Η ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΑΛΗΘΕΙΑ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΘΕΟΤΟΚΑ.

Πολλές φορές διαβάζεις σκέψεις κάποιου άλλου και διαπιστώνεις ότι έχεις σκεφτεί και συ τα ίδια .
Αυτό μου ήρθε στο μυαλό όταν ξεκαθαρίζοντας το αρχείο μου βρήκα ένα απόκομμα απ’ ένα αφιέρωμα του ΒΗΜΑΤΟΣ στον Γιώργο Θεοτοκά.(1905-1966)
Ο Θεοτοκάς τα παρακάτω κείμενα τα είχε γράψει στο ημερολόγιο του πριν 64 χρόνια κατά την διάρκεια της κατοχής.
Διαπιστώνει λοιπόν κανείς ότι βασικός εκπρόσωπος της γενιάς του 30 παραμένει καίρια επίκαιρος και ο προβληματισμός του , καθοδηγούμενος από τον ορθολογισμό του, τον οδηγεί να εκφράζει απόψεις που θα μπορούσαν να έχουν γραφτεί μόλις χθες.

18 Μαΐου 1943

Η απέχθεια μου, που ολοένα αυξάνει ,για το πνεύμα της αδιαλλαξίας και του φανατισμού απ΄ όπου και αν προέρχεται κι όποιος κι΄ αν είναι ο σκοπός που υπηρετεί. Ανικανότητα μου να συνεννοηθώ με τους φανατικούς όποιας παράταξης ,όχι επειδή τους φοβούμαι ,μα επειδή δεν μπορώ να τους εκτιμήσω αληθινά, κ΄ η αρνητική μου διάθεση μονομιάς ανοίγει ανάμεσα σ΄ αυτούς και σε μένα ένα χάσμα αδιάβατο ,που το νιώθουν άλλωστε κι΄ αυτοί. Ενώ, από την άλλη μεριά, καταλαβαίνω πολύ καλά τις απόψεις τους και είμαι πρόθυμος να πιστέψω πως υπάρχει σε κάθε θεωρία , σε κάθε πολιτική ,σε κάθε φανατισμό ένα πετραδάκι αληθείας. Όμως όταν τους βλέπω να γαντζώνουνται στο πετραδάκι τους σαν στρείδια , να μισούν τυφλά και να θέλουν να καταστρέψουν κάθε είδος στοχασμού που δεν ταιριάζει στα δικά τους καλούπια , κάτι μέσα μου επαναστατεί, νιώθω πως πνίγουμαι και γυρεύω αέρα. Όταν ήμουν νεώτερος ,η διάθεση αυτή με έκανε ν΄ αμφιταλαντεύουμαι συνεχώς από την μία αλήθεια στην άλλη ,γυρεύοντας από την μία αλήθεια να με λυτρώσει από κάποιαν άλλη που ο φανατισμός της με τυραννούσε , έτοιμος όμως πάντα να ξαναφύγω μόλις θ ΄άρχιζε η νέα αλήθεια να με τυραννεί. Οι αμφιταλαντεύσεις μου δεν είναι πια τόσο βιαστικές , τόσο σπασμωδικές ,έγινα ψυχραιμότερος και σταθερότερος μα κατά βάθος δεν άλλαξα πολύ.

18 Μάιου (νύχτα)

Είναι ωστόσο και θέμα κωμωδίας (κλασσικής κωμωδίας) αυτό που μου συμβαίνει grosso mondo: Όταν είμαι με τους αστούς να νιώθω ισχυρή συμπάθεια και κλίση προς τους επαναστάτες κι ΄όταν βρίσκουμε ανάμεσα σ΄ επαναστάτες να αρχίζω να νοσταλγώ το φιλελεύθερο πνεύμα, το χιούμορ, την ανοχή και την επιείκεια των παλαιών καλών αστών… Δεξιός απέναντι στους αριστερούς κι ΄αριστερός απέναντι στους δεξιούς ,σκεπτικιστής απέναντι στα δόγματα , μα θρήσκος απέναντι στην αθεΐα ,χειραφετημένος από την παράδοση ,κριτικός των πάντων ,όμως σαρκαστής του επιστημονισμού ,του μηχανισμού, προοδευτισμού, του μοντερνισμού και των άλλων ορθολογιστικών τεράτων –κάτι απ΄ όλα αυτά φαντάζουμαι πως θα είναι ο Alceste * του 20ου αιώνα.


* Ο Alceste που αναφέρει ο Θεοτοκάς πρέπει να είναι ο ήρωας του Μολιέρου στον Μισάνθρωπο.