Α΄ ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΣΤΗΝ ΙΝΔΙΑ

                                                           Η διαδρομή του ταξιδιού

Από το 1989 που πήγα για πρώτη φορά ένα ταξίδι στην Βόρεια  Ινδία το Κασμίρ και το Νεπάλ, μου είχε μείνει η επιθυμία να ξαναπάω σε αυτό το μαγικό τόπο και να επισκεφτώ  τα μοναδικά ινδουιστικά, βουδιστικά και μουσουλμανικά μνημεία που υπάρχουν  στην Κεντρική και Νότια Ινδία, ενώ ταυτόχρονα να μπορέσω  να δω  και την ζωή στην επαρχία και τις διαφορές που υπάρχουν εκεί μετά από 23 χρόνια .

Αρχικά όμως  έπρεπε να κατανικήσω  τις σχετικές αντιρρήσεις της κυρίας Αθεόφοβου που στο πρώτο ταξίδι είχε, όπως και εγώ αλλά και οι περισσότεροι τότε από τους συνταξιδιώτες μας,  την κακή εμπειρία αρκετές φορές την ημέρα να κάθεται στις τουαλέτες  των ξενοδοχείων και να συναγωνίζεται το καζανάκι της λεκάνης στην παραγωγή νερού, με αποτέλεσμα όταν φτάσαμε στην Άγκρα  να έχει 40 πυρετό, γεγονός  που την ανάγκασε να μείνει  στο κρεβάτι και έτσι να μην μπορέσει να δει το Ταζ Μαχάλ.

Η πιθανές αιτίες της γαστρεντερίτιδας που είχαμε πάθει ήσαν  μάλλον δύο.

Οι τεράστιες ποσότητες με κάρυ στα φαγητά, που έκαναν το στόμα σου να μοιάζει με φλογοβόλο, αλλά και ένα παγωτό που είχαμε φάει στον εξαιρετικούς κήπους ενός πολυτελούς ξενοδοχείου στα πλαίσια της δεξίωσης ενός διεθνούς συνεδρίου .

 Είχαμε βέβαια την απορία γιατί είχαν σε όλους  τους μπουφέδες από ένα ανεμιστήρα.
 Βέβαια μετά την συλλογική διάρροια που μας έπιασε καταλάβαμε πολύ καλά γιατί τους είχαν, αλλά επίσης διαπιστώσαμε πως δεν ήσαν ικανοί ,εκ του αποτελέσματος, να διώχνουν όλες τις μύγες της περιοχής που και αυτές φαίνεται πως προτιμούσαν το ίδιο παγωτό με μας!

Τον Φεβρουάριο λοιπόν είχα βρει ένα μοναδικό πρόγραμμα ταξιδιού στα μέρη που με ενδιέφεραν και με μια εξαιρετική αρχηγό, που σε όσα ταξίδια έχω πάει μαζί της δεν έχω μείνει απλά ικανοποιημένος αλλά ενθουσιασμένος τόσο για τις γνώσεις της όσο και για τις ικανότητες της,  αλλά επίσης  και για την μοναδική ποιότητα που έχει σαν άνθρωπος με αποτέλεσμα να γίνεται συμπαθής σε όλους.

Με τα πολλά κατανίκησα τις αντιρρήσεις της κ. Αθεόφοβου για ένα ταξίδι τόσο σύντομα μετά την Αιθιοπία, αλλά σε αυτό, ανεβοκατεβαίνοντας  στις στοές των ναών της Λαλιμπέλα, το έτερον μου ήμισυ με την γνωστή ευκινησία που διαθέτει, κατάφερε να προκαλέσει κάκωση στο γόνατο της και την υπόλοιπη εκδρομή να την βγάλει με την βοήθεια ενός μπαστουνιού, οπότε όταν επιστρέψαμε ο ορθοπεδικός συνέστησε σχετική ακινησία για μεγάλο διάστημα .

Εκεί λοιπόν που ήμουνα έτοιμος να ακυρώσω το ταξίδι ήρθε ως από μηχανής θεός η κόρη μου που κατάφερε να βρει μια συνάδελφο να την αντικαταστήσει στην δουλειά της και έτσι να πάμε μαζί στην Ινδία, που από καιρό έκανε πιου πιου ο κώλος της για ένα τέτοιο ταξίδι.

Ευτυχώς όμως αυτή την φορά το ευγενές αυτό μέρος του σώματος μας στάθηκε στο ύψος του και κανένας από το γκρούπ δεν έπαθε τίποτα, προσέχοντας βέβαια να πίνουμε εμφιαλωμένο νερό και να μην τρώμε ωμά λαχανικά και βέβαια παγωτό ή παγάκια στο ποτήρι.

Βέβαια σήμερα πλέον  και οι Ινδοί έχουν καταλάβει πως τα στομάχια των Ευρωπαίων δεν αντέχουν στις τεράστιες ποσότητες κάρυ που τρώνε οι ίδιοι και έτσι τα πιο καυτερά τους φαγητά έχουν πλέον ανεκτή ποσότητα κάρυ στο επίπεδο των ινδικών εστιατορίων της Ευρώπης.

Η Ινδία είναι μια από τις πιο ταχέως αναπτυσσόμενες χώρες του κόσμου με ανάπτυξη  5,8% τις δύο τελευταίες δεκαετίες, που έφτασε δε το 10,4% το 2010, αλλά χωρίς όμως. όπως και η Κίνα να έχει αυστηρούς κανονισμούς για την ρύπανση του περιβάλλοντος. Είναι δε μετά από αυτήν η δεύτερη σε πληθυσμό χώρα του κόσμου με 1,2 δισεκατομμύρια πληθυσμό.

Όμως το 25% του λαού της ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, το 50% δε των παιδιών είναι λιποβαρή και υποσιτίζονται , ενώ  υπάρχουν ακόμα και σήμερα άνθρωποι που πεθαίνουν από την πείνα. Παντού βλέπεις ανθρώπους να ζουν σε άθλιες συνθήκες στα πεζοδρόμια των πόλεων.

Τα πεζοδρόμια επίσης καταλαμβάνονται και από διάφορα επαγγέλματα του ποδαριού με διάφορα είδη, από τρόφιμα αλλά μέχρι και κουρεία!

 Το κατά κεφαλή εισόδημα το 2010 ήταν 1265 δολάρια Αμερικής.

Την προηγούμενη φορά που είχα επισκεφτεί την Ινδία δεν είχα αντιληφθεί ότι ένα μεγάλο μέρος από τις κοινωνικές ανισότητες της ινδικής κοινωνίας οφείλονται  στην καταστροφική επίδραση που έχει η θρησκεία στην αντίληψη που έχει  ο λαός της  την ζωή .

Το 80% του πληθυσμού είναι ινδουιστές, το 13,5% μουσουλμάνοι  ,το 1,9% Σιχ και το 2,3% χριστιανοί και υπάρχουν και μερικές μικρότερες ομάδες όπως οι Τζαϊνιστές, μια σέχτα των ινδουιστών, που έχουν σαν σύμβολο την σβάστικα.

 Η ινδική κοινωνία είναι απόλυτα ταξική,  διαχωρισμένη σε κάστες και αν  και οι νόμοι του κράτους δεν επιτρέπουν διακρίσεις, στην πραγματικότητα αυτές υπάρχουν και τηρούνται με σχολαστικότητα.

Η πιο υψηλή κάστα είναι οι Βραχμάνοι που είναι οι ιερείς και οι λόγιοι, ενώ οι Ξαντρίγια είναι οι άρχοντες και οι βασιλείς και αποτελούν αντίστοιχα το κεφάλι και τα χέρια της κοινωνίας.

 Οι Βαϊσγια είναι οι έμποροι και οι βιοτέχνες ενώ οι Σούντρα ασχολούνται με όλα τα υπόλοιπα λαϊκά επαγγέλματα και είναι αντίστοιχα τα γόνατα και τα πόδια στα οποία στηρίζεται η  κοινωνία .

Οι κάστες δεν αναμειγνύονται μεταξύ τους γιατί έχουν και διαφορετικό η κάθε μία κύρος στην κοινωνία, το οποίο είναι άσχετο με την οικονομική επιφάνεια του ατόμου, αλλά προέρχεται από την αγνότητα βάσει της θρησκείας που προϋποθέτει χορτοφαγία, να μην θυσιάζεις ζώα, και παλιότερα το  κάψιμο της γυναίκας μαζί με το πτώμα του συζύγου της  με τους βραχμάνους βέβαια να θεωρούνται ως οι πιο αγνοί.

Μια ουσιαστικά εκτός κοινωνίας κάστα είναι οι Νταλίτ, οι στιγματισμένοι ή ανέγγιχτοι που θεωρούνται ακάθαρτοι.

Αυτοί εκτελούν τις πιο βρώμικες εργασίες, δεν επιτρέπεται να πηγαίνουν στα μέρη που ζουν οι ανώτερες κάστες, να πίνουν νερό από τα ίδια πηγάδια ή να πηγαίνουν στους ίδιους ναούς.

Αυτό βέβαια δεν εμποδίζει τις ανώτερες κάστες να εξωθούν στην πορνεία τα κοριτσάκια των ανέγγιχτων που όπως φαίνεται τότε δεν έχουν κανένα πρόβλημα να τις αγγίζουν!

Βέβαια αναρωτιέται κανείς πως όλος αυτός ο κόσμος δεν εξεγείρεται από την απάνθρωπη αυτή κατάσταση.

Η εξήγηση είναι πως εδώ η θρησκεία δεν είναι μόνο το όπιο του λαού, αλλά ουσιαστικά το δηλητήριο του, γιατί πιστεύοντας στην μετεμψύχωση αυτή καθορίζει και την τοποθέτηση του ατόμου σε μια κάστα.

Πιστεύουν πως η ψυχή μπορεί να εμφανιστεί στην ζωή, ακόμα και στο επίπεδο του φυτού, και κάθε φορά που πεθαίνει κανείς ξαναγεννιέται σε ανώτερο επίπεδο εφ΄όσον βέβαια πετύχει στην προηγούμενη ζωή, γιατί αλλιώς παραμένει στο ίδιο ή και μπορεί να υποβαθμιστεί σε κατώτερο. Έτσι η σημερινή ζωή μας έχει επίδραση στις επόμενες ζωές μας μέχρι να φτάσει στην ολοκλήρωση της, που είναι η ενοποίηση της με το θείο.

Έτσι η θρησκεία έχει πετύχει την αποδοχή από τον κόσμο των καστών μιας και σε κάποια άλλη επόμενη ζωή αυτή θα βελτιωθεί.

Πάντως σε σχέση με την  χριστιανική θρησκεία, που προσφέρει στους πιστούς της   μια μόνο επιλογή δηλ. Παράδεισο ή Κόλαση,  εδώ σου δίνει και μερικές ελπίδες ότι σε κάμποσες  x ζωές με μερικά ίσως σκαμπανεβάσματα μπορείς τελικά να φτάσεις στον σκοπό σου!

Το άλλο μεγάλο πρόβλημα είναι, ότι εκτός από την κάστα, η πατριαρχική  οικογένεια που καθορίζει και τον/την ποιά θα παντρευτείς βάσει των συνεννοήσεων και των αστρολογικών προβλέψεων(!), που έχει κάνει με μια άλλη οικογένεια της ίδιας κάστας.

Λόγω του ότι το διαζύγιο είναι ένα κοινωνικό στίγμα για την γυναίκα, η Ινδία έχει ένα από τα μικρότερα ποσοστά  διαζυγίων στον κόσμο μόλις 1,1% των γάμων. Πάντως  το δίσεκτο έτος φαίνεται πως δεν τους επηρεάζει γιατί πετύχαμε είτε τους νεόνυμφους  σε ξενοδοχείο είτε την μεταφορά εν χορδαίς και οργάνοις του γαμπρού για να παντρευτεί στο δρόμο, όπως επίσης  και πολλές γαμήλιες δεξιώσεις στα ξενοδοχεία που μέναμε.

 Περιδιαβάζοντας αρκετούς ινδουιστικούς ναούς μας έγιναν οικείοι ο θεός Σίβα και η γυναίκα του Παρβάτι.

                                                  Σπήλαιο 16 Ελλόρα Σίβα και Παρβάτι.

                              Η Παρβάρτι φονεύει δαίμονα μεταμφιεσμένο σε ταύρο. Ουνταγιαπούρ.

Οι τρείς κύριες μορφές του θεού της ινδουιστικής θρησκείας είναι ο Μπράχμα που είναι ο δημιουργός, ο  Βισνού που είναι ο διατηρητής  και ο Σίβα.

                                                      Βισνού-Σπήλαια Μπαντάμι.

                                 Ο Σίβα μεταφέρεται από τον φτερωτό Γκαρούντα. Σπήλαιο 16 Ελλόρα.

Ο Σίβα αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της μη δογματικής φύσης του ινδουισμού. 

Είναι ο θεός καταστροφέας ή ο μετασχηματιστής, αλλά ταυτόχρονα στο πρόσωπο του συνυπάρχει η δημιουργικότητα και η καταστροφή, η συμπάθεια και η ωμότητα. 

Σε πολλούς ναούς ο Σίβα αναπαριστάται ως λίνγκαμ, που είναι ένα ομοίωμα φαλλού, σύμβολο της δημιουργικής ενέργειας του αρσενικού.

                                                                        Πανταντακάλ

                                                                         Αιχολ.

                                                                          Ουτζαίν

                      Ναός Badavilinga-Χάμπι .Μονολιθικό λίγκαμ ύψους 3 μέτρων μέσα σε λίμνη νερού.

Το λίνγκαμ βρίσκεται τοποθετημένο σε μια βάση που είναι το γιόνι το οποίο και συμβολίζει τα γυναικεία γεννητικά όργανα. Ο συνδυασμός αυτός έχει πολλαπλό συμβολισμό και εκτός από την ένωση αρσενικού-θηλυκού υποδηλώνει αλληγορικά τη γέννηση, τον τόπο ανάπαυσης, την καταγωγή, το σπίτι, τη γονιμότητα.

Το παρακάτω λίγκαμ συμβολίζει αυτή την ένωση Σίβα και Παρβάτι.

                                                                 Ουνταγιαπούρ

Παρακολουθήσαμε σε μερικούς ναούς τις προσφορές των πιστών που  ραίνουν με λουλούδια και με γάλα το λίγκαμ όταν επισκέπτονται τον ναό.

Το γιόνι καταλήγει σε ένα κανάλι, που συνήθως στους μεγαλύτερους ναούς, παροχετεύει έξω από τον ναό τα διάφορα υγρά των προσφορών.

                                                         Ναός Ατσιουταράγια -Χάμπι 

Η διαδικασία της λατρείας του λίγκαμ δεν έχει σχέση με την  ετήσια  αποθέωση του φαλλού που γίνεται την Καθαρή Δευτέρα στον Τύρναβο αλλά και στην Ιαπωνία όπως έχω περιγράψει στο σχετικό μου  ποστ.

    Αλλά άσχετα πάντως από τα παραπάνω οι Ινδοί είναι πολύ φιλικοί με τους ξένους χαιρετώντας μας συχνά καθώς περνάγαμε με το πούλμαν,ενώ  σε μερικές περιπτώσεις, στις μικρότερες πόλεις, μας κοίταζαν με ιδιαίτερη περιέργεια και μερικοί ζητούσαν είτε να μας φωτογραφήσουν είτε να φωτογραφηθούμε μαζί!

Ένα άλλο πράγμα που κινεί το ενδιαφέρον του επισκέπτη  είναι πως μέσα στην γενική βρώμα και την σκόνη που επικρατεί παντού υπάρχει και κάτι που είναι πάντα πεντακάθαρο!

Όλα τα ΙΧ είναι πλυμένα του κουτιού γιατί φαίνεται πως όλοι αυτοί οι φουκαράδες που γυρνάνε άσκοπα στους δρόμους τους το πλένουν έναντι ψιχίων.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα το πεντακάθαρο αυτοκίνητο της φωτογραφίας σχετικά με το περιβάλλον γύρω του! 

 Τα ΙΧ εκτός των πόλεων δεν είναι πολλά, ενώ αντίθετα  στις πολύ κακές οδικές αρτηρίες καθώς κατεβαίνεις νότια, είναι ατελείωτος ο αριθμός των φορτηγών που κυκλοφορούν κατάφορτα και σε στενούς κακοστρωμένους δρόμους. Περιττό να περιγράψω ότι τα κορναρίσματα είναι συνεχή, όπως και τα προσπεράσματα, άσχετα αν έρχεται από την απέναντι μεριά άλλο αυτοκίνητο. Προσπερνούν ατάραχοι φτάνει να μπορούν να απέχουν  5 τουλάχιστον  εκατοστά από το πλάι του προπορευόμενου. Ανάλογα με την ένταση, την συχνότητα αλλά και την διάρκεια του κορναρίσματος φαίνεται πως συνεννοούνται μεταξύ τους ότι " θα προσπεράσω" , "άνοιξε χώρο για να μπώ"," κόψε ταχύτητα για να προλάβω να περάσω" κτλ.

 Η μετακίνηση στις πόλεις με τρίκυκλο μηχανοκίνητο  "ρίκσο", ή με ποδηλάτη είναι μια αξέχαστη εμπειρία γιατί εκεί που πλέον έχεις πειστεί ότι έφτασε η ώρα σου να συναντήσεις τον Σίβα φτάνεις στον προορισμό σου σώος και αβλαβής  οπότε ο οδηγός λαμβάνει ένα γερό φιλοδώρημα εις ένδειξη απέραντης ευγνωμοσύνης που παραμένεις ακόμα ζωντανός.

Τα ρίκσο έχουν 2 θέσεις πίσω και μια με το ζόρι πλάι στον οδηγό, είναι όμως καταπληκτικό πως καταφέρνουν και στριμώχνονται κοντά στα 10 άτομα μέσα σε αυτά, αλλά και κρεμασμένοι και απ΄έξω!

 Στους δρόμους κυκλοφορούν, όπως είναι γνωστό, ελεύθερα παντού οι αγελάδες, εκτός από την Βομβάη. Βέβαια χρειάζεται προσοχή να μην πατήσει κανείς τις σβουνιές από τις αγελάδες τις οποίες όμως στα χωριά τις μαζεύουν, τις ξεραίνουν  σαν πίτες και μερικοί τις πουλούν σαν υλικό για κάψιμο στην φωτιά.

 Κυκλοφορούν επίσης πλήθος από αδέσποτα σκυλιά, αλλά και κατσίκες και μαύροι αγριόχοιροι και σε μερικές μεριές και πίθηκοι. Το μόνο ζώο που δεν υπάρχει γιατί το θεωρούν διαβολικό είναι οι γάτες. Ζήτημα να είδαμε 2-3 όλες τις μέρες που ήμαστε εκεί. Μόνο στην Γκόα, που είναι από τα πιο εξευρωπαϊσμένα μέρη, υπήρχαν μερικές στο ξενοδοχείο.

 Οι  δρόμοι των πόλεων ήταν γεμάτοι με αφίσες χαμογελαστών ανδρών με πλούσια και μαύρη κόμη. Δεν ήταν διαφημίσεις χρωμοσαμπουάν, ούτε εμφύτευσης μαλλιών!

Είχαν δημοτικές εκλογές και ήσαν οι διάφοροι υποψήφιοι.

 Όπως μπορείτε να δείτε και στις φωτογραφίες όπου και αν περάσαμε πλήθη ανδρών ήσαν στους δρόμους, σουλατσάροντας, ή  κουβεντιάζοντας πίνοντας τσάι και συνήθως καθισμένοι σταυροπόδι ακόμα και στο χώμα.

Απλά οι άνθρωποι είχαν αφήσει τις γυναίκες τους στα σπίτια να δουλεύουν και αυτοί έλυναν συζητώντας τόσο τα προβλήματα της Ινδίας αλλά πιθανώς και τα παγκόσμια!

Τέλος ένα από τα πιο διαδομένα επαγγέλματα στην Ινδία είναι το πλύσιμο των ρούχων, που γίνεται στα χωριά στα ποτάμια σε ειδικές πλάκες στην όχθη, ενώ στην Βομβάη στην παραγκούπολη υπάρχουν τα περίφημα δημόσια πλυντήρια της.

Όσο για το στέγνωμα επικρατούν απλές και ριζικές λύσεις!

Ποιός δεν θα ήθελε να κοιμηθεί σε ένα τέτοιο άσπρο, καθαρό σεντόνι πλυμένο με "βιολογικό πλύσιμο", που συνιστούν   29  κατασκευαστές αποβλήτων; !! 

ΥΓ.Εκτενέστερα θα γράψω για το ταξίδι μόλις καταφέρω να ταξινομήσω τις πάνω από 1500 φωτογραφίες που τράβηξα εγώ, μαζί με  3 ώρες βίντεο, όπως και  με τις κάπου 2000 φωτογραφίες που τράβηξε και η κόρη μου τις 21 μέρες του ταξιδιού .

   

ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΑΝΑΡΤΗΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΝΔΙΑ
KHAJURAHO -SEX ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ

Β΄ ΤΑ ΘΑΥΜΑΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΩΝ ΜΟΓΓΟΛΩΝ ΣΤΗΝ ΙΝΔΙΑ

Γ΄ ΜΕΡΙΚΑ ΑΚΟΜΑ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΙΣΛΑΜΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΗΝΙΝΔΙΑ

Δ΄ ΒΟΥΔΙΣΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΣΤΗΝ ΙΝΔΙΑ

Ε΄-ΙΝΔΙΑ-ΣΚΑΒΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΙΣΤΗ ΤΟΥΣ ΣΤΟΥΣ ΒΡΑΧΟΥΣ

ΣΤ΄-ΙΝΔΙΑ-ΧΑΜΠΙ, Η ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΝΙΚΗΣ

Ζ΄-AIHOLE ΚΑΙ PATTADAKAL- Η ΑΡΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΥΠΑΡΞΗ ΤΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΩΝ ΡΥΘΜΩΝ ΣΤΗΝ ΙΝΔΙΑ  

ΕΝΑ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΜΕΝΟ ΡΕΚΒΙΕΜ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ.

Ο τραγικός θάνατος του Αγγελόπουλου θα έλεγα πως σηματοδοτεί τον θάνατο μιας ολόκληρης εποχής αναγέννησης του πολιτισμού στην Ελλάδα με  ανάδειξη  ατόμων  με διεθνή προβολή σαν και αυτόν, τον Κακογιάννη και την Μελίνα Μερκούρη στον κινηματογράφο, τον Κουν στο θέατρο, τον Χατζηδάκη, Θεοδωράκη στην μουσική  ή τον Σεφέρη ,Ελύτη Ρίτσο στην ποίηση.

Η εποχή αυτή είναι κυρίως η δεκαετία του 60 που  την έχει περιγράψει εύστοχα ο σκηνοθέτης Θανάσης Ρεντζής¹ ως την  δεκαετία της μεγάλης ζύμωσης και όσμωσης σε κλίμακα που ποτέ πριν (αλλά ούτε και μετά) δεν συνέβη και ως βασικό αίτιο μπορούμε να θεωρήσουμε την μεγάλη σύγκλιση του επιθυμητού και του εν όψει δυνητικού.

Ο  συνειρμός αυτός μου ήρθε στο μυαλό γιατί θυμόμουνα ένα αντίστοιχο που έχει κάνει ο Γιάννης Σολδάτος²  για τις ταινίες του Αγγελόπουλου στον πρόλογο του στο βιβλίο Κινηματογραφικά Θέματα (τόμος 2)  με κριτικές  του αείμνηστου Βασίλη Ραφαηλίδη.

Γράφει σχετικά :

Αν θέλαμε ανεξάρτητα από την αξία του έργου τους να παίξουμε με την λέξη θάνατος (ο ίδιος ο Ραφαηλίδης διαβάζοντας αυτό το κείμενο πρότεινε αντί της λέξης "θάνατος" την φράση "φθορά που οδηγεί στον θάνατο" ) φτιάχνοντας υπότιτλους στις ταινίες τους θα μπορούσαμε να μιλάμε για τον θάνατο της επαρχίας στην Αναπαράσταση, τον θάνατο του κοινοβουλευτικού συστήματος στις Μέρες του 36, το θάνατο του κινήματος  στο Θίασο, το θάνατο του ονείρου στους Κυνηγούς, το θάνατο του μύθου στο Μεγαλέξανδρο, το θάνατο της επιστροφής στα Κύθηρα .....

Πράγματι η διορατική ματιά του Ραφαηλίδη, που ήταν και προσωπικός φίλος του Αγγελόπουλου, είχε συλλάβει απόλυτα σωστά το νόημα αυτής της "φθοράς που οδηγεί στον θάνατο" που διαπερνά εκτός  από το σενάριο και  την κυρίαρχη αισθητική της εικόνας του σε  όλες του τις ταινίες.

Σε όλη του την φιλμογραφία   δεν υπάρχει ηλιόλουστη μέρα σαν τις περισσότερες άλλες ελληνικές ταινίες που αξιοποιούν το φώς, τα χρώματα  και  το γαλάζιο του ελληνικού χώρου.

Ίσως η μοναδική σκηνή που ,όπως έγραψε ο Δημήτρης Μπούρας³, στην οποία  ο ήλιος δηλώνει τόσο έντονα την παρουσία του ,παρ΄ότι ο δίσκος του είναι κρυμμένος πίσω από τις βελόνες ενός πεύκου είναι από την σκηνή του γάμου στον Θίασο όπου ο γιός σέρνει  το τραπεζομάντιλο παράλληλα με το κύμα μέχρι να φανεί ο αντικατοπτρισμός του ήλιου στην θάλασσα.

Οι  σκηνές του είναι όλες σε τοπία μουντά, χειμωνιάτικα , βόρεια, με ομίχλη, βροχή  ή χιονισμένα, αλλά παρ΄ όλα αυτά καταπληκτικής αισθητικής ομορφιάς και ποίησης μέσω της εικόνας με την βοήθεια βέβαια και του μοναδικού Γιώργου Αρβανίτη και αργότερα του Ανδρέα Σινάνου.

Το τοπίο είναι αυτό που είναι κυρίαρχο στις ταινίες του και όχι τα πρόσωπα των πρωταγωνιστών του, σε αντίθεση με τον Μπέργκμαν, που  όπως γράφει ο Γιάννης Μπακογιανόπουλος⁴,  με την χρήση του  γκρό πλαν ενδοσκοπεί με επιμονή τους ήρωες του.

Ίσως αυτή η μοναδική ομορφιά των εικόνων του να είναι και το "αδύνατο" σημείο του που τον έκανε μεν ιδιαίτερα αγαπητό στο κινηματογραφόφιλο κοινό, όχι όμως το ίδιο και στο ευρύ κοινό.

Το ευρύ κοινό είναι δύσκολο να απεξαρτηθεί από την παθητική παρακολούθηση που τον έχει εθίσει ο αμερικανικός κινηματογράφος και να βάλει την φαντασία του να δουλέψει για να κατανοήσει την ποίηση , τον συμβολισμό ή την έμμεση ιστορική αναφορά της εικόνας που του προσφέρει ο Αγγελόπουλος που προσφυώς ο Βόλφραμ Σούτε⁵ τον ονόμασε ως ένα τοπογράφο χρονοταξιδευτή.

Έχοντας δει όλες τις ταινίες του, πάντα είχα την αίσθηση πως  πολλές φορές μαγευόταν και ο ίδιος τόσο πολύ από την εικόνα που είχε πετύχει να αποτυπώσει στο φίλμ του, αποτέλεσμα πιθανώς συχνά πολύωρης και εξαντλητικής  προσπάθειας,  που ορισμένες  φορές κρατούσε  πλάνα  που ένας έμπειρος μοντέρ θα είχε αφαιρέσει χωρίς να τα λυπηθεί .

Πιθανόν σε αυτό να οφείλεται και η μεγάλη διάρκεια των παλιότερων ταινιών του γεγονός που οδηγούσε πολλές φορές θεατές που δεν ήσαν εξοικειωμένοι με την ποιητική ή και αλληγορική διάσταση της εικόνας να αγανακτούν με τα μεγάλης  διάρκειας πλάνα που χρησιμοποιούσε.

Θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι είχα δει, κάπου το 1980 , τον Μεγαλέξανδρο, ταινία 3,5 ωρών, στον κινηματογράφο ΑΜΛΕΤ της 3ης Σεπτεμβρίου.

Πίσω από την παρέα μου καθόταν  ένας τύπος μόνος του που κάθε τόσο αναφωνούσε αγανακτισμένος κατά διαστήματα :που το πάει ο κερατάς! χωρίς όμως τελικά να φύγει!

Το πιο πιθανό ήταν να παρασύρθηκε από τον τίτλο του έργου και να περίμενε πως θα δει κάποια ταινία με θέμα τον Μέγα Αλέξανδρο!

Ακριβώς το ίδιο είχε πάθει πίσω μου ένα ζευγάρι που διαβάζοντας τον  τίτλο της ταινίας "Ο Α-60 εναντίον Λέμυ Κώσιον" με πρωταγωνιστή τον Eddie Constantine  ,θεώρησε πως η ταινία ήταν αστυνομική περιπέτεια, ενώ αυτή ήταν το Alphaville του  Jean-Luc Godard ,άκρως πρωτοποριακή ταινία επιστημονικής φαντασίας!

Το τι άκουσε η σύζυγος που είχε διαλέξει την ταινία δεν περιγράφεται! Τουλάχιστον όμως αυτοί έφυγαν μετά το πρώτο 20λεπτο.

Αυτές οι  χιουμοριστικές κινηματογραφικές εμπειρίες μου ήρθαν στο μυαλό όταν συνειδητοποίησα πως αυτό που λείπει παντελώς από όλες  τις ταινίες του Αγγελόπουλου είναι το χιούμορ, γεγονός που διακρίνεται  ακόμα και στις αντιπαραθέσεις του με άλλους καλλιτέχνες .

Δεν θυμάμαι αν γι΄αυτό τον λόγο με το δεικτικό του χιούμορ ο Σαββόπουλος τον είχε αποκαλέσει ως: την πιο  επηρμένη φαλάκρα του ελληνικού κινηματογράφου! ούτε ποιός από τους δύο ήρξαντο πρώτος χειρών αδίκων. 

Πάντως ο Αγγελόπουλος είχε πει για τον Σαββόπουλο: «Άλλος ένας βλάκας και ο Σαββόπουλος. Δεν δέχομαι συστάσεις από αγράμματους και κρετίνους . Ο άνθρωπος φοράει μια σημαία και περιφέρεται στα σύνορα σαν μπαλαρίνα…»   για να του απαντήσει και αυτός  με την ατάκα: «Ο κ. Αγγελόπουλος είναι τόσο ανύπαρκτος όσο και η «Μακεδονία των Σκοπίων»!

Πάντως επανερχόμενος στην φιλμογραφία του, έχει κανείς την αίσθηση πως  με την πάροδο του χρόνου άρχισε να γίνεται πιο αποφασιστικός  στο μοντάζ των ταινιών του, και έτσι οι πιο πρόσφατες  είναι συντομότερες χωρίς όμως να εγκαταλείψει τα μεγάλης διάρκειας  πλάνα  που μαζί με την μαγευτική μουσική της Καραϊνδρου προκαλούν  ένα μοναδικό αισθητικό αποτέλεσμα.

 Υποψιάζομαι δε πως ο σχεδιασμός κάποιου τέτοιου πλάνου ήταν και η αιτία του άδικου θανάτου του .

Συνεπαρμένος από την αναζήτηση του πλάνου που πιθανώς είχε σχηματίσει στην φαντασία του, κινήθηκε χωρίς να λάβει υπ΄όψη του, πως βρισκόταν σε δρόμο ταχείας κυκλοφορίας,  νύκτα, με σκούρο κουστούμι και κακή ορατότητα.

Είναι χαρακτηριστικό πως ότι δημοσιεύτηκε σχετικά με το ατύχημα, ακόμα και συνεντεύξεις ατόμων του συνεργείου του, δεν μιλάνε για ευθύνη του οδηγού του δικύκλου.

Ο άδικος θάνατος του Αγγελόπουλου μου επανέφερε μια  ανεξίτηλα χαραγμένη  στην μνήμη μου αντίστοιχη εικόνα, και ας έχουν περάσει πάνω από 30-40 χρόνια, το πως δεν σκότωσα, αποφεύγοντας την τελευταία στιγμή που την είδα ,μια χειμωνιάτικη  νύκτα μια αδελφή νοσοκόμο με μαύρη μπέρτα που περπατούσε στο οδόστρωμα στο τότε ερημικό, χωρίς φώτα πλαϊνό δρόμο του Ασκληπιείου Βούλας.

Το πόσο σημαντική και καθοριστική μπορεί να είναι μια στιγμή στην ζωή ενός ανθρώπου το έχει δείξει με τον απαράμιλλο τρόπο του ένας άλλος αγαπημένος μου σκηνοθέτης ο Γούντυ Άλλεν στο Match Point.

Δεν ξέρω αν τελικά θα γίνει Αναπαράσταση  του ατυχήματος για να ξεκαθαρίσει το Τοπίο στην Ομίχλη  σχετικά με αυτό ,πριν η Σκόνη του Χρόνου οδηγήσει τον Μεγαλέξανδρο μαζί με τον Μελισσοκόμο στο καθοριστικό Ταξίδι στα Κύθηρα υπό το βλέμμα του Οδυσσέα.

Αυτό που ξέρω είναι πως σίγουρα στην μελλοντική  Αιωνιότητα και μια Μέρα  θα υπάρχουν θεατές που θα θέλουν να δουν τον Θίασο και θα είναι ικανοί σαν γνήσιοι Κυνηγοί του  ποιητικού κινηματογράφου να επιστρέψουν ακόμα και στις Μέρες του 36 για να μπορέσουν να δουν το Μετέωρο Βήμα του Πελαργού στο Λιβάδι που δακρύζει.

Παραπομπές

1-Θανάσης Ρεντζής-Η γέννηση ενός δημιουργού Καθημερινή Επτά  Ημέρες 29-1-2012

2-Βασίλης Ραφαηλίδης Κινηματογραφικά Θέματα Έθνος 1964-85 Αιγόκερως, 1985.

3-Δημήτρης Μπούρας-Ο αντικατοπτρισμός του ήλιου στην θάλασσα Καθημερινή 29-1-12.

4-Γιάννης Μπακογιαννόπουλος-Απροσδόκητη διασταύρωση. Καθημερινή Επτά  Ημέρες 29-1-2012

5-Γιάννης Ζουμπουλάκης Με έμπνευση από το θέατρο ΒΗΜΑ 29-1-2012

ΥΓ.

Στο τέλος της εβδομάδας φεύγω για ένα ταξίδι αρκετά μακρύτερα από τα Κύθηρα!

Με αυτό το ποστ σας αποχαιρετώ μέχρι το τέλος αυτού του μήνα, οπότε  τότε θα τα ξαναπούμε.