ΤΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΗΘΕΛΑ ΝΑ ΓΙΝΩ.

Πολλοί όταν συναντούν γονείς με το παιδί τους και αφού ανταλλάξουν τους αναγκαίους χαιρετισμούς με αυτούς θεωρούν υποχρέωση τους να χαϊδέψουν το κεφάλι του παιδιού και να του κάνουν την κλασσική ανόητη ερώτηση: Τι θέλεις να γίνεις όταν μεγαλώσεις;

Σχετικά με το θέμα αυτό έχω γράψει εδώ και χρόνια το ποστ ΤΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΜΟΥ !

Αυτό που κανείς δεν έχει σκεφτεί να ρωτήσει είναι :τι επάγγελμα ΔΕΝ θέλεις να κάνεις όταν μεγαλώσεις.

Ενώ λοιπόν, όπως έχω γράψει στο παραπάνω ποστ, άλλαξα μερικά επαγγέλματα μέχρι να αποφασίσω τι θα κάνω, από πολύ νωρίς είχα ξεκαθαρίσει στον εαυτό μου τι δεν θα ήθελα να γίνω.

Το πρώτο επάγγελμα που δεν θα ήθελα να γίνω, παρά το γεγονός  ότι πολλά παιδιά μαγεύονται από την λάμψη του, είναι ηθοποιός.

Ακόμα θυμάμαι τον πανικό που είχα όταν η δασκάλα στις πρώτες τάξεις του δημοτικού μου ανέθεσε να παίξω ένα μικρό ρόλο σε μια κωμωδία του Ψαθά.

Το πρόβλημα που είχα και έχω δεν ήταν η έκθεση μου στο κοινό, γιατί δεν το ντρεπόμουνα, αλλά ότι για να παίξεις τον ρόλο έπρεπε να αποστηθίσεις ένα κείμενο μιας ολόκληρης  σελίδας!

Εδώ σε πασίγνωστα και χιλιοακουσμένα τραγούδια είναι αδύνατο να θυμηθώ τα λόγια για να προσφέρω στο κοινό το φάλτσο ακρόαμα της φωνής μου χωρίς αντίστοιχα να ακούω τα λόγια από τον τραγουδιστή.

Το δεύτερο επάγγελμα που δεν ήθελα ποτέ μου να γίνω ήταν στρατιωτικός.

Παιδιόθεν  είχα μια απέχθεια σε κάθε είδους στολή, ιδίως δε των προσκόπων με τα κοντά παντελονάκια, όταν ήδη υπερηφάνως πλέον φόραγα μακρύ παντελόνι. Στο ποστ μου ΑΝΤΙΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΜΠΕΤΟΒΕΝ ,Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΕΓΩ. έχω γράψει πως κατάφερα να μην γίνω πρόσκοπος παρά την διακαή επιθυμία της μάνας μου.

Γενικότερα με ενοχλούσε η ιδέα ότι θα έχεις κάποιον ανώτερο σου που να σε διατάσει να κάνεις πράγματα με τα οποία πιθανόν να διαφωνείς αλλά εσύ να είσαι υποχρεωμένος  να εκτελέσεις την διαταγή του.

Έτσι παρά το ότι τελικά φόρεσα στολή, γιατί υπηρέτησα σαν έφεδρος αξιωματικός, ποτέ μου δεν άσκησα εξουσία στους κατώτερους μου στρατεύσιμους. Ακόμα θυμάμαι την αμηχανία που είχα όταν αναγκαζόμουνα  να φωνάζω τον καμαρότο μετά από κάθε  ικανοποιητική κένωση του εντέρου να επιληφθεί του θέματος, λόγω του ότι το καζανάκι στο αποχωρητήριο των αξιωματικών στο πλοίο δεν δούλευε και έπρεπε αναγκαστικά να τον φωνάξεις,να ρίξει ένα κουβά στην θάλασσα για να πνίξει με θαλασσινό νερό τα πλούσια προϊόντα τόσο του δικού μου  εντέρου όσο και των άλλων αξιωματικών. .

Το τρίτο επάγγελμα που δεν θα ήθελα ποτέ μου να κάνω ήταν παπάς.

Οι τακτικοί αναγνώστες  του μπλογκ που έχουν διαβάσει παλαιότερα κείμενα μου έχουν άμεση αντίληψη του γιατί.

Από παιδί είχα ξεκαθαρισμένες απόψεις για την θρησκεία και τους λειτουργούς της.

Πάντοτε πίστευα ότι είναι αναφαίρετο δικαίωμα του καθενός να πιστεύει ότι θέλει αλλά στην πίστη του δεν υπάρχει η ανάγκη της παρεμβολής κάποιου ενδιάμεσου μεταξύ αυτού και του θεού του.

Ακόμα πίστευα και πιστεύω πως αν υπάρχει κάποιο ανώτερο ον, ακριβώς επειδή είναι ανώτερο, δεν έχει ανάγκη από λιβανίσματα, παρακλήσεις ,προσευχές κτλ και μάλιστα μέσω μεσολαβητών.

Μεγαλώνοντας  διαπίστωσα  ότι υπάρχει και ένα ακόμα επάγγελμα που δεν θα μπορούσα να κάνω. Και είναι το επάγγελμα του μεταφραστή!

Μπορεί ο Ουμπέρτο Έκο να έχει πει  πως  «Η μετάφραση είναι η τέχνη της αποτυχίας» αλλά αυτή η ανοησία δεν ήταν ο λόγος  που είχα διαγράψει αυτό το επάγγελμα.

Παρά την επιθυμία της μάνας μου που από μικρό με έβαλε να μάθω γαλλικά, που δεν μου άρεσαν καθόλου, κατάφερα στην  εφηβεία και ξεκίνησα μαθήματα αγγλικών που μου άρεσαν γιατί έτσι μπορούσα πλέον να καταλαβαίνω τι λένε τα αμερικάνικα τραγούδια της εποχής.

Τότε λοιπόν συνειδητοποίησα ότι για να καταλάβεις  την  καθημερινή γλώσσα μιας χώρας δεν φτάνει να ξέρεις τι σημαίνει η κάθε μια λέξη αλλά να καταλαβαίνεις όλη την φράση, αλλά και να γνωρίζεις πρόσωπα και πράγματα της χώρας που προέρχεται το κείμενο.

Έτσι δεν μεταφράζεις το Δημαρχείο (Hôtel de Ville στα γαλλικά) ως Ξενοδοχείο της Πόλης!  ούτε την βρετανίδα πρωτοπόρο της σύγχρονης Νοσηλευτικής  Florence Nightingale  ως «η φλωρεντινή αηδών», όπως τα έχουν  μεταφράσει στο παρελθόν  άσχετοι  μεταφραστές,

Θυμάμαι ακόμα την έκπληξη μου όταν ρώτησα τον καθηγητή μου τι στο διάολο σημαίνει με κτύπησες στην γροθιά, you beat me to the punch που ήταν ο τίτλος ενός τραγουδιού και μου εξήγησε ότι είναι έκφραση που βγήκε από το μποξ και σημαίνει με πρόλαβες!

Μεγαλύτερες δυσκολίες συνάντησα όταν άρχισα γράφω την διατριβή μου και επιστημονικές εργασίες και βρέθηκα στην ανάγκη να πρέπει να μεταφράσω, συνήθως  από τα αγγλικά, όρους που δεν υπάρχει αντίστοιχος  λέξη  στα ελληνικά με αποτέλεσμα να  πρέπει να δώσεις δική σου μετάφραση ή να πρέπει να μεταφράσεις τον όρο επεξηγηματικά.

Εκτός των άλλων εκείνα τα χρόνια γράφαμε σε απλή καθαρεύουσα οπότε δεν ήταν εύκολο να χρησιμοποιήσεις  λέξη της δημοτικής .

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που με είχε απασχολήσει ήταν πχ η μετάφραση στα ελληνικά του hobnail cell. Αυτά είναι κάτι κύτταρα που μοιάζουν με τα καρφιά που έχουν οι αρβύλες! Στην δημοτική θα μπορούσε να τα μεταφράσει κανείς ως  παπουτσόπροκα  λέξη αρκετά κακόηχη ακόμα και στην δημοτική. Μετά λοιπόν από προβληματισμό κατέληξα στην περιγραφική καθαρευουσιάνικη μετάφραση ως κύτταρον δίκην καρφίδος αρβύλας!

Από κάτι τέτοιες λοιπόν περιπτώσεις απλών μεταφραστικών προβλημάτων σκέφτηκα πόσο δύσκολο είναι να μπορείς να μεταφράσεις κείμενα που η ομορφιά του κειμένου  σε μια γλώσσα είναι για μένα αδύνατο να μεταφερθεί σε άλλη.

Ακόμα και στην ίδια γλώσσα αν μεταφέρεις  την ρέουσα καθαρεύουσα στην δημοτική της Πάπισσας Ιωάννας ή του Παπαδιαμάντη  ένα σημαντικό μέρος της ομορφιάς του κειμένου θα έχει χαθεί.

Αντίστοιχα και ακόμα πιο δύσκολα είναι να μεταφράσεις το Καβάφη σε άλλη γλώσσα ή πχ τον Γέιτς στα ελληνικά.

Ευτυχώς που δεν είχα ποτέ μου την ανάγκη όπως  ο  Ζυλιέν, ο ήρωας του Σταντάλ στο Κόκκινο και το Μαύρο, να διαλέξω μεταξύ του κόκκινου της στολής  και του μαύρου του ράσου.

Ίσως βέβαια  το θέατρο να έχασε ένα μεγάλο πρωταγωνιστή αλλά τελικά σίγουρα όχι μόνο οι μεταφράσεις βγήκαν κερδισμένες αλλά και ίσως και η παγκόσμια ειρήνη.

Είναι γνωστό το γεγονός  ότι στο ζενίθ του ψυχρού πολέμου, όταν ο Νικήτα Χρουστσόφ είπε σε μια ομιλία του, όπως το μετέφρασαν,  «θα σας θάψουμε», αναπόφευκτα  οι Αμερικανοί το θεώρησαν σαν απειλή πυρηνικής επίθεσης.

Βέβαια  στα ρώσικα εννοούσε κάτι σαν «θα ζήσουμε για να δούμε τον τάφο σας» ή κάτι σαν «θα σας ξεπεράσουμε».