πως ο πελάτης δεν μπορεί να έχει δίκιο πάντα.

Χρήστος Χρυσόπουλος, συγγραφέας

Χρόνια πολλά, να ζήσεις, να σε χαιρόμαστε

Ακούγοντας ολημερίς την εν λόγω ευχή στις δεκατέσσερις κάθε Δεκέμβρη, επιθυμώ να επισημάνω ότι σε βάθος χρόνου, όπως επικαλείται η κοινότοπος ρήση, κανείς μας δεν θα ζήσει - αυτό είναι μάλλον σίγουρο. Καθώς, μάλιστα, τα χρόνια επισωρεύονται, η ευχετήριος συνάρτηση ισχύει αντιστρόφως: η ζωή μειώνεται. Πέραν τούτου, αναρωτιέμαι: και γιατί να μην καταργήσουμε ολότελα τα γενέθλια; Εν πρώτοις, θα σταματήσουμε να μεγαλώνουμε, εν συνεχεία, εκείνη την ημέρα θα τρώμε λιγότερο, θα πέφτουμε για ύπνο νωρίτερα, θα γλιτώσουμε ένα σωρό έξοδα, θα ξεχάσουμε όλους εκείνους που θέλουμε να ξεχάσουμε και μας τηλεφωνούν ακατάλληλες ώρες με τυπικές ευχές, και θα μας ξεχάσουν και εκείνοι. Επίσης, όχι άλλο ατέλειωτο πλύσιμο πιάτων... Λοιπόν, ας καταργηθεί η γενέθλιος επέτειος, και - επιτέλους - ας καταργηθεί και αυτή η απαίσια εφαρμογή υπενθύμισης στο Facebook. #no_more_birthdays.

Σοφία Φιλιππίδου, ηθοποιός, σκηνοθέτρια

Οποιος πρόλαβε τον Κύριο είδε

Εμένα με καθόρισαν δύο κλισέ- παροιμίες: το δημώδες «αγάλι-αγάλι γίνεται η αγουρίδα μέλι» και το βιβλικό «όποιος πρόλαβε τον Κύριο είδε», επειδή ως παιδί φτωχών γονιών με προσφυγικές καταβολές έμαθα - και λόγω κλασικής παιδείας - πως η άγουρη νεότητα οφείλει με υπομονή και επιμονή να ωριμάσει για να γεμίσει με γλυκούς χυμούς κι ενώ ωρίμαζα αγάλι- αγάλι με έτρωγε το σκουλήκι να βλέπω από μακριά τον Κύριο με τα «δώρα»: θέσεις, αναθέσεις, επιχορηγήσεις, βραβεία, επαίνους, και να σκοτώνονται στα υπουργεία, στις δημόσιες υπηρεσίες και στις εφημερίδες ποιος θα βγει φωτογραφία με τον Κύριο! Και ρωτώ: Μπορεί ένας ορμητικός και ταλαντούχος νέος να αναλώνεται στη συνάφεια με τους σπουδαίους της αγοράς - χωρίς να τρελαθεί - για να πετύχει τους στόχους του; Και μπορεί ο ίδιος νέος να αναλώνει το ταλέντο, την καλλιέργεια και την ευγένειά του για να αποδείξει την αξία  του χωρίς να πέσει σε μελαγχολία; Την απάντηση την ξέρει το σκουλήκι!

Κατερίνα Βρανά, stand up κωµικός

Εφαγες τον γάιδαρο και σου 'μεινε η ουρά

Ενα ρητό που με εκνευρίζει είναι το «Εφαγες τον γάιδαρο και σου 'μεινε η ουρά». Γιατί να θες να φας την ουρά όταν έχεις φάει όλον τον υπόλοιπο γάιδαρο; Εχω σκάσει. Δεν αντέχω να φάω και την ουρά. Και πόσο μεγάλη είναι αυτή η ουρά; Πόσο φουντωτή είναι στο τέλος; Και πού ξέρεις εσύ από πού άρχισα να τρώω τον γάιδαρο; Σπάνια τρώει κανείς την ουρά. Από όλα τα μέρη του ζώου αυτό που τρως το λιγότερο είναι η ουρά. Ακόμα και στα λουκάνικα που μπαίνει ό,τι μέρος του ζώου φαντάζεσαι, δεν μπαίνει η ουρά. Πιστεύω ότι είναι καλύτερα να λέμε «έφαγες τη χωριάτικη και σου 'μεινε η παπάρα». Μμμ, παπάρα. Μιαμ, μιαμ, μιαμ.

Το άλλο που με βγάζει από τα ρούχα μου είναι το «Θες και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο». Ποιος ταΐζει πίτα το σκυλί του; Και τι πίτα; Αμα έχει κρεμμύδι, θα το σκοτώσεις το καημένο. Δώσ' του σκυλοτροφή κι έτσι έχεις και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο. Ευελιξία θέλει. Αυτό το ρητό δεν ισχύει. Επίσης, πιστεύω ότι είναι ένα πολύ αρνητικό ρητό. Δοκίμασε εσύ να έχεις και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο κι αν πετύχεις θα σε ακολουθήσουμε όλοι. Ποιοι είμαστε εμείς να σταθούμε εμπόδιο στα όνειρά σου;

Δημήτρης Αντωνίτσης, εικαστικός

Απ' όλα τα μυρωδικά, κάλλιο μυρίζει η μάνα

Μια από τις πιο λοξές παροιμίες των σχολικών μου χρόνων ήταν το «Απ' όλα τα μυρωδικά, κάλλιο μυρίζει η μάνα». Πολύ αργότερα, ξεπερνώντας το οιδιπόδειο της παραπάνω φράσης έμαθα ότι οι οσμές αντιστέκονται στην εκλογικευμένη κατηγοριοποίησή τους, αντίθετα με τις εικόνες ή τους ήχους. Η φυσικο-χημική προσέγγιση των οσμών το επιτρέπει, αν και οι πληροφορίες που δίνει για τη φύση του κόσμου είναι θεωρητικές. Η αίσθηση της όσφρησης πραγματοποιεί άμεσα βιοχημική ανάλυση και αξιολόγηση του οσφραινόμενου αντικειμένου (έμβιου ή πράγματος). Προσφέρει άμεση στιγμιαία κατανόηση αυτού.

Αλλωστε «Smell it First!» παρότρυναν τα προχό μπλουζάκια για κλάμπινγκ στην μπουτίκ της Pat Fields στη Νέα Υόρκη. Από την αρχαιότητα οι φιλόσοφοι συμφωνούσαν με την ιδέα ότι η αίσθηση της όσφρησης συνδέει τον άνθρωπο με το ζωικό βασίλειο, αν και λιγότερο προικισμένος από τα ζώα σε αυτό το σημείο. Η όσφρηση παρουσιάζεται ως αρχαϊκό κατάλοιπο του ζώου στον άνθρωπο. Ισως αυτό ακριβώς κέντρισε το ενδιαφέρον του Nietsche. Η «μύτη» γίνεται όργανο της γνώσης. Το μόνο που επιτρέπει να ξεπεράσουμε τις φιλοσοφικές και ηθικές προλήψεις και να κατανοήσουμε τον κόσμο ως είναι. Στο «Ιδού ο άνθρωπος» δηλώνει: «Η ιδιοφυΐα μου βρίσκεται στα ρουθούνια μου», φράση που χρησιμοποίησα στον πρόλογο έκθεσης του Hydra School Projects μαζί μ' ένα αρωματικό μανδηλάκι μιας χρήσης.

Αλέξης Κυριτσόπουλος, ζωγράφος

Tω πάθει μάθος

Κατά σύμπτωση είχα αρχίσει να διαβάζω την «Ορέστεια» του Αισχύλου επειδή αναφέρθηκε σε αυτό το έργο ο φίλος Στέλιος Ράμφος σε μια από τη σειρά διαλέξεων με θέμα την Ιστορία της Φιλοσοφίας (που δίνει στο Ιδρυμα Θεοχαράκη), όταν μου τηλεφώνησε η Μαίρη Αδαμοπούλου από «ΤΑ ΝΕΑ». Οπότε ήμουν σχεδόν έτοιμος να απαντήσω. «Τω πάθει μάθος» του Αισχύλου, παθός - μαθός που λέμε τη σήμερον. Να λοιπόν μια αρχαία παροιμία - κλισέ που λέτε - που διαψεύδεται δυστυχώς μονίμως. Δεν θέλω να σας αραδιάσω παραδείγματα. Στα προσωπικά ή στα κοινωνικά, ο καθένας ας σκεφτεί· ο νοών νοείτω. Να άλλη μία διαψευσμένη αλήθεια. Κανένας νοών δεν... νοείτω που θα έλεγε και ο συγχωρεμένος ο Ρασούλης. Πιάσ' τ' αβγό και κούρευ'το που λέμε στα δύσκολα. Αυτό αντιθέτως ο καθένας μπορεί να το κάνει διότι παθός ξεπαθός το κουρεύουμε καθημερινώς.