ΤΑ ΨΕΥΔΗ ΤΗΣ ΡΩΣΙΚΗΣ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΣΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ

Ο Λουκάς Βελιδάκης στο άρθρο στην Athens Voice με τίτλο «Ρωσική προπαγάνδα: Το playbook της διαστρέβλωσης και των fake news»
αποδομεί πλήρως την εκτεταμένη και συνεχή προπαγάνδα των Ρώσων ότι: η Ευρώπη «προκάλεσε», το ΝΑΤΟ «πολιορκεί», το Κίεβο «παραβίασε το Μινσκ» και η Ουκρανία «δεν δικαιούται ύπαρξης».
Με αυτήν  η ρωσική προπαγάνδα επιχειρεί να νομιμοποιήσει την εισβολή στην Ουκρανία. Λόγω του ενδιαφέροντος που έχει παραθέτω ολόκληρο το άρθρο, έχοντας επισημάνει με έντονα γράμματα μερικές σημαντικές παρατηρήσεις. 

Οι υπογραμμίσεις που οδηγούν σε λινκ ανήκουν στο αρχικό κείμενο.
Για τις λέξεις που έχουν  αστερίσκους υπάρχουν επεξηγήσεις τους στο τέλος του κειμένου.
Επίσης στο τέλος υπάρχουν μερικά ποστ μου που έχω δημοσιεύσει σχετικά με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Το τελευταίο διάστημα ένα κύμα ρωσικής προπαγάνδας πλημμύρισε τον δημόσιο λόγο – είτε σε ΜΜΕ είτε στα social media. Δημοσιογράφοι αλλά και σειρά «χρηστών» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αύξησαν την ένταση του ρωσικού αφηγήματος γύρω από τον πόλεμο στην Ουκρανία – ενόψει του και του «καταλόγου επιθυμιών» της Μόσχας, που διέρρευσε σε σειρά δυτικών Μέσων Ενημέρωσης σαν «ειρηνευτικό σχέδιο» Τραμπ.
Πέραν από τους συνήθεις υπόπτους σε πολιτικά κόμματα (που παρά τις όποιες ιδεολογικές τους αποκλίσεις, το αφήγημα τους στο ουκρανικό είναι κοινό σε βαθμό παρεξήγησης) και ΜΜΕ (που επιβιώνουν χωρίς καν διαφημίσεις), στα social media διακινήθηκε η ρωσική προπαγάνδα από χιλιάδες λογαριασμούς – η συντριπτική πλειονότητα των οποίων (στο Facebook για παράδειγμα) είχε προφίλ (με ονόματα και κανονικές φωτογραφίες ανθρώπων) που περιορίζονταν σε δύο ή τρεις αναρτήσεις, κι αυτές πολλά χρόνια πριν.
Υπήρχαν, βεβαίως, κι όσοι όντως διακινούν τη ρωσική προπαγάνδα διότι τους σαγηνεύει μία αυταρχική χώρα που εισβάλλει σε γειτονικές και κινείται με γνώμονα τη βία και τον τρόμο του ισχυρού – γούστα είναι… Αλλά το παιχνίδι παίζεται κατά βάση από «επιδραστικούς» δημοσιογράφους κι αναλυτές και ψεύτικους λογαριασμούς.
Όλως τυχαίως, μία απάντηση για τα fake profiles μας δίνει ο Έλον Μασκ. Η απόφαση του X να εμφανίζει την τοποθεσία λογαριασμών ακύρωσε σε πραγματικό χρόνο ολόκληρα δίκτυα προπαγάνδας που καλλιεργούσαν την εντύπωση «αυθεντικής φωνής». Προφίλ που εμφανίζονταν ως Αμερικανοί πατριώτες, οργισμένοι MAGA influencers, φιλορώσοι αναλυτές βρέθηκαν ξαφνικά να έχουν ip origin σε Νιγηρία, Ινδία, Νότια Ασία ή ασαφείς τοποθεσίες τύπου «Eastern Europe (non-EU)». Είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε δημόσια ότι δεν έχουμε μπροστά μας «ιδιώτες» αλλά δικτυωμένα οικοσυστήματα στρατολόγησης, χειραγώγησης και διαμόρφωσης ατζέντας, είτε ως υπηρεσία είτε ως εργολαβία.
Όταν ένας λογαριασμός που πουλάει φιλορωσική «ανάλυση» εμφανίζεται εγκατεστημένος στην Ινδία, ολόκληρη η διαδικασία αποδόμησης του αφηγήματος ολοκληρώνεται σε ένα screenshot. Η επιρροή όμως δεν εξαφανίζεται επειδή αποκαλύφθηκε η αλήθεια· εξαφανίζεται όταν σπάει το αφήγημα, λέξη προς λέξη, επιχείρημα προς επιχείρημα.

Η αφήγηση και το copy-paste
Η ρωσική προπαγάνδα για την Ουκρανία που διακινείται στην Ελλάδα είναι ένα μείγμα από μύθους, μισές αλήθειες και σοβιετικά κατάλοιπα. Η Ευρώπη «προκάλεσε», το ΝΑΤΟ «περικύκλωσε» τη Ρωσία, η Ουκρανία «παραβίασε το Μινσκ», η κυβέρνηση του Κιέβου είναι «ναζιστική», ο Ζελένσκι «κοκάκιας ηθοποιός» που «δεν κάνει εκλογές», και η Μόσχα απλώς «αντέδρασε» για να «υπερασπιστεί τους ρωσόφωνους».
Όλα αυτά καταρρέουν όταν τοποθετηθούν στο πραγματικό ιστορικό και πολιτικό πλαίσιο.
Κανένα ανεξάρτητο κράτος της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης δεν σύρθηκε στη Δύση. Από τις Βαλτικές μέχρι την Πολωνία, τη Σλοβακία και τη Ρουμανία, οι λαοί αυτοί γνώρισαν τι σημαίνει ρωσικός έλεγχος: στρατιωτική κατοχή, ΚGB, πολιτικές δολοφονίες, οικονομική λεηλασία, απαγόρευση γλώσσας και πολιτικά κόμματα. Η ένταξη στο ΝΑΤΟ δεν ήταν επιθετική ενέργεια – ήταν ασπίδα απέναντι σε έναν δυνάστη.
Η Ουκρανία δεν αποτελεί εξαίρεση, ωστόσο υπάρχει μία μεγάλη διαφορά: δεν είχε καν προοπτική ένταξης στο ΝΑΤΟ. Το 2008 έγινε μόνο συζήτηση. Στη Σύνοδο Βουκουρεστίου, η Γερμανία και η Γαλλία μπλόκαραν πλήρως την προοπτική Membership Action Plan γιατί δεν ήθελαν να «ερεθίσουν» τη Ρωσία. Ούτε πυραυλικές βάσεις υπήρξαν, ούτε στρατιωτική περικύκλωση, ούτε υπόγεια βιολογικά εργαστήρια – δεν υπήρχε καν χρονοδιάγραμμα ένταξης.
Το επιχείρημα «τους περικυκλώσει το ΝΑΤΟ» είναι αβάσιμο αν δεν είναι αστείο (δείτε τα μεγέθη των χωρών στον χάρτη…). Μόνο η Ρωσία νιώθει περικυκλωμένη από ελεύθερα κράτη που την εγκατέλειψαν οριστικά.

Η απάντηση του Euromaidan ^⁎
Στα τέλη του 2013 και στις αρχές του 2014 στην Ουκρανία εξελίχθηκε η «Επανάσταση της Αξιοπρέπειας». Η ρωσική προπαγάνδα αναφέρει ότι «οι νεοναζί ανέτρεψαν τον εκλεγμένο πρόεδρο Γιανουκόβιτς». Τι ισχύει όμως;
Ο Βίκτορ Γιανουκόβιτς ανατράπηκε επειδή έσπασε την εντολή που έλαβε από τον λαό: είχε συμφωνήσει με την ΕΕ για συμφωνία σύνδεσης και, μέσα σε μια νύχτα, υπέγραψε συμφωνία με τη Μόσχα. Όταν ξεκίνησαν διαδηλώσεις στην πλατεία Ανεξαρτησίας του Κιέβου (Μαϊντάν) έστειλε αστυνομικές μονάδες και ελεύθερους σκοπευτές. Το Euromaidan δεν ήταν «πραξικόπημα» αλλά η αντανακλαστική απάντηση μιας κοινωνίας που είχε χορτάσει διαφθορά, ολιγάρχες και πολιτική ομηρία και ζητούσε δημοκρατία και ευρωπαϊκή προοπτική.
Η απάντηση της Ρωσίας ήταν άμεση και κυνική: κατάληψη της Κριμαίας χωρίς πόλεμο, εισροή στρατιωτών χωρίς διακριτικά, GRU ^⁎⁎ στο Ντονμπάς και δημιουργία ένοπλων «πολιτοφυλακών» από δήθεν αυτονομιστές. Η Μόσχα δεν έβλεπε ανθρώπους που εξεγείρονται, αλλά απώλεια προτεκτοράτου.
Η ίδια μέθοδος εφαρμόστηκε στην Υπερδνειστερία το 1992, στη Γεωργία το 2008, στην Τσετσενία με αίμα και στρατόπεδα. Το Κρεμλίνο δεν επεμβαίνει για να «σώσει» κανέναν. Επεμβαίνει όταν φοβάται ότι χάνει τον έλεγχο.
Από το 2014 και μετά, διακινείται έντονα η ρωσική πεποίθηση ότι η Ουκρανία είναι «λάθος της ιστορίας» κι ότι ο ουκρανικός λαός δεν δικαιούται ανεξάρτητη κρατική υπόσταση. Με το Euromaidan οι Ουκρανοί διατράνωσαν την πεποίθησή τους: Είμαστε χώρα της Ευρώπης κι αυτή την κατεύθυνση επιθυμούμε.

Το Μινσκ και οι παγίδες του
Το ίδιο διάτρητο είναι και το επιχείρημα περί τήρησης της συνθήκης του Μινσκ. Ρώσοι προπαγανδιστές και Έλληνες «ειδικοί του Facebook» λένε πως η Ουκρανία «δεν τήρησε το Μινσκ». Η πραγματικότητα είναι αντίστροφη. Η Ρωσία συνέχισε να στέλνει όπλα, μαχητές, τεθωρακισμένα και συστήματα πυραύλων. Δεν απέσυρε τίποτα. Δεν άφησε ποτέ ανεξάρτητη πρόσβαση του ΟΑΣΕ. Δεν σταμάτησε να ελέγχει τα σύνορα του Ντονμπάς. Το Μινσκ δεν ήταν ειρήνη, ήταν μηχανισμός αναβολής εισβολής.
Και το πιο κρίσιμο σημείο: Η Ρωσία δεν αναγνώρισε ποτέ ότι ήταν εμπόλεμο μέρος. Έπαιξε τον ρόλο «μεσολαβητή» ενώ διοικούσε τις «λαϊκές δημοκρατίες». Ποιος πολεμά; Ουκρανία με… Ουκρανία; Έτσι στήνεις το έδαφος για την επόμενη πράξη.
Η Μόσχα δεν ήθελε λύση, ήθελε πάγωμα μέχρι να αποφασίσει πότε θα χτυπήσει ξανά. 2014–2022: οκτώ χρόνια προετοιμασίας.

«Ναζιστική Ουκρανία»
Το πιο δημοφιλές ψέμα στην Ελλάδα είναι ότι «οι Ουκρανοί είναι ναζί». Το διακινούν όσοι έχουν βαθιά (ίσως και σκόπιμη) άγνοια της ιστορίας κι αρνούνται να ενημερωθούν για τα εκλογικά αποτελέσματα. Ο Ζελένσκι είναι Εβραίος, με συγγενείς νεκρούς στο Ολοκαύτωμα. Εκλέχθηκε με 73% με σαφή ατζέντα – ήταν το καινούργιο απέναντι στο παλιό σύστημα. Αυτόν εμπιστεύτηκαν οι Ουκρανοί στις κάλπες. Τα ακροδεξιά κόμματα στην Ουκρανία είναι εκτός κοινοβουλίου – απολύτως απονομιμοποιημένα.
Το τάγμα Αζόφ ξεκίνησε το 2014 ως εθελοντική παραστρατιωτική μονάδα, με ανοικτά ακροδεξιά στοιχεία. Αυτό όμως κράτησε λιγότερο από έναν χρόνο. Τον Νοέμβριο του 2015 το Αζόφ ενσωματώθηκε επίσημα στην Εθνοφρουρά της Ουκρανίας, μετατράπηκε σε ταξιαρχία πεζικού, τέθηκε υπό την πλήρη διοικητική δομή του Υπουργείου Εσωτερικών και υποχρεώθηκε να εφαρμόζει τους ίδιους κανόνες, το ίδιο στρατιωτικό δίκαιο και τα ίδια πρωτόκολλα πειθαρχίας με όλες τις κρατικές μονάδες. Τα αρχικά ακροδεξιά στελέχη απομακρύνθηκαν ή παραιτήθηκαν, όπως συμβαίνει σε κάθε κρατική ενσωμάτωση.
Η ρωσική προπαγάνδα κόβει εσκεμμένα αυτή τη διαφορά στον χρόνο. Δείχνει φωτογραφίες από το 2014 και τις παρουσιάζει σαν να είναι 2022. Η πραγματικότητα είναι ότι οι μονάδες Αζόφ λειτουργούν ως κανονικές στρατιωτικές δυνάμεις, με εκπαίδευση, πυροβολικό, μηχανοκίνητο πεζικό και διοικητική ιεραρχία όπως το υπόλοιπο ουκρανικό στράτευμα.
Αν η Ουκρανία ήταν «ναζιστικό κράτος», οι Εβραίοι, οι Τάταροι της Κριμαίας, οι ουγγρικές μειονότητες θα ήταν στην πυρά. Αν η Ουκρανία ήταν «ναζιστικό κράτος», τότε όλες οι χώρες που έχουν/είχαν ακροδεξιά κόμματα θα έπρεπε να χαρακτηριστούν το ίδιο (στην Ελλάδα θριάμβευσε εν μέσω οικονομικής κρίσης η Χρυσή Αυγή, υπήρξε δε στιγμή κατά την οποία δημοσκοπικά έφτασε στο 10%).
Το όλο αφήγημα περί ναζισμού είναι μια ρωσική γενίκευση: Βρες ένα ακραίο σύμβολο, μεγάλωσέ το, παρουσίασέ το ως παγκόσμια απειλή και βάφτισε ολόκληρο το έθνος «ναζιστικό» (ώστε να απαιτείται η... αποναζιστικοποίησή του).

Οι «σφαγές ρωσόφωνων»
Το αφήγημα «σκοτώνουν τους ρωσόφωνους» είναι τόσο παλιό όσο και η ίδια η ρωσική στρατηγική. Έχει χρησιμοποιηθεί σε Μολδαβία, σε Γεωργία, σε Τσετσενία, κάθε φορά ως πρόσχημα.
Καμία διεθνής έρευνα, ούτε του ΟΗΕ ούτε του ΟΑΣΕ, δεν έχει καταγράψει συστηματική εθνοκάθαρση από την ουκρανική πλευρά. Αντίθετα, καταγράφεται σταθερά η παρουσία ρωσικού στρατιωτικού εξοπλισμού στον Ντονμπάς, μισθοφόρων και μονάδων GRU που δημιούργησαν και συντήρησαν έναν τεχνητό «εμφύλιο» για να δικαιολογήσουν μελλοντική εισβολή.
Και υπάρχει και η εξής ειρωνεία: Η πλειονότητα των Ουκρανών είναι (και) ρωσόφωνοι, καθώς η εκμάθηση της ρωσικής γλώσσας ήταν υποχρεωτική επί ΕΣΣΔ.
 
Η εισβολή δεν ξεκίνησε επειδή η Ουκρανία «προκάλεσε». Ξεκίνησε επειδή η Ρωσία δεν αντέχει μια δημοκρατική Ουκρανία που ζει εκτός της σφαίρας της.

Η Ρωσία αμύνεται»
Το επιχείρημα που παρουσιάζει τη μεγαλύτερη διαστρέβλωση των γεγονότων είναι ότι «η Ρωσία αμύνεται». Αμύνεται… ποδοπατώντας σύνορα, καταλαμβάνοντας εδάφη, βομβαρδίζοντας τον αστικό ιστό, με απαγωγές χιλιάδων παιδιών, με δολοφονίες αμάχων, με ισοπέδωση πόλεων, με τη χρήση αδιανόητης βίας βασανιστηρίων απέναντι στους αιχμαλώτους – στρατιώτες, πολίτες και δημοσιογράφους (ενδεικτικό παράδειγμα η Βικτώρια Ρόσσινα^⁎⁎⁎).  Αυτή δεν είναι άμυνα, αλλά στρατηγική τρομοκρατίας: Αν δεν υποταχθείς, δεν θα υπάρχεις.
Όσοι στην Ελλάδα επαναλαμβάνουν τα περί «άμυνας» αναπαράγουν το αφήγημα ενός αυταρχικού κράτους που δεν αντέχει την ύπαρξη δημοκρατίας στα σύνορά του.

«Οι Ουκρανοί και οι Ρώσοι είναι το ίδιο»
Ένα ακόμα ψέμα της ρωσικής προπαγάνδας είναι ότι «οι Ουκρανοί και οι Ρώσοι είναι το ίδιο, έχουν την ίδια γλώσσα και την ίδια ιστορία». Η ουκρανική κρατική και πολιτισμική παράδοση δεν ξεκινά με τη σοβιετική περίοδο – η Ρωσία ξεκινά την αφήγηση από τον 18ο αιώνα, γιατί πριν από αυτό η ιστορική πρωτεύουσα των Ανατολικών Σλάβων ήταν το Κίεβο, όχι η Μόσχα.
Η γλώσσα επίσης δεν αποδεικνύει τίποτα: η ρωσική επιβλήθηκε επί τσαρικής και σοβιετικής περιόδου, με απαγορεύσεις στην ουκρανική εκπαίδευση, λογοτεχνία και δημόσια ζωή. Το γεγονός ότι εκατομμύρια Ουκρανοί μιλούν ρωσικά, δείχνει μόνο ότι έζησαν υπό ξένη κυριαρχία – όπως οι Ιρλανδοί μιλούν αγγλικά, χωρίς να είναι Άγγλοι.
Η ουκρανική και η ρωσική δεν είναι «διάλεκτοι του ίδιου πράγματος», αλλά δύο ξεχωριστές γλώσσες με διαφορετική ιστορική εξέλιξη. Η ουκρανική έχει φωνητική και λεξιλογική συγγένεια πολύ πιο έντονη με τη λευκορωσική και τη σλοβακική παρά με τη ρωσική.
Υπάρχει δομική διαφορά της φωνολογίας των δύο γλωσσών – η ουκρανική χρησιμοποιεί περισσότερα φωνήεντα, στην καθημερινή προφορά ακούγονται καθαρά και δεν καταπίνονται, σε αντίθεση με τη ρωσική που συχνά τα μειώνει ή τα αλλοιώνει.
Η ουκρανική διατηρεί παλαιότερες σλαβικές μορφές και έχει σημαντικό αριθμό πολωνικών και γαλικιανών δανείων λόγω δυτικής επιρροής. Η ρωσική, αντίθετα, ενσωμάτωσε μαζικά στοιχεία από την εκκλησιαστική σλαβονική και εξελίχθηκε υπό τον κεντρικό ρόλο της Μόσχας και της Αγίας Πετρούπολης, με διαφορετική γραμματική σύνταξη και εντελώς άλλη προφορά.

Οι δύο διαφορετικές γλώσσες συνιστούν πολιτισμική απόδειξη ότι δύο λαοί έζησαν διαφορετική ιστορική πορεία και διαμόρφωσαν δικό τους τρόπο σκέψης και έκφρασης. Αν δύο λαοί ήταν «ένας», δεν θα χρειάζονταν 70 χρόνια συστηματικής απαγόρευσης της ουκρανικής γλώσσας. 

«Η Ουκρανία να πάψει να υπάρχει»
Η ρωσική εισβολή δεν είναι άμυνα ή «αντίδραση». Είναι επιλογή, σχεδιασμένη για χρόνια, με τη συνδρομή μίας κτηνώδους προπαγάνδας, τα αποτελέσματα της οποίας βλέπουμε και σε πολλούς Έλληνες που μηρυκάζουν τα ίδια fake news με ακλόνητη βεβαιότητα.
Όλα τα ρωσικά επιχειρήματα –φταίει η Δύση, το ΝΑΤΟ, το Κίεβο, η ιστορία, οι «ναζί», το Μινσκ– οδηγούν σε ένα και μόνο συμπέρασμα: ότι η Ουκρανία δεν έχει δικαίωμα να υπάρχει χωρίς την άδεια της Ρωσίας. Ότι ένας λαός 44 εκατομμυρίων δεν έχει το δικαίωμα να αποφασίσει σε ποια συμμαχία θα ανήκει, τι γλώσσα θα μιλά, πώς θα εκλέγει την κυβέρνησή του και πώς θα διαμορφώνει τη ζωή του.
Η εισβολή δεν ξεκίνησε επειδή η Ουκρανία «προκάλεσε». Ξεκίνησε επειδή η Ρωσία δεν αντέχει μια δημοκρατική Ουκρανία που ζει εκτός της σφαίρας της. Η Ευρώπη δεν «τιμώρησε» τη Ρωσία - η Ρωσία τιμώρησε την Ουκρανία επειδή επέλεξε να ζήσει ως κυρίαρχο και δημοκρατικό κράτος.
Η Ουκρανία έχει πλήρες, αδιαπραγμάτευτο δικαίωμα ύπαρξης. Όπως κάθε κυρίαρχο κράτος που γεννήθηκε από ιστορική πορεία, πολιτική βούληση και διεθνή αναγνώριση. Το δικαίωμα ύπαρξης δεν το δίνει η γεωγραφία, ούτε η «ιστορική συγγένεια», ούτε η άδεια ενός γειτονικού ηγεμόνα. Το δίνει ο λαός που ζει εκεί, αποφασίζει, εκλέγει κυβέρνηση, μιλά τη γλώσσα του και ορίζει το μέλλον του. Οι Ουκρανοί δεν έχουν να αποδείξουν τίποτα σε κανέναν - είναι 44 εκατομμύρια άνθρωποι που έχουν κράτος, σύνταγμα, θεσμούς, ταυτότητα και διεθνή αναγνώριση. Το μόνο μέρος στον κόσμο που αμφισβητεί αυτό το δικαίωμα είναι η Ρωσία κι όχι επειδή υπερασπίζεται μία «ιστορική αλήθεια», αλλά επειδή δεν αντέχει μια δημοκρατική Ουκρανία έξω από τη σκιά της.

^{ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ}

^⁎ Ο όρος "Euromaidan" χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά ως hashtag στο Twitter. Ένας λογαριασμός στο Twitter με την ονομασία Euromaidan δημιουργήθηκε κατά την πρώτη ημέρα των διαδηλώσεων. Σύντομα, έγινε ιδιαίτερα διαδεδομένος στα διεθνή ΜΜΕ. Αποτελείται από δύο λέξεις: Το "Euro" το οποίο αποτελεί συντομογραφία του Ευρώπη και το "maidan" το οποίο παραπέμπει στην Πλατεία Ανεξαρτησίας (η οποία είναι γνωστή ως «Μαϊντάν»), την κυριότερη πλατεία του Κιέβου, όπου οι διαδηλωτές βρίσκονται συγκεντρωμένοι.
 
^⁎⁎ GRU Είναι η  κύρια στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών της Ρωσίας, γνωστή και ως Γενική Διεύθυνση Επιτελείου.
 
^⁎⁎⁎Η Βικτώρια Ρόσσινα (Victoria Roshchyna, 1996–2024) ήταν μια Ουκρανή δημοσιογράφος, γνωστή για τα ρεπορτάζ της σχετικά με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και την πολιορκία της Μαριούπολης. 
Κέρδισε το Βραβείο Θάρρους στη Δημοσιογραφία (Courage in Journalism Award) του Διεθνούς Ιδρύματος Γυναικών Μέσων Ενημέρωσης (International Women's Media Foundation) το 2022. 
Η Ρόσσινα εξαφανίστηκε τον Αύγουστο του 2023 κοντά στον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια και αργότερα επιβεβαιώθηκε ότι πέθανε σε ρωσική κράτηση τον Οκτώβριο του 2024, σε ηλικία 27 ετών. Ο θάνατός της ήταν τραγικός, με τη σορό της, η οποία επεστράφη στην Ουκρανία, να φέρει σημάδια βασανιστηρίων και να λείπουν ορισμένα εσωτερικά όργανα, γεγονός που οδήγησε την ουκρανική κυβέρνηση να διερευνήσει την υπόθεση ως πιθανή δολοφονία και έγκλημα πολέμου. 

ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΕΝΑ ΑΡΘΡΑ ΜΟΥ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΙΣΒΟΛΗ
 
21/2/22 ΝΑΖΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΥΚΡΑΝΙΑ
 
25/2/22 ΤΣΙΠΡΑΣ, ΤΣΙΠΡΑΣ, ΠΟΥΤΙΝ ΚΑΙ ΕΙΣΒΟΛΗ
 
1/3/22 ΠΩΣ ΕΙΔΑΝ ΟΙ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΟΙ ΜΑΣ ΤΗΝ ΡΩΣΙΚΗ ΕΙΣΒΟΛΗ
 
5/3/22 ΜΕΡΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΤΗΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑΣ ΣΤΙΓΜΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΣΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ.
 
25/3/22 ΦΕΤΟΣ ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΗΣ ΦΙΛΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΔΕΝ ΘΑ ΓΙΟΡΤΑΣΕΙ ΤΗΝ 25Η ΜΑΡΤΙΟΥ.
 
6/4/22 Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΡΩΣΟΥΣ ΤΗΣ ΕΙΣΒΟΛΗΣ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ -Άγνοια, αφέλεια, φόβος – ή αδιαφορία;
 
25/5/22 ΟΤΑΝ ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΔΕΝ ΣΥΜΦΩΝΟΥΝ ΜΕ ΤΙΣ ΑΠΟΨΕΙΣ.
 
30/7-22 ΜΟΙΡΑΙΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΕΝΟΣ ΤΡΑΓΙΚΟΥ ΛΑΘΟΥΣ
 
11/8/22 Ο ΠΑΣΚΑΛ ΜΠΡΥΚΝΕΡ ΑΝΑΛΥΕΙ ΓΙΑΤΙ Η ΡΩΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΥΤΙΝ ΠΛΗΣΙΑΖΕΙ ΣΤΟΝ ΝΑΖΙΣΜΟ
 
25/2/23 ΜΕΡΙΚΑ ΑΠΛΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ 1 ΧΡΟΝΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΣΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ
 
9/3/23 ΓΙΑΤΙ ΑΠΕΤΥΧΑΝ ΟΙ ΚΥΡΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΡΩΣΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΙΣΒΟΛΗ
 
28/11/24 ΥΠΕΡΑΣΠΙΖΟΜΕΝΟ ΤΟΝ ΣΤΑΛΙΝ ΤΟ ΚΚΕ ΑΡΝΕΙΤΑΙ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΧΟΛΟΝΤΟΜΟΡ
 
29/8/25 ΤΙ ΜΑΣ ΔΙΔΑΣΚΕΙ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ ΚΑΙ ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΤΕΙ Η ΡΩΣΙΚΗ ΕΠΙΘΕΣΗ
 
Τα σχόλια δημοσιεύονται μετά από έγκριση.