ΟΙ ΚΑΛΥΤΕΡΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ ΤΟΥ 2015

Δεν ξέρω αν έχει δίκιο ο Άκης Καπράνος γράφοντας πως η κινηματογραφοφιλία αποτελεί πολυτέλεια σε μια κοινωνία που ψυχορραγεί.

Αυτό που ξέρω είναι ότι είναι από τις λίγες πολυτέλειες που δεν πρόκειται να αφήσω μέχρι την ώρα που, ελπίζω χωρίς να ψυχορραγήσω επί μακρόν, θα πάω να συναντήσω όλους αυτούς τους δημιουργούς  της μεγάλης οθόνης που από τα παιδικά μου χρόνια άλλοι με ψυχαγώγησαν και άλλοι με προβλημάτισαν και με έκαναν να σκεφτώ για πολλά πράγματα που μέχρι τότε δεν με είχαν απασχολήσει.  

Έτσι πάντα είχα ενδιαφέρον για το πως βλέπουν οι κριτικοί αλλά και οι θεατές τις σημαντικότερες ταινίες που προβάλλονται.  

Το κορυφαίο λοιπόν κινηματογραφικό περιοδικό Sight and Sound  δημοσίευσε την λίστα με τις 20 καλύτερες ταινίες της περασμένης χρονιάς βασισμένη σε  168 κριτικές από όλο τον κόσμο.

Το ίδιο έκανε επίσης και το άλλο σημαντικό γαλλικό περιοδικό Cahiers du Cinéma.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι προτιμήσεις αυτές δεν συμβαδίζουν συνήθως με τις προτιμήσεις του κοινού γιατί βασίζονται συνήθως σε αρκετά σινεφίλ στοιχεία που δεν έχουν την ταυτόχρονη προτίμηση του κοινού.

Με κόκκινα γράμματα είναι οι ταινίες που έχουν παιχτεί στην Ελλάδα και με έντονα κόκκινα γράμματα είναι αυτές που έχω δει.

Έχουν παιχτεί στην Ελλάδα οι 12 από τις 20 και έχω δει τις 10, θεωρώ δε την ταινία  Tangerine την καλύτερη από όλες.

Η βαθμολογία της ταινίας μετά το όνομα της με αστεράκια είναι η μεν πρώτη από τον  κριτικό του Αθηνοράματος  και η δεύτερη η αντίστοιχη βαθμολόγηση της από το κοινό.

Κάτω από το όνομα της ταινίας υπάρχει η σύντομη κριτική που δημοσίευσε το Αθηνόραμα και με μπλέ γράμματα είναι η δική μου.

Το top 20 στο Sight and Sound

 1. «Η Σιωπηλή δολοφόνος -The Assassin» του Χου Χσιάο-Χσιεν   ** ½     ** ½

Βραβείο Σκηνοθεσίας στις Κάνες για μια αργή, εικαστικά περίτεχνη και… αγγελοπουλική περιπέτεια πολεμικών τεχνών, υπερβολικά εγκεφαλική και «καλολογική» για τον δυτικό θεατή.

*½-Μια άρτια από πλευράς αισθητικής  ταινία που όμως με το χαοτικό της σενάριο δεν επιτρέπει  εύκολα στον δυτικό θεατή να κατανοήσει εύκολα  τις σχέσεις των προσώπων και τους λόγους των πράξεων τους, ενώ ταυτόχρονα με  την αργή της εξέλιξη αποσπάται η προσοχή του στα εξαιρετικά εικαστικά της πλάνα.

2. «Carol» του Τοντ Χέινς   ***     *** ½      

Στιλάτη, οπτικά εντυπωσιακή διασκευή ενός μυθιστορήματος της Πατρίσια Χάισμιθ, κάτι ανάμεσα σε κλασικό χολιγουντιανό μελόδραμα και art διαφημιστικό σποτ. Άψογη στις λεπτομέρειές της παραγωγή και διπλό ρεσιτάλ ερμηνείας, με τη σπουδαία Ρούνι Μάρα να κερδίζει το βραβείο στο φεστιβάλ Κανών.

**-Μια φαινομενικά "χαλαρή" ταινία με καλή απεικόνιση της εποχής και μια νέα πρωταγωνίστρια που αποδίδει καλύτερα στον ρόλο της γυναίκας που συνειδητοποιεί τον σεξουαλικό της προσανατολισμό, από την εδώ μάλλον αμήχανη Μπλάνσετ.

 3. «Mad Max: Ο Δρόμος της Οργής» του Τζορτζ Μίλερ ***  ***

Βίαια φαντασία, φουτουριστικό καρτούν, μετα-πανκ γουέστερν με έξυπνες δόσεις χιούμορ και αστείρευτη ενέργεια, ο καινούριος «Mad Max» εκμοντερνίζει όσο πιο λιτά και όσο πιο θεαματικά γίνεται το μύθο ενός εμβληματικού κινηματογραφικού ήρωα. Στην ουσία δεν πρόκειται παρά για ένα απολαυστικό deja vu, το οποίο από τη μια μεριά διατηρεί τη b-movie, χειροποίητη αίσθηση μιας βρόμικης ιστορίας επιβίωσης και από την άλλη φουσκώνει μέχρι σκασμού τη φαντασμαγορική δράση, εντυπωσιάζει με την εντυπωσιακή εικονογραφία του και κλείνει το μάτι σε ένα σωρό σινεφίλ αναφορές. Επιπροσθέτως, αιφνιδιάζει με τη νεο-φεμινιστική οπτική του, έχοντας μια kickass Σαρλίζ Θερόν ως πραγματική πρωταγωνίστρια του φιλμ και θηλυκή action star μελλοντικό σημείο αναφοράς.

* ½-Εντυπωσιακή κατασκευή που χρησιμοποιεί όλα τα σύγχρονα κλισέ των αντίστοιχων περιπετειών αλλά τελικά  σε κάνει να αναπολείς  τις παλιές κλασσικές ταινίες του Mad Max γιατί η σημερινή είναι σαν την σχέση που έχει το βιομηχανοποιημένο προϊόν με το χειροποίητο.

4. «Arabian Nights» του Μιγκέλ Γκόμεζ 

5. «Cemetery of Splendour» του Απιτσατπόνγκ Βιρασετάκουν 

6. «No Home Movie» της Σαντάλ Ακερμάν 

7. «45 Χρόνια-45 Years» Άντριου Χέιγκ  *** ½    ** ½

Γλυκόπικρο, ειλικρινές και συγκινητικό δράμα χαρακτήρων το οποίο ανατέμνει βαθιά όλα όσα, φανερά ή ανομολόγητα, στηρίζουν τη μακροχρόνια συντροφική συμβίωση. Εξαιρετική η χημεία του Τομ Κόρτνεϊ, εμβληματικής φιγούρας του free cinema («Μπίλι ο Ψεύτης», «Η Μοναξιά του Δρομέα Μακρινών Αποστάσεων»), και της Σαρλότ Ράμπλινγκ στον κορυφαίο ίσως ρόλο της καριέρας της, οι οποίοι τιμήθηκαν με διπλό βραβείο ερμηνείας στο Φεστιβάλ Βερολίνου.

*** Μία χαμηλών τόνων ταινία που ανατέμνει τα συναισθήματα ενός ηλικιωμένου ζεύγους με εξαιρετικής ευαισθησίας σκηνές και που έχει την τύχη να πρωταγωνιστούν δύο υψηλής στάθμης ηθοποιοί με μεγάλη χημεία μεταξύ τους.

8. «Ο Γιος του Σαούλ» του Λάζλο Νέμες   *****     ***

Μια σκληρή ιστορία επιβίωσης μετατρέπεται με συγκλονιστικό τρόπο στην απόλυτη υπαρξιακή οδύσσεια ως την καρδιά του σκοταδιού. Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής στις Κάνες για ένα εντελώς πρωτότυπο και τολμηρό αριστούργημα, σκηνοθετικό ντεμπούτο ενός βοηθού του Μπέλα Ταρ.

9. «Amy: Το Κορίτσι Πίσω Από το Όνομα» της Ασίφ Καπάντια ***   **** ½

Βιογραφικό χρονικό που ξετυλίγεται σαν ένα μελωδικό, συγκινητικό όσο και σκοτεινό κινηματογραφικό παραμύθι. Με ένα αριστοτεχνικό μοντάζ, ο Ασίφ Καπάντια («Senna») βάζει τάξη σε ένα πληροφοριακό χάος, ενώ εκμεταλλεύεται δημιουργικά τις συνεντεύξεις συγγενών, γνωστών και συνεργατών, μετατρέποντάς τες σε ένα αφηγηματικά συναρπαστικό voice over.

**½- Το ντοκυμαντέρ αυτό πετυχαίνει απόλυτα στο να μας δώσει μια πλήρη εικόνα του ταλαντούχου αυτού κοριτσιού και αυτό οφείλεται κατά ένα μέγαλο μέρος στο πλούσιο αρχειακό υλικό που διαθέτει.

10. «Έμφυτο ελάττωμα -Inherent Vice» του Πολ Τόμας Άντερσον  *** ½  **

Υποψήφια για δυο Όσκαρ μεταφορά ενός νεο-νουάρ μυθιστορήματος του Τόμας Πίντσον, η οποία αποτυπώνει με (αλά Ρόμπερτ Άλτμαν) νοσταλγικό σαρκασμό το τέλος μιας ολόκληρης εποχής ρομαντικών ψευδαισθήσεων. Με cool ειρωνεία και μια δεξιοτεχνική αμφισημία που καλύπτει χαρακτήρες και κίνητρα, ο Πολ Τόμας Άντερσον («Ξέφρενες Νύχτες», «Μανόλια», «Θα Χυθεί Αίμα», «The Master») προχωρά βαθιά στην πολύβουη καλιφορνέζικη «έρημο» και αναδεικνύει διακριτικά όλα τα έμφυτα ελαττώματα του μεγάλου αμερικανικού μύθου. Καυστικός και ταυτόχρονα συναισθηματικός, περιγράφει τη θολωμένη περίοδο της αντικουλτούρας σαν μια υπέροχα γλυκόπικρη ουτοπία, τοποθετώντας στο κέντρο της ιστορίας του ένα αντισυμβατικά ρομαντικό και αναπάντεχα συγκινητικό love story.

* ½-Κάθε μεγάλος σκηνοθέτης δικαιούται να έχει και αυτός μια αποτυχία στην καριέρα του. Το έμφυτο ελάττωμα είναι η πλήρης αποτυχία του Αντερσον.

Η ταινία παρά το καλό καστ, την ατμοσφαιρα εποχής και το χρώμα της, εξ αιτίας του φιλολογικού, χαοτικού και τελικά αδιάφορου σεναρίου της καταντά κουραστική και βαρετή

 11. «Σε Ακολουθεί-It follows» του Ντέιβιντ Ρόμπερτ Μίτσελ  ***½  **½

Το ανεξάρτητο horror film προσφέρει έναν αργόσυρτο, ατμοσφαιρικό και άκρως ενοχλητικό τρόμο πειράζοντας τις συμβάσεις του είδους που χρησιμοποιεί – εξαιρετική η δουλειά του φωτογράφου Μάικλ Γκιουλάκις. Στο ευρύτερο αφηγηματικό του κάδρο χωράνε σχεδόν τα πάντα: από την ατελείωτη καπιταλιστική κρίση που έχει μετατρέψει το Ντιτρόιτ σε πόλη-φάντασμα, την τραυματική σεξουαλική αφύπνιση/ενηλικίωση που συντελείται απουσία των γονιών (είναι ουσιαστικά απόντες από το φιλμ) και τους κινδύνους της εφηβικής ακολασίας μέχρι το τέλος της αυθεντικότητας στην τέχνη και μια δεξιοτεχνική ψυχαναλυτική ανάγνωση των ηρώων.

* Ανούσιο και αδιάφορο φιλμ τρόμου και χωρίς να δημιουργεί έστω και την ανάλογη ατμόσφαιρα.

12. «Anomalisa» των Τσάρλι Κάουφμαν and Ντιούκ Τζόνσον 

13. «Το Τραγούδι του Φοίνικα Phoenix» του Κρίστιαν Πέτζολντ  ***  *** ½

Χιτσκοκικό παιχνίδι πλαστών ταυτοτήτων κι απόκρυφων επιθυμιών με ιστορικοπολιτικό φόντο. Καλοστημένο σασπένς και έντεχνη αλληγορία για τη μεταπολεμική Γερμανία στην πλέον καλοζυγισμένη δραματικά και σκηνοθετικά συνεργασία του Κρίστιαν Πέτζολντ με τη Νίνα Χος («Yella», «Barbara»).

** Οι σεναριακές αδυναμίες ξεπερνιούνται από την εξαιρετική ερμηνεία της πρωταγωνίστριας και από το συγκλονιστικό φινάλε της.

14. (ισοψηφία ) «Hard to Be a God» του Αλεξέι Γκέρμαν 

14. (ισοψηφία )«Τα Κορίτσια- Bande de Filles / Girlhood» της Σελίν Σιαμά **½   ***

Ρεαλιστική, αν και ανοικονόμητη ιστορία κοινωνικής ενηλικίωσης που συμμετείχε στο Φεστιβάλ Κανών και ήταν υποψήφια για τέσσερα Σεζάρ. Εντυπωσιάζει η παρουσία της χαρισματικής πρωτοεμφανιζόμενης Καριντζά Τουρέ, όπως και πολλές από τις ημιαυτοσχεδιαστικές παρεΐστικες σκηνές των κοριτσιών, λ.χ. εκείνη του ξενοδοχείου υπό τους ήχους του «Diamonds».

 14. (ισοψηφία ) «Τα Μυαλά που Κουβαλάς-Inside Out» του Πιτ Ντόκτερ  **** ½   **** ½

Αριστουργηματικό κινούμενο σχέδιο της Pixar, το οποίο σχολιάζει την ανθρώπινη συμπεριφορά με ξεκαρδιστικό σαρκασμό, βαθιά τρυφερότητα και ατελείωτες κινηματογραφικές ιδέες. Απλότητα και πολυδιάστατες αναφορές, κωμωδία χαρακτήρων, περιπέτεια αγωνίας και συγκινητική ιστορία ενηλικίωσης συνδυάζονται με έναν απόλυτα πρωτότυπο και ευρηματικό τρόπο σε μια από τις κορυφαίες, μετρημένες στα δάχτυλα τού ενός χεριού στιγμές της animation ιστορίας.

** Ευρηματική ταινία που απευθύνεται κυρίως σε εφήβους και ενήλικο κοινό που μόνο αυτό μπορεί να καταλάβει την όλη ιστορία η οποία βασίζεται στην λειτουργία του εγκεφάλου. 

 14. (ισοψηφία ) «Μανταρίνια-Tangerine» του Σον Μπέικερ  ***  ****½

Το υποψήφιο για ξενόγλωσσο Όσκαρ φιλμ αφηγείται με απόλυτη κινηματογραφική οικονομία μια ιστορία που σκιαγραφεί τον παραλογισμό του πολέμου. Έχοντας συνθέσει αριστοτεχνικά το παζλ χαρακτήρων, ο Γεωργιανός Ζάζα Ουρουσάντζε θέτει, πέρα από τα προφανή ανθρωπιστικά και αντιπολεμικά, πιο βαθιά ερωτήματα σε σχέση με την έννοια της πατρίδας (είναι το χώμα ή το αίμα;), του δικαίου, της πίστης και της απώλειας.

**** Μια εξαιρετική, πραγματικά αριστουργηματική ταινία, που αποδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο ότι ο πόλεμος όταν παύει να είναι απρόσωπος αποκτά μια άλλη τελείως διαφορετική διάσταση.

14. (ισοψηφία ) «Taxi Tehran» του Τζαφάρ Παναχί 

19. (ισοψηφία ) «Horse Money» του Πέδρο Κόστα 

19. (ισοψηφία ) «The Look of Silence» του Τζόσουα Οπενχάιμερ

Το top 10 των Cahiers du Cinéma

Για να καταλάβει κανείς ότι οι λίστες αυτές έχουν από την φύση τους ένα μεγάλο υποκειμενισμό αρκεί να δει ότι σε αυτή την λίστα πρώτη είναι η αξιόλογη ταινία του Μορέτι η οποία δεν υπάρχει στην προηγούμενη.

Οι ταινίες με ένα σταυρό πριν τον αριθμό τους είναι αυτές που υπάρχουν και στην προηγούμενη λίστα και είναι μόνο 4.

 1. «Η Μητέρα Μου-Mia madre» του Νάνι Μορέτι  ***  ** ½

Με highlight της ταινίας έναν καρικατουρίστικα ξεκαρδιστικό Τζον Τορτούρο, ο Μορέτι ξαναγίνεται αυτοβιογραφικός και ξαναβρίσκει όχι μόνο τη χαμένη φόρμα του, αλλά και την ισορροπία ανάμεσα στο κωμικό και στο δραματικό, στην πραγματικότητα και στην (καλλιτεχνική) φαντασία, στη γλυκιά και στην πικρή όψη της ζωής.

*** Μια ταινία που πετυχαίνει να συνδυάσει την πραγματική ζωή και την οδύνη για τον αναπόφευκτο θάνατο της κάθε μητέρας, με την πραγματικότητα του κινηματογραφικού χώρου που τον εκπροσωπεί με μοναδικό τρόπο ο Τορτούρο .

+2. «Cemetery of Splendor» Απιτσατπόνγκ Βιρασετάκουν 

3. «In the Shadow of Women» του Φιλίπ Γκαρέλ 

4. «The Smell of Us» του Λάρι Κλαρκ 

+5. «Mad Max: Ο Δρόμος της Οργής» του Τζορτζ Μίλερ 

6. «Jauja» του Λισάντρο Αλόνζο 

+7. «Έμφυτο Ελάττωμα» του Πολ Τόμας Άντερσον 

+8. «Arabian Nights» του Μιγκέλ Γκόμεζ 

9. «Το Καλοκαίρι του Έρωτά μου» της Αλαντέ Καβαϊτέ 

Το βραβείο Σκηνοθεσίας της Πόλης των Αθηνών κέρδισε η Αλαντέ Καβαϊτέ για το αντισυμβατικά ερωτικό φιλμ «Το Καλοκαίρι του Έρωτά μου» στο  21οΔιεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας - Νύχτες Πρεμιέρας

10. «Ταξίδι στην Άλλη Όχθη» του Κιγιόσι Κουροσάουα