ΙV-ΖΕΥΓΜΑ –ΠΩΣ ΠΝΙΓΗΚΕ ΣΤΑ ΝΕΡΑ Η ΙΣΤΟΡΙΑ

Το ψηφιδωτό που έχει χαρακτηριστεί ως η Μόνα Λίζα της Ζεύγμα.
.
Χάρτης της περιοχής
.
Είναι σε όλους γνωστό, (εκτός από κείνους που ήσαν τελείως σκράπες στο σχολείο ) ότι ο πολιτισμός ξεκίνησε από την Μεσοποταμία. Αυτή λοιπόν η περιοχή είναι από τις πιο πλούσιες σε αρχαιολογικά ευρήματα στον κόσμο.Πρόσφατα σας έγραψα για το βασίλειο της Κομμαγηνής και το ιεροθύσιο στο όρος Νεμρώδ.
Στο βασίλειο της Κομμαγηνής ανήκει και η Ζεύγμα.
Οι τοποθεσίες που υπήρξαν αρχαιολογικά ευρήματα
.
Αρχικά, ιδρύθηκαν από το Σέλευκο Α΄ Νικάτορα στρατηγό του Μεγάλου Αλεξάνδρου, το 300 πΧ δύο ξεχωριστές πόλεις, η Σελεύκεια στην ανατολική όχθη του Ευφράτη και στην δυτική η Απάμεια, στα δύο άκρα μιας γέφυρας που ο ίδιος κατασκεύασε σε στρατηγικής σημασίας πέρασμα του ποταμού Ευφράτη.
Σταδιακά, όμως, επικράτησε η κοινή ονομασία Ζεύγμα (γέφυρα) για τις δύο πόλεις.
Η πόλη είχε μεγάλη στρατηγική και εμπορική σημασία και γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη λόγω της ευνοϊκής της θέσης και του φυσικού πλούτου που διέθετε. Καθοριστικός παράγοντας της οικονομίας της αποτέλεσε τον 1ο αιώνα μ.Χ. η εγκατάσταση του ρωμαϊκού στρατιωτικού σώματος της Τέταρτης Σκυθικής Λεγεώνας για τη φύλαξη του ανατολικού συνόρου.
Στην ακμή της είχε 25000 κατοίκους δηλαδή περισσότερους από όσους είχαν τότε το Λονδίνο ή η Πομπηία. Η δε Ζεύγμα είχε τριπλάσια έκταση από την Πομπηία και διπλάσια από το Ρωμαϊκό Λονδίνο.
Η πόλη βρισκόταν στον σημαντικό τότε «δρόμο του Μεταξιού» από τον οποίο γινόταν σημαντική διακίνηση εμπορευμάτων μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Το 256 μΧ έγινε εισβολή από τον βασιλιά των Σασσανιδών Σαπούρ Ι και η πόλη καταστράφηκε και κάηκε. Από τότε δεν μπόρεσε να ανακάμψει ποτέ. Στην συνέχεια ένας σεισμός έθαψε μεγάλο μέρος της με μπάζα.
Η πόλη ανήκε στην βυζαντινή αυτοκρατορία το 637 όταν την κατέλαβαν και την κατέστρεψαν οι Άραβες. Έκτοτε η πόλη εγκαταλείφτηκε και καλύφτηκε από 2-3 μέτρα χώμα και έτσι διατηρήθηκαν ευτυχώς ακέραια τα ψηφιδωτά της.
Η πόλη ανακαλύφτηκε από τους αρχαιολόγους τον περασμένο αιώνα αλλά είχε ανακαλυφθεί νωρίτερα από τους αρχαιοκάπηλους.
Ήδη από τον 19ο αιώνα ψηφιδωτό με τον Ποσειδώνα περιστοιχιζόμενο από προσωποποιημένες τις Ρωμαϊκές επαρχίες βρίσκεται σε κομμάτια στην Αγία Πετρούπολη και το Βερολίνο.
Φαίνεται ότι ακόμα και ο Λώρενς της Αραβίας είχε κλέψει αρχαιότητες από εκεί για το Βρετανικό Μουσείο.
Το 1992 έπεσε σύρμα ότι στην περιοχή οι αρχαιοκάπηλοι έχουν ανοίξει ένα τούνελ που να χωράει ένα άνθρωπο και στο τέλος του υπάρχει ένα θαυμάσιο ψηφιδωτό από μια ρωμαϊκή βίλα.(για τους Κυπρίους, εδώ βίλα εννοούμε προς άρση παρεξηγήσεως έπαυλη!) .
Το ψηφιδωτό διαστάσεων 3,25 x 1,45 μέτρων του τέλους του 2ου αιώνα μΧ είχε την γιορτή των γάμων του Διονύσου και της Αριάδνης.
Οι αρχαιολόγοι αποφάσισαν να παραμείνει στην θέση του αλλά μετά από 6 χρόνια αρχαιοκάπηλοι ξεκόλλησαν και έκλεψαν τα 2/3 του ψηφιδωτού και έκτοτε το αναζητεί ματαίως η Ιντερπόλ. Το ψηφιδωτό με τους γάμους του Διόνυσου και της Αριάδνης ολόκληρο όταν βρέθηκε. Το 1/3 του ψηφιδωτού που εκτίθεται πλέον στο μουσείο.

Ψηφιδωτό που έχουν κλαπεί από τους αρχαιοκάπηλους τα κεντρικά πρόσωπα
.

Το 1993 βρέθηκε από τους αρχαιολόγους άλλο ένα τούνελ που οδηγούσε σε ένα ψηφιδωτό που όμως είχαν ήδη κλαπεί το μπούστο ενός άνδρα και μιας γυναίκας που ήσαν καθισμένοι στο κέντρο του μωσαϊκού. Τελικά τα κλεμμένα κομμάτια που ήσαν οι αιώνιοι εραστές Παρθενώπη και Μετίοχος, βρέθηκαν σε συλλογή στο Χιούστον και επεστράφησαν στο μουσείο του Γκαζιαντέπ το 2000.

Τα τμήματα του ψηφιδωτού με τον Μετίοχο και την Παρθενώπη που επεστράφησαν στο μουσείο.

.

Μπορεί να φανταστεί κανείς επίσης την ομορφιά ενός άλλου ψηφιδωτού όταν θα ήταν ολόκληρο, από το οποίο δεν έχει κλαπεί μόνο το μισό κεφάλι που υπάρχει στην αρχή του ποστ. Είναι το χαρακτηριστικότερο κομμάτι από τα ψηφιδωτά του Ζεύγματος και το έχουν ονομάσει η Μόνα Λίζα του Ζεύγματος ή η τσιγγάνα αν και μερικοί θεωρούν ότι απεικονίζει τον Μέγα Αλέξανδρο.

Το ψηφιδωτό που έχει κλαπεί το μεγαλύτερο μέρος του και ψήγμα του είναι η Μόνα Λίζα στην θέση που βρέθηκε.

Οι ρωμαϊκές βίλες που βρέθηκαν τα ψηφιδωτά πριν να καλυφθούν από τα νερά.

Πρόπλασμα που φαίνονται τα ψηφιδωτά όπως βρέθηκαν στις βίλες.
.

Τα ψηφιδωτά είναι φτιαγμένα από χαλίκια με τα έξη βασικά χρώματα και τις αποχρώσεις τους που έχουν συλλεχθεί από τις όχθες του Ευφράτη.
Το ανοικτό μπλέ, το ανοικτό πράσινο και το πορτοκαλί επειδή δεν υπήρχε στα χαλίκια το έχουν φτιάξει από γυαλί και γι΄ αυτό τα μωσαϊκά αυτά έχουν εξαιρετική ποιότητα, ζωντάνια και γοητεία.
Ενώ οι αρχαιοκάπηλοι έσκαβαν αρκετά συστηματικά από το 1955 η πρώτη ανασκαφή από αρχαιολόγους έγινε το 1987 αλλά επίσημες ανασκαφές στη περιοχή άρχισαν το 1993 με συμμετοχή αρχαιολόγων από πολλές χώρες οπότε ήρθαν στο φως περισσότερα από 50 ψηφιδωτά με συνολική έκταση πάνω από 500 τετραγωνικά μέτρα, συλημένοι τάφοι και αγάλματα.
Επίσης βρέθηκαν 65.000 σφραγισμένα αποτυπώματα σε πηλό (ονομάζονται Bulla ) ένα είδος αρχείου του σημαντικού τελωνείου της περιοχής.
Ήδη όμως είχε προγραμματιστεί η κατασκευή του φράγματος Μπιρετσίκ, στον Ευφράτη μόνο 500 μέτρα μακριά, η οποία ξεκίνησε το 1996,οπότε όλη η περιοχή της Απάμειας στην ανατολική ακτή και το ήμισυ της Σελεύκειας στην δυτική όπως και οι όχθες του ποταμού με την ολοκλήρωση του ήταν αναπόφευκτο να βρεθούν κάτω από το νερό.

Η περιοχή που σήμερα είναι εκτός νερού και ανασκάπτεται. Οι μπλέ μουσαμάδες καλύπτουν τα φρέσκο που βρίσκονται στους τοίχους.

Το φράγμα Μπιρετσίκ, στον Ευφράτη

.

Ήδη από το 1988 αρχαιολόγος από το Πανεπιστήμιο του Σικάγου είχε κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου ότι με την κατασκευή αυτού του φράγματος πάνω από 250 τοποθεσίες αρχαιολογικού ενδιαφέροντος θα καλυφθούν από το νερό.

Όπως ήταν αναμενόμενο τον έγραψαν όλοι δεόντως.
Όσο οι ανασκαφές προχωρούσαν γύρω από την ρωμαϊκή βίλα που είχαν εντοπιστεί τα μωσαϊκά από τις προηγούμενες λαθραίες ανασκαφές, τότε άρχισαν να αντιλαμβάνονται όλοι την σημαντικότητα των ευρημάτων. Οι ανασκαφές έγιναν συστηματικότερες στην ζώνη Α και Β που θα καλύπτονταν από τα νερά και απέκτησαν σωστικό χαρακτήρα για να προλάβουν την λειτουργία του φράγματος.
Η ζώνη Γ που είναι ψηλότερα έμεινε για να ανασκαφεί αργότερα και πιστεύουν ότι εκεί υπάρχουν δημόσια κτήρια.
Μέχρι τον Μάιο του 2000 είχαν ολοκληρωθεί οι ανασκαφές στις δύο Ρωμαϊκές βίλες και είχαν βρεθεί ακόμα 12 όμορφα μωσαϊκά.
Την 4 Οκτωβρίου 2000 η περιοχή των ανασκαφών βρέθηκε πλέον κάτω από τα νερά του Ευφράτη και πιθανώς μεγάλο τμήμα της Ζεύγμα μαζί πιθανώς με άγνωστα αριστουργήματα εξαφανίστηκε πλέον οριστικά από την ιστορία της ανθρωπότητας.
Οι εκκλήσεις των αρχαιολόγων να καθυστερήσει η λειτουργία του φράγματος ,για να ολοκληρώσουν την διάσωση των αρχαιολογικών ευρημάτων, αντιμετωπίστηκε από το τουρκικό Υπουργείο Πολιτισμού με την κυνική απάντηση "Λυπούμαστε, αλλά δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα"

Τα 35 συνολικά ψηφιδωτά που βρέθηκαν μεταφέρθηκαν στο νέο μουσείο του Γκαζιαντέπ το οποίο θεωρείται πλέον το δεύτερο μεγαλύτερο μουσείο ψηφιδωτών στον κόσμο μετά από εκείνο του Μπαρντό της Τυνησίας.

Οι φωτογραφίες από το μουσείο του Γκαζιαντέπ έχουν ληφθεί χωρίς φλάς οπότε τα χρώματα είναι ελαφρώς αλλοιωμένα.

Ο Ποσειδών. Μαζί ο Ωκεανός και η Τηθύς (πατέρας και μητέρα του Ευφράτη).Πιθανόν ο χώρος αυτός να ήταν πάτωμα δεξαμενής ή τραπεζαρίας.

Η Δήμητρα

-Άκρατος και Ευφροσύνη

Ωκεανός και Τηθύς

Το εξαιρετικής ομορφιάς μπρούτζινο άγαλμα του Άρη

-Ο Αχιλλέας μπαίνει στην μάχη στην Τροία. Στο κέντρο υπήρχε κρήνη.

Ο Περσέας σώζει την Ανδρομέδα από την σκλαβιά

-Γαλάτεια

Σάτυρος και Αντιόπη

Πιθανώς ομάδα δραματικών ηθοποιών. Έχει υπογραφή Ζώσιμος εποίει.

-Η γέννηση της Αφροδίτης. Και αυτό είναι υπογεγραμμένο από τον Ζώσιμο.

Ο χώρος που ήταν το ψηφιδωτό με τα φρέσκο στους τοίχους που απεικονίζουν την Πηνελόπη και την Δηιδάμεια (κόρη του Λυκομήδη που την άφησε έγκυο ο Αχιλλέας). Το άγαλμα είναι της Αφροδίτης.

Ο θεός του Ευφράτη

Η Θεονόη

Έρως και Ψυχή. Η μορφή στο κάτω μέρος είναι μια εξαιρετική απεικόνιση του Αχελώου που έχει κυκλοφορήσει και σε γραμματόσημο.

Η εικόνα σπιτιού στην Ζεύγμα από ψηφιδωτό . Τα σπίτια ήσαν 2όροφα ή 3οροφα με κεραμίδια και στο κέντρο είχαν ένα άτριουμ περιβαλλόμενο από στοές με κιονοστοιχίες. Ανατολικά από την περιοχή του Ζεύγματος στη Θάψακο υπήρχε η γέφυρα που είχε χρησιμοποιήσει ο Μέγας Αλέξανδρος για να περάσει τον Ευφράτη το 331 π.Χ. Αργότερα η γέφυρα αντικαταστάθηκε με πέτρινη επί αυτοκράτορα Τραϊανού. Σύμφωνα με τον Παυσανία ο Διόνυσος για να ζεύξει τον ποταμό στην περιοχή χρησιμοποίησε σχοινί από βλαστούς αμπέλου και κισσού.

.

ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΠΑΝΩ ΣΤΙΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΓΙΑ ΝΑ ΜΕΓΑΛΩΣΟΥΝ

.

Ένα ενδιαφέρον βίντεο της Τουρκικής τηλεόρασης για την Ζεύγμα υπάρχει εδώ.

Ενδιαφέρον επίσης έχουν και τα 2 παρακάτω βίντεο.

.
ΠΡΟΣΘΗΚΗ 

ΤΑ ΝΕΑ ΨΗΦΙΔΩΤΑ ΣΤΗΝ ΖΕΥΓΜΑ ΚΑΙ ΜΙΑ ΓΚΑΦΑ ΤΗΣ ΝΕΡΙΤ.

ΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ

ΜΕΡΙΚΕΣ ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΑ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ 

ΙΙ- ΠΩΣ ΑΠΟ ΤΟ ΙΕΡΟΘΥΣΙΟ ΤΗΣ ΚΟΜΜΑΓΗΝΗΣ ΦΤΑΝΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΣΤΟΝ ΚΑΒΑΦΗ, ΤΟΝ ΕΓΓΟΝΟΠΟΥΛΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΛΟΦΟ ΤΟΥ ΦΙΛΟΠΑΠΠΟΥ 

ΙΙΙ ΤΑΞΙΔΙ ΣΕ ΔΥΟ ΜΥΘΙΚΕΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΑΣ- ΟΥΡΦΑ ΚΑΙ ΧΑΡΡΑΝ

ΤΑ ΕΠΟΜΕΝΑ

V-ΑΝΑΤΟΛΙΑ- ΤΡΙΑ ΜΕΡΗ ΜΕ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ -ESKI GUMUS, ΔΙΟΚΑΙΣΑΡΕΙΑ ΚΑΙ ΚΟΡΥΚΟΣ

VI-ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΤΙΟΧΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ HATAY ΣΤΗΝ ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑ

VII-(ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ)ΚΟΡΑΜΑ, Η ΚΑΡΔΙΑ ΤΗΣ ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑΣ