ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ 2015: Ο ΤΣΙΠΡΑΣ ΚΑΙ Η ΜΕΘΗ ΤΟΥ ΒΥΘΟΥ Άρθρο του Ηλία Κανέλλη

Μια σοβαρή και πλήρης ανάλυση για το πως φτάσαμε στο δημοψήφισμα του 2015 είναι αυτή που δημοσίευσε ο Ηλίας Κανέλλης  
Διαβάζοντας  σήμερα, στην επέτειο των 10 ετών από το ανεκδιήγητο εκείνο δημοψήφισμα τα όσα έγιναν τότε από μια ανίκανη κυβέρνηση ατόμων με άγνοια της πραγματικότητας  και ιδεοληψίες, σκέπτομαι ότι η χώρα θα μπορούσε να βρεθεί εκτός Ευρώπης  αν ο Τσίπρας στο χείλος του γκρεμού δεν έκανε την περίφημη εκείνη kolotumba καθιερώνοντας διεθνώς και το όρο.
Νομίζω ότι αξίζει να  διαβάσει κανείς ολόκληρο το άρθρο με προσοχή.
Οι επισημάνσεις με έντονα γράμματα είναι δικές μου.

Στις 18 Ιουνίου 2015, η Ελλάδα βρισκόταν επί ξυρού ακμής. Λίγους μήνες μετά την άνοδο στην εξουσία των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, η πολιτική του «σκισίματος των μνημονίων», η λεγόμενη διαπραγμάτευση του Γιάνη Βαρουφάκη με τους εταίρους, πελαγοδρομούσε. Και η Τράπεζα της Ελλάδος (δηλαδή ο κατηραμένος όφις Γιάννης Στουρνάρας) είχε υποβάλει στην τότε Πρόεδρο της Βουλής Ζωή Κωνσταντοπούλου και στο υπουργικό συμβούλιο την Έκθεση για τη Νομισματική Πολιτική 2014-15. Η Έκθεση υπολόγιζε τα πολύ άσχημα στοιχεία της οικονομίας τους τελευταίους μήνες. Ενδεικτικά, είχαν υπάρξει εκροές καταθέσεων 45 δισ. ευρώ από τον Δεκέμβριο του 2014 μέχρι τα τέλη Ιουνίου του 2015 – από την ανακοίνωση των εκλογών μέχρι το διάστημα πριν ανακοινωθεί το δημοψήφισμα. Η Εκθεση της ΤτΕ έλεγε ότι «η αποτυχία στις διαπραγματεύσεις θα είναι η αρχή μιας επώδυνης πορείας που θα οδηγήσει αρχικά σε πτώχευση και τελικά στην έξοδο της χώρας από τη ζώνη του ευρώ και –πιθανότατα– από την ΕΕ». Εκανε λόγο για οξύτατη συναλλαγματική κρίση που θα εκτίνασσε τον πληθωρισμό και προειδοποιούσε για βαθιά ύφεση, μείωση εισοδημάτων και γενική κατάρρευση. Αλλά φωνή βοώντος. Η Ζωή Κωνσταντοπούλου επέστρεψε την Έκθεση στον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος ως απαράδεκτη, ο Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας με τον υπουργό Οικονομικών, Γιάνη Βαρουφάκη, πήγαν το τυχοδιωκτικό παιχνίδι μέχρι το τέλος ώσπου, με την εξαγγελία του τελικά ανόητου δημοψηφίσματος, η Ελλάδα έφτασε στο χείλος του γκρεμού. Γιατί ήταν τυχοδιωκτικό το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου 2015; Επειδή ήταν μια μπλόφα: ο Τσίπρας πιθανολογούσε ότι μπορούσε να πείσει τους εταίρους να κάνουν ένα οριζόντιο κούρεμα του ελληνικού χρέους χωρίς ανταλλάγματα, από τον φόβο ότι πιθανό Grexit θα δημιουργούσε συνολικότερα προβλήματα στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Είχε απόλυτο λάθος. 

 Για πολλούς στην Ευρώπη, πιθανή έξοδος της Ελλάδας θα ήταν το ζωντανό παράδειγμα προς αποφυγή. Μια ερειπιώδης χώρα που οι Ευρωπαίοι θα μπορούσαν να τη δείχνουν ως παράδειγμα εθνικής αφροσύνης – και ιδίως η Γερμανία, που επιδίωκε το οικονομικό πρότυπο της Ευρώπης να συμβαδίζει με τον προτεσταντικού εξαγνισμό και, κυρίως, με τον οικονομικό ορθολογισμό. Ο πρόλογος όσων μπορούσαν να συμβούν ήρθε με το σχεδόν αυτόματο κλείσιμο των τραπεζών, έπειτα από την ανακοίνωση του δημοψηφίσματος, τα capital controls και τους συνωστισμούς στα ΑΤΜ για το εξηντάρι το επιούσιον. Η απειλή μιας χώρας χωρίς πόρους, απομονωμένης από την Ευρώπη αλλά και από τον υπόλοιπο κόσμο, ήταν μια πρόγευση όσων θα μπορούσαν να μας είχαν συμβεί. Αλλά κι αυτή η διασάλευση της κανονικότητας δεν ήταν αρκετή να αποτρέψει την επικράτηση του «Όχι». Η πλειονότητα των ψηφοφόρων είχε προσβληθεί από την αρρώστια των δυτών σε μεγάλα βάθη: τη μέθη του βυθού. Λίγο πριν χάσουν την επαφή τους με το περιβάλλον και πεθάνουν από ασφυξία, οι δύτες σε μεγάλα βάθη αισθάνονται μια ανεξήγητη ευφορία. Αντίστοιχη ευφορία κυριαρχούσε στο κοινωνικό σώμα που αδυνατούσε να σκεφτεί λογικά τις ενδεχόμενες συνέπειες. Τι θα συνέβαινε αν η χώρα έβγαινε από την Ευρώπη; Μοιάζει με μυθιστόρημα τύπου «what if…», αλλά προκύπτει λογικά. Η Ελλάδα θα αναγκαζόταν να τυπώσει νόμισμα, θα έμπαινε δηλαδή σε έναν πληθωριστικό κυκεώνα, που θα εξανέμιζε τις περιουσίες όσων ζούσαν εντός των γεωγραφικών ορίων της – και θα ευνοούσε όσους μπορούσαν να διακινούν ευρώ, το οποίο θα πουλιόταν στη μαύρη αγορά. Στο failed state που θα είχε δημιουργηθεί, ο Τσίπρας μπορούσε να επικρατήσει μόνο με αυταρχική λύση. Με δεδομένο το κλίμα εχθροπάθειας που είχε καλλιεργηθεί τα προηγούμενα χρόνια, η αυταρχική διακυβέρνηση θα συμπληρωνόταν με βίαιους διωγμούς όσων θεωρήθηκαν εχθροί της Αριστεράς το προηγούμενο διάστημα, εκείνων που δεν θα είχαν καταφέρει να φύγουν εκτός της χώρας – και μαζί όσων είχαν προσωπικές διαφορές με πρόσωπα που θα στήριζαν (και θα στήριζε) το νέο καθεστώς. Επιπλέον, μια χώρα αδύναμη και σπαρασσόμενη, θα ήταν ο εύκολος στόχος του αναθεωρητισμού στις διεθνείς σχέσεις μας – με ευνόητες προστριβές. Προσπαθώ να συνειδητοποιήσω τι περιθώρια αντίδρασης θα είχε ένα αποκομμένο και υπό διάλυση κράτος στην υβριδική επίθεση της Τουρκίας στα βόρεια σύνορά μας και, ακόμα χειρότερα, πώς θα μπορούσε να είχε αντιδράσει μια απομονωμένη και σπαρασσόμενη Ελλάδα στην πανδημία του κορονοϊού. Αλλά ευτυχώς δεν χρειάστηκε να ζήσουμε αυτές τις αρνητικές πιθανότητες.

 Η νίκη του «Όχι» με ποσοστό 62,5% στο δημοψήφισμα έδειξε στον Τσίπρα τα όριά του. Και τον γέμισε φόβο. Την ώρα που στην Ελλάδα και στον πλανήτη όλοι είχαν αρχίσει να σκέπτονται τις επιπτώσεις ενός τόσο κατηγορηματικού και τόσο δεσμευτικού, όπως φάνταζε, αποτελέσματος, ο πρωθυπουργός της Αριστεράς έψαχνε τρόπους να ακυρώσει τη λαϊκή βούληση στην οποία ο ίδιος είχε προστρέξει. Οι μαρτυρίες για τη στάση του στο Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών, την επόμενη ημέρα, μιλούν για έναν πανικόβλητο πολιτικό, έτοιμο να υπογράψει ό,τι θα του πρότεινε η καγκελάριος Μέρκελ. Και αυτό έκανε.

Η έξοδος αυτή ήταν μόνο μία: η αποκήρυξη του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος και η αποδοχή των όρων των δανειστών και εταίρων, η εγκατάλειψη δηλαδή της πολιτικής των διαπραγματεύσεων, η αποκήρυξη του Βαρουφάκη και, ασφαλώς, ο ενταφιασμός των συνθημάτων ότι θα έσκιζε τα μνημόνια με ένα νόμο και ένα άρθρο. Ο επαναστάτης που θα άλλαζε την Ευρώπη έκανε την κωλοτούμπα, τη μόνη επιλογή που θα του επέτρεπε να αναστείλει το πολιτικό του τέλος.   Και τελικά, στις εκλογές που ακολούθησαν, τον Σεπτέμβριο του 2015, κατάφερε να επιβιώσει, κοροϊδεύοντας ακόμα μια φορά τους πολίτες, αυτή τη φορά εμφανιζόμενος ως αντιμνημονιακός που εφάρμοζε το εξαιτίας των δικών του εμμονών τρίτο μνημόνιο! Και η περίοδος αυτή είχε μεγάλο τίμημα για τη χώρα: κυρίως τη στασιμοχρεοκοπία, την αντιπαραγωγική φορολόγηση των παραγωγικών τάξεων που δεν μπορούσαν να αποκρύψουν εισοδήματα, την προσπάθεια φαλκίδευσης δημοκρατικών θεσμών (Δικαιοσύνη, Τύπος), την υποκρισία και τα ψέματα, αλλά και τον κυνισμό και τη συγκάλυψη μετά την τραγωδία στο Μάτι. Η ήττα του, το 2019, ήταν το αποτέλεσμα της βαθμιαίας αποκάλυψης της απάτης του.  Ο Τσίπρας άφησε πίσω του συντρίμμια. Εχθροπάθεια, διχασμό, μια οργουελική νέα ομιλία και έναν διάχυτο αντισυστημικό χυλό, διψασμένο για εξουσία άνευ όρων. Επιπλέον, αδιαφόρησε για πολιτικές συναινέσεις και, αντί να αναλάβει την ευθύνη των πράξεών του, εκ των υστέρων προσπαθεί να σβήσει τις συνέπειές τους. Δεν θα μας λείψει.  Δέκα χρόνια μετά, η χώρα βρίσκεται μακριά από εκείνες τις εφιαλτικές ημέρες – αλλά δεν έχει απαλλαγεί ούτε από τους λαϊκιστές ούτε γύρισε οριστικά σελίδα στις πολιτικές παθογένειες που προετοίμασαν τη χρεοκοπία. Η προσπάθεια εκμετάλλευσης του τρομερού δυστυχήματος των Τεμπών από όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης, τα οποία επιδίωξαν να επωφεληθούν από μια πιθανή αποσταθεροποίηση, δείχνει πόσο ευάλωτη κοινωνία είμαστε. Η απαισιοδοξία μεγαλώνει αν δει κανείς τις πτυχές του σκανδάλου με τις ευρωπαϊκές αγροτικές επιδοτήσεις, που ήδη προκάλεσε κυβερνητική κρίση: αν δει, κυρίως, ότι μεγάλο τμήμα του πολιτικού προσωπικού συνεχίζει να αντιμετωπίζει τους πολίτες ως πελάτες στη λεηλασία όποιων πόρων μπορούν να λεηλατηθούν – εν προκειμένω, ευρωπαϊκών. Οι πολιτικοί που εξακολουθούν να πασχίζουν για την ευρωπαϊκή κανονικότητα είναι λίγοι και, όσο περνάει ο καιρός, όλο και πιο τρωτοί.

Τα σχόλια δημοσιεύονται μετά από έγκριση.