Τρίτη 9 Φεβρουαρίου 2010

Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΤΟΥ INVICTUS



Μια άλλη σημαντική ταινία που παίζεται αυτές τις μέρες, εκτός από το Avatar είναι το Invictus του Clint Eastwood, με τον Morgan Freeman στον ρόλο του Νέλσον Μαντέλα και τον Matt Damon στον ρόλο του αρχηγού της ομάδας ράγκμπι της Νοτιοαφρικανικής Ένωσης.
Ο τίτλος της εξαιρετικής αυτής ταινίας που στα λατινικά σημαίνει ανίκητος προέρχεται από ένα ποίημα που είχε ο Μαντέλα σε ένα κομμάτι χαρτί στο κελί της φυλακής του και το δίνει στον αρχηγό της ομάδας του ράγκμπι.

Το ποίημα ακούγεται στην ταινία όταν η ομάδα επισκέπτεται την φυλακή που ο Μαντέλα παρέμεινε φυλακισμένος σε ένα μικρό κελί για 27 χρόνια και ο αρχηγός της ομάδας επισκέπτεται αυτό το κελί.

Στην πραγματικότητα ο Μαντέλα δεν του έδωσε αυτό το ποίημα αλλά του έδωσε ένα απόσπασμα από ένα λόγο του Theodore Roosevelt του 1910 με τίτλο The Man in the Arena.

Ο William Ernest Henley επάνω σε νεαρή ηλικία και κάτω η προτομή του από τον Rodin.

Το ποίημα το έχει γράψει ο Άγγλος ποιητής,κριτικός και εκδότης William Ernest Henley (1849–1903) το 1875 και δημοσιεύτηκε το 1888 χωρίς τίτλο .

Τον τίτλο τον πρόσθεσε ο Arthur Quiller-Couch όταν το περιέλαβε στο Book Of English Verse(1900)

Ο Henley από 12 ετών έπασχε από φυματίωση των οστών με αποτέλεσμα σε ηλικία 16-17 ετών να υποβληθεί σε ακρωτηριασμό του αριστερού του ποδιού κάτω από το γόνατο.

Παρ΄ όλα αυτά το 1867 πέτυχε στις τοπικές εξετάσεις για την Οξφόρδη και μετά από λιγο μετακόμισε στο Λονδίνο όπου προσπάθησε να εδραιωθεί σαν δημοσιογράφος.

Λόγω της νόσου όμως αναγκαστικά περνούσε σημαντικά διαστήματα στα νοσοκομεία.

Σε μία από τις νοσηλείες του το 1975 έγραψε και το Invictus.

Ο Robert Louis Stevenson αναφέρει σε γράμματα του πως η ιδέα για τον χαρακτήρα του πειρατή Long John Silver, του κουτσού ήρωα του στο κλασσικό του βιβλίο Η νήσος των Θησαυρών, προήλθε από τον στενό του φίλο Henley.

Ο κουτσός πειρατής Long John Silver σε δύο διαφορετικές απεικονίσεις
Ο Henley περιγράφεται σαν ένας μεγαλόσωμος, με φαρδιές πλάτες λαμπερός άνδρας με κόκκινη γενειάδα και μπαστούνι. Επίσης ήταν πρόσχαρος, εξαιρετικά έξυπνος, με μια αφάνταστη φλόγα και ζωτικότητα μέσα του και γελαστός.

Η φιλάσθενη κόρη του Μαργαρίτα, που πέθανε 5 ετών, φώναζε τον φίλο του Henley J. M. Barrie, "friendy-wendy"αλλά επειδή δεν μπορούσε να μιλήσει καθαρά το πρόφερε "fwendy-wendy" και έτσι ο Barrie εμπνεύστηκε να χρησιμοποιήσει το όνομα Wendy, στο κλασσικό του παιδικό βιβλίο Peter Pan.


Η Wendy Darling από τον Oliver Herford,στο βιβλίο "The Peter Pan Alphabet", Charles Scribner's Sons, New York, 1907 και από την ταινία του Disney

Χωρίς να διεκδικώ δάφνες μεταφραστή ποίησης προσπάθησα να αποδώσω στην μετάφραση μου το πνεύμα του ποιήματος οπότε πάσα ποιητική διόρθωση είναι δεκτή.

.

Πέρα από την νύχτα που με σκεπάζει,

κατάμαυρη απ΄ακρη σε άκρη

ευχαριστώ τους θεούς όποιοι και νάναι

για την ακατανίκητη ψυχή μου.

.

Κι αν έπεσα θύμα των περιστάσεων

ούτε δείλιασα ούτε έκλαψα γοερά.

Κάτω απ΄ τα χτυπήματα της τύχης

το κεφάλι μου είναι ματωμένο αλλά δεν προσκυνά.

.

Πέρα απ αυτό τον τόπο της οργής και των δακρύων

κι απ τη βαριά του σκιά

ακόμα κι απ την απειλή του χρόνου

είμαι και θα παραμείνω ατρόμητος.

.

Δεν έχει σημασία πόσο στενή είναι η πύλη

πόσο μεγάλο είναι το τίμημα

εγώ είμαι ο κυρίαρχος της μοίρας μου

εγώ είμαι ο καπετάνιος της ψυχής μου.

.

INVICTUS

Out of the night that covers me,
Black as the pit from pole to pole,
I thank whatever gods may be
For my unconquerable soul.

In the fell clutch of circumstance
I have not winced nor cried aloud.
Under the bludgeonings of chance
My head is bloody, but unbowed.

Beyond this place of wrath and tears
Looms but the Horror of the shade,
And yet the menace of the years
Finds and shall find me unafraid.

It matters not how strait the gate,
How charged with punishments the scroll,
I am the master of my fate:
I am the captain of my soul.

9 σχόλια:

  1. Με ενθουσίασε η μετάφραση/απόδωσή σου του Invictus, Αθεόφοβε, και μαζί με την υπόλοιπη ανάρτηση μου έφερες τόσες σκέψεις που αμέσως θα έστρωνα και θα σιδέρωνα πάνω στο ηλεκτρονικό χαρτί μας -αλλά, όπως απήντησα και χθες το βράδυ, "Ακόμη δεν έχω καταφέρει να βγάλω απ' τον νου μου την ιδέα ότι τα σχόλια δίνουν την ευκαιρία για ανοιχτή συζήτηση, και ίσως επέκταση, του θέματος πού προτείνει ο γράφων το πόστ, αντί μόνο για ένα απλό ...σχόλιο. Μπορεί και να έχεις δίκιο μια που η λέξη "σχόλιο" και μόνη δίνει την απάντηση..."

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Προσπάθησα μεταφράζοντας το ποιήμα να μπώ στο πνεύμα ενός νέου 26χρονου που του έχουν κόψει το πόδιβρίσκεται στο νοσοκομείο και όμως δεν το βάζει κάτω και γράφει:

    εγώ είμαι ο κυρίαρχος της μοίρας μου
    εγώ είμαι ο καπετάνιος της ψυχής μου.

    Επίσης να σας ενημερώσω για ένα νέο ενδιαφέρον μπολογκ που ελπίζω να συνεχίσει να γράφει ο
    thinks

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Για την ταινία άκουσα πολύ καλά λογια και λέω να την δω μέσα στην εβδομάδα.

    Οσο για το ποιήμα και την ιστορία του Henley δεν την ήξερα. Θέλει να δείξει την δύναμη που κρύβει ακόμα και αν η ατυχία τον χτύπησε. Πάντως σαν να τον καταράστηκαν οι θεοί γιατί ατυχία του δεν σταμάτησε στην αρρώστια και το κομμένο του πόδι, έχασε και την κόρη του πολύ μικρή.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Καλό σχολείο για μένα τούτη η μεριά .

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Πέρασα για ένα γεια καλέ μου φίλε. Χαθήκαμε, χάθηκα για την ακρίβεια, πολλή δουλειά...δύσκολες βάρδιες κακός ύπνος και μαλάρια...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. NdN-
    Το θέμα είναι όχι τι ατυχίες θα σου τύχουν στην ζωή αλλά πως τις αντιμετωπίζεις.

    rvagos-
    Πολύ καλό το σχόλιο για το σχολείο!

    doctor-
    Επιτέλους ξαναεμφανίστηκες!
    Αλλά ελπίζω πως

    ... ούτε στιγμή δεν ελησμόνησες τα λόγια
    που σου ’πανε μια κούφιαν ώρα στην Αθήνα

    ότι σε περιμένουμε να μας ξανάρθεις
    και καταλαβαίνουμε ότι δεν μπορούσες να κάνεις τίποτα άλλο όταν στο

    Πρώτο ταξίδι σου έτυχε ναύλος για το νότο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Πρόσφατα είδα την ταινία και το ποστ σου και επιχείρησα και γω μία μετάφραση, η οποία έχει ως εξής:

    Ανίκητος*
    ————



    Πέρα απ’ τη νύχτα που με ζώνει

    και τ’ Έρεβος που καρτερεί,

    ό,ποιον θεό και αν υπάρχει,

    ευχαριστώ που’ χω αδάμαστη ψυχή.



    Μέσα στη δίνη των πραγμάτων

    δεν επροσκύνησα, δεν έκλαψα γοερά.

    Υπό τον ήχο χτυπημάτων

    στέκει η κάρα μου ματωμένη αλλά ψηλά.



    Πέρα απ΄τα όρια αυτού του τόπου,

    όπου φωτίζει μόνο ο Τρόμος κι σκιά,

    ο Φόβος ακλόνητο με βρήκε

    κι ατρόμητο θα συνεχίσει να με συναντά.



    Λίγο με νοιάζει αν πόρτες κλείνουν

    κι αν μες την τιμωρία ζω.

    Εγώ της μοίρας μου ο αφέντης

    και της ψυχής μου ο καπετάνιος είμαι ‘γώ.

    Ευχαριστώ για τη λεπτομερή ανάλυση και θα σε παρακολουθώ στο εξής

    Υ.Γ: Η μετάφραση μου υπάρχει και στο http://spitistinkamara.wordpress.com/2012/01/29/invictus-του-w-e-henley-μετάφραση-σεραφείμ-σίγμα/

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Πολύ καλή η απόδοση που έκανες, ίσως καλύτερη από την δική μου.

      Διαγραφή
  8. Φυματίωση των οστών! Φρικαλέες αρρώστιες που σχεδόν δεν υπάρχουν πια. Πάντως ο ακρωτηριασμός φαινεται να ανέκοψε την πορεία της αρρώστιας, αφού ο φουκαράς έφτασε τα 54...

    ΑπάντησηΔιαγραφή