Δευτέρα 3 Δεκεμβρίου 2012

Η ΚΑΡΔΙΑ ΤΟΥ ΠΑΠΠΟΥ ΜΟΥ



Ένα πρόσφατο δημοσίευμα  με έκανε να θυμηθώ μια ξεχασμένη ιστορία της νεανικής μου ηλικίας.
Διάβασα  στο ΒΗmagazino στο άρθρο Η Ελλάδα των σκανδάλων για  το σκάνδαλο του Σισμανόγλειου Σανατορίου που ξέσπασε το 1956 με  πρωταγωνιστή τον βουλευτή της ΕΡΕ και γενικό διευθυντή του νοσοκομείου, Σάββα Παπαεμμανουήλ την κατάθεση ενός μάρτυρα που είπε στην δίκη που έγινε το 1958:
«Ο Παπαεμμανουήλ ήταν ο δικτατορίσκος μιας περιοχής 80.000 τετραγωνικών μέτρων» . Πράγματι, αποκαλύπτεται ότι είχε τοποθετήσει την καρδιά του Κωνσταντίνου Σισμανόγλου που διατηρούνταν σε μια γυάλα στις τουαλέτες του ιδρύματος.........
Ο εθνικός ευεργέτης Κωνσταντίνος Σισμανόγλου είχε πεθάνει το 1951.
Πίστευα πως η διατήρηση της καρδιάς κάποιου ιστορικού προσώπου ήταν συνήθεια που δεν υπήρχε πλέον μετά το ήμισυ του 20ου αιώνα αλλά σε μια πρόχειρη έρευνα στο διαδίκτυο διαπίστωσα πως το 1958 κτίστηκε με δωρεά της Έλενας Βενιζέλου και το παρεκκλήσιο όπου τιμάται η μνήμη των Αγίων Ελευθερίου και Ελένης , όπου και φυλάσσεται μέσα σε μία λάρνακα η καρδιά της δωρήτριας.
Η Έλενα Βενιζέλου πέθανε στο Παρίσι στις 10 Σεπτεμβρίου 1959.
Η αφαίρεση της καρδιάς ενός σημαντικού νεκρού και η διατήρηση της σε μία λήκυθο ήταν μια συνήθης τακτική παλιότερα.
Όταν πέθανε ο Ναπολέων ο Hudson Lowe, ο διευθυντής της φυλακής του επέτρεψε να αφαιρεθεί η καρδιά του και να διατηρηθεί σε βάζο για την περίπτωση που η κυβέρνηση του θα επέτρεπε την μεταφορά της στην Γαλλία όπου σύμφωνα με την επιθυμία του ίδιου  είχε ζητήσει να δοθεί στην εν διαστάσει σύζυγό του, την αυτοκράτειρα Marie-Louise, αν και αυτό δεν έγινε ποτέ.


Στην Ελλάδα στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Αθηνών υπάρχει η λήκυθος,  με τη μαρμάρινη λάρνακα, που φιλοτέχνησε ο γλύπτης Θωμάς Θωμόπουλος με την καρδία του Κανάρη έχοντας επάνω της χαραγμένη τη φράση «Χαίρε καρδία ναυάρχου Κανάρη».Στα πλάγια της λάρνακας με χρυσά γράμματα έχουν χαραχτεί τα ονόματα Χίος, Ψαρά, Τσεσμές,Αλεξάνδρεια.
 Στο μουσείο της Ύδρας υπάρχει σε ασημένια λήκυθο η καρδιά του άλλου μεγάλου αγωνιστή της Ελληνικής Επανάστασης του Μιαούλη, η οποία γράφει επάνω της    «ΧΑΙΡΕ Η ΚΑΡΔΙΑ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΜΙΑΟΥΛΗ».
Αυτή αφαιρέθηκε με εντολή του Όθωνα  στις 11 Ιουνίου 1835, για να παραμείνει  ως σύμβολο ανδρείας και πατριωτισμού.
Θα μου πείτε τώρα ποία είναι αυτή η ιστορία που με έκανε να ψάξω για τα παραπάνω.
Η εξήγηση είναι απλή.
Στο ιατρείο του πατέρα μου σε ένα δοχείο με φορμόλη υπήρχε μια καρδιά.

Ήταν η καρδιά του παππού μου!  
Ο παππούς μου, δικηγόρος το επάγγελμα, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών, είχε επιστρατευτεί στον πρώτο βαλκανικό πόλεμο και αφού έλαβε μέρος  σε πολλές και σημαντικές μάχες δυστυχώς λίγο πριν από το τέλος του και προφανώς λόγω των κακουχιών που αντιμετώπιζαν τα συνεχώς προελαύνοντα  στρατεύματα, προσεβλήθη από εξανθηματικό τύφο και πέθανε 39 ετών στην Κέρκυρα όπου και τον είχαν μεταφέρει για περίθαλψη.
Ο εξανθηματικός τύφος μεταδίδεται με τις ψείρες των ρούχων και μάστιζε την ανθρωπότητα στο παρελθόν, προκαλώντας βαρύτατες επιδημίες.
Προφανώς λόγω της επιδημικής εμφάνισης της νόσου υπήρξε η ανάγκη έκδοσης του
ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΟΣ  της 20/25 Ιουλ. 1915 : Περί υγειονομικών μέτρων κατά του εξανθηματικού τύφου.
 Φαίνεται ότι στην ευρύτερη περιοχή ενδημούσε ο εξανθηματικός τύφος γιατί από την ίδια νόσο πέθανε στην Κέρκυρα ο Πρόεδρος της Βουλής  Μιχαήλ Θεοτόκης,  στις 6 Αυγούστου του 1916.  
Η γιαγιά μου 26 ετών τότε, με δύο μικρά παιδιά, τον πατέρα μου 2 ετών και τον αδελφό του 3 ετών, δεν μπορούσε να πάει στην Κέρκυρα για την κηδεία.

Έτσι σε αυτήν πήγε ο αδελφός της, Ιωάννης Τσιγκόλης  δικηγόρος και αυτός, τότε πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Καρπενησίου, βουλευτής του Ελευθερίου Βενιζέλου, μετέπειτα γερουσιαστής και το 1932 υπουργός και Γενικός Διοικητής Ηπείρου. (με το βέλος στην φωτογραφία)
 Στον χάρτη μπορεί να δει κανείς τα μέρη που πολέμησε ο παππούς μου κατά τους 5 μήνες  περίπου από την έναρξη του πολέμου μέχρι τον θάνατό του.
Οι ημερομηνίες στην φωτογραφία είναι η μέρα που απελευθερώθηκαν οι πόλεις από τα ελληνικά στρατεύματα και από τις οποίες πέρασε και πολέμησε ο έφεδρος υπολοχαγός  παππούς μου, ως διοικητής λόχου της υπό τον αντισυνταγματάρχη Ηπίτη ,ανεξάρτητης Ταξιαρχίας .
Εάν προσέξει κανείς τις ημερομηνίες θα δει ότι η προέλαση των στρατευμάτων ήταν ταχύτατη και μάλιστα  χειμώνα σε δύσβατες περιοχές και με το οδικό δίκτυο της εποχής .
 Στην κερκυραϊκή εφημερίδα ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ εκτός από την αναγγελία του θανάτου του είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή η εκτενής περιγραφή της στρατιωτικής του πορείας αλλά και η πάνδημος κηδεία που του έγινε παρά το ότι δεν ήταν Κερκυραίος.



 Ο αδελφός της γιαγιάς μου επέστρεψε στο Καρπενήσι κρατώντας μαζί του το ρολόι του, τα κιάλια του, την εφημερίδα που έγραψε τα παραπάνω και  μία γυάλα που είχε μέσα την καρδιά του.
Αυτά ήσαν τελικά τα μόνα ενθύμια που είχε ο πατέρας μου από τον δικό του που δεν τον γνώρισε ποτέ.
Υπάρχουν  και τα 2 γράμματα που είχε στείλει στην γιαγιά μου. Το πρώτο  όταν έφευγε για το μέτωπο που της έγραφε πως δεν αφήνει πίσω του κανένα χρέος και το δεύτερο όταν μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο της Κέρκυρας.



 Τα γράμματα  αυτά η γιαγιά μου τα ήξερε απ΄ έξω γιατί ήταν και η μοναδική περιουσία που της είχε αφήσει.
Τα φύλαγε μαζί με την περγαμηνή της διδακτορικής του διατριβής του 1900 που έχει και την υπογραφή του τότε γραμματέα του Πανεπιστημίου Κωστή Παλαμά.
Τώρα πλέον εγώ την φυλάω μαζί με την δική του, την δική μου, της γυναίκας μου, της κόρης μου και το πτυχίο της μάνας μου.

Όπως ο θείος του  είχε πάει στην Κέρκυρα για να ασχοληθεί με την κηδεία του πατέρα του  έτσι και δικός μου πατέρας πήγε στο Καρπενήσι και ασχολήθηκε με την κηδεία του Μπάρμπα-Γιάννη όπως αποκαλούσαν στην οικογένεια τον Ιωάννη Τσιγκόλη.
 Όταν γύρισε πίσω κρατούσε μαζί του  και την μόνη περιουσία που ο θείος του αποκόμισε από τα τόσα χρόνια της πολιτικής και δικηγορικής του ζωής.
Το μπαστούνι και το ρολόι του.
Είχα την τύχη να τον προλάβω στην ζωή και μου είχε κάνει εντύπωση τόσο η ευφυΐα του όσο και η καταπληκτική αίσθηση του χιούμορ που είχε.
Θυμάμαι κανένα χρόνο πριν να πεθάνει που τον είχαμε επισκεφτεί στο σπίτι του επειδή  είχε αρρωστήσει αρκετά σοβαρά όταν πλέον βρισκόταν στην ανάρρωση.
Τον βρήκαμε καθιστό στο κρεβάτι του,85 ετών τουλάχιστον, να ρητορεύει στους επισκέπτες του  πως : "Την σήμερον ημέραν με τας προόδους ας έχει επιτύχει η ιατρική επιστήμη μόνος όστις επιθυμεί αποθνήσκει!"
Όταν όμως έμεινε μόνος του με τον πατέρα μου του είπε γελώντας: "Μην ακούς τι λέω, φτηνά την γλύτωσα και αυτή την φορά!"

Από παιδί είχα διαπιστώσει κάθε φορά που συζητάγαμε για την καρδιά του πατέρα του, που την είχε φυλαγμένη  στο ιατρείο του, είχα διαπιστώσει πως είχε μια αμφιθυμία σχετικά με αυτήν. 
Από την μία πλευρά ήταν ένα από τα λίγα πράγματα που είχε από τον πατέρα που δεν γνώρισε και από την άλλη ως αντικείμενο τον απωθούσε.
 Έτσι όταν ήμουνα φοιτητής του πρότεινα και αμέσως το δέχτηκε και πήραμε την γυάλα και θάψαμε την καρδία σε μια γωνιά του εξοχικού του.
Δεν ξεχάσαμε όμως αυτόν άνθρωπο που κανένας από τους δύο μας δεν γνώρισε, όμως και τους δύο το πέρασμα του από την ζωή μας άφησε μόνο συναισθήματα περηφάνιας. 


11 σχόλια:

  1. Ωραία ανάρτηση αν και ομολογώ αυτή τη συνήθεια να αφαιρούν τις καρδιές αγαπημένων ή επιφανών προσώπων τη βρίσκω λίγο... κανιβαλιστική. Αυτό πάντως θα πει να έχεις... ένδοξους προγόνους! (Πράγμα που εξηγεί, για όποιον σε έχει γνωρίσει από κοντά, και τη δική σου ευγενή φυσιογνωμία:)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Πράγματι και εγώ δεν μπόρεσα ποτέ μου να καταλάβω αυτή την συνήθεια της αφαίρεσης της καρδιάς ακόμα και σε θανόντες από παθολογικές αιτίες.
      Ευχαριστώ για τον χαρακτηρισμό "ευγενή φυσιογνωμία" και χωρίς πλάκα βέβαια αυτό που ήταν ενδιαφέρον είναι το γεγονός πως στην αντίστοιχη ηλικία με αυτήν την μοναδική φωτογραφία του παπού μου του έμοιαζα αρκετά, ενώ δεν έμοιαζα αντίστοιχα στον πατέρα μου!

      Διαγραφή
  2. Συγκινητικό χωρίς επιφανειακή συναισθηματικότητα, με ένα βαθύ, δωρικό τρόπο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Προσπάθησα να περιγράψω την ιστορία αυτή όσο μπορούσα πιο αντικειμενικά παραμερίζοντας την αναπόφευκτη συναισθηματική φόρτιση που υπάρχει για αυτό το θέμα.

      Διαγραφή
  3. Είμαι βέβαιος ότι ο παπούς θα ήταν περίφανος για τον εγγονό του, τουλάχιστον για το χιούμορ του.....;)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Μπορώ να πιθανολογήσω ότι και αυτός θα είχε αίσθηση του χιούμορ, γιατί από αυτόν πρέπει να το είχε πάρει και ο πατέρας μου, σε αντίθεση με την γιαγιά μου που δεν είχε καθόλου, ίσως γιατί με τις δυσκολίες που συνάντησε για να μεγαλώσει και να σπουδάσει δύο παιδιά, ο καθημερινός αγώνας για την ζωή δεν της επέτρεπε να έχει καμία διάθεση για χιούμορ.

      Διαγραφή
  4. Γιατρέ, δεν νομίζω ότι είναι θέμα "δυσκολιών" αλλά χαρακτήρα, ή το έχεις ή όχι.
    Αλλά ακόμη και αυτοί που δεν το διαθέτουν , το αναγνωρίζουν στους άλλους και, το καλό, το απολαμβάνουν δεόντως.....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Αθεόφοβε μου,
    βλέπω το γράμμα του παππού προς τη γυναίκα του και λέω ότι ούτε ...γιατρός να ήταν και είχε τέτοιο γραφικό χαρακτήρα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Δυστυχώς από ότι φαίνεται από αυτόν αλλά αλλά και από την μητέρα μου κληρονόμησα χειρότερο ακόμα γραφικό χαρακτήρα.
      Πάντως η γραμματέας μου ίσως να ήταν το μόνο άτομο που πάντα κατάφερνε να διαβάζει τα γραπτά μου!

      Διαγραφή
  6. Ωραία ιστορία. Από ό,τι διάβασα στην επιστολή του πίστευε ο καημένος πως θα γινόταν καλά λόγω του κλίματος της Κέρκυρας. Κρίμα.
    Και βέβαια ούτε που μπορούσα να φανταστώ πως είχαν κάποτε τη συνήθεια να αφαιρούν τις καρδιές των σημαντικών ανθρώπων.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Μάλιστα δε η καρδιά ήταν διατηρημένη σε γυάλινο δοχείο με φορμόλη και κερωμένο το καπάκι της ώστε να μην μπορεί να εξατμιστεί.

      Διαγραφή