Τρίτη 30 Οκτωβρίου 2007

ΕΛ ΓΚΡΕΚΟ –Πέρα από την ταινία.



Την ταινία την είδα την περασμένη εβδομάδα. Σαν παραγωγή είναι διεθνούς επιπέδου και εκτός από την σίγουρη επιτυχία που θα έχει στην Ελλάδα, έχει όλα τα προσόντα για διεθνή καριέρα γιατί έχει ηρωικές συμπεριφορές ,έρωτες, τέχνη και τελικά νίκη του ήρωα όταν έρχεται αντιμέτωπος με μια απάνθρωπη εξουσία όπως ήταν η Ιερά Εξέταση.
Όλα αυτά είναι θεμιτά σε μια κινηματογραφική μυθιστορία που δεν είναι υποχρεωμένη να αποδίδει πλήρως και λεπτομερώς την ζωή του ήρωα που περιγράφει.
Για τον λόγο αυτό διαβάζοντας σχετικά με αυτόν βιβλία, θα σας δώσω μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία από την ζωή του Θεοτοκόπουλου που γεννήθηκε ορθόδοξος με το όνομα Κυριακός αλλά το άλλαξε σε Δομήνικος , που είναι το ίδιο στα λατινικά, όταν έγινε καθολικός στην Ρώμη.
Εκεί έρχεται σε επαφή με Ισπανούς τιτλούχους και κυρίως με τον Λουίς Ντε Καστίλια του οποίου ο αδελφός Ντιέγκο ,ήταν πρωτοπρεσβύτερος στον καθεδρικό ναό του Τολέδο και ο οποίος αργότερα έγινε προστάτης του.
Γιατί πήγε στην Ισπανία υπάρχουν δύο πιθανότητες. Η πρώτη γιατί η Ισπανία τότε ήταν πλούσια και προσήλκυε όλες τις προσωπικότητες της εποχής και η άλλη γιατί φαίνεται ότι αμφισβήτησε τον Μιχαήλ Άγγελο όταν ο πάπας Πίος Ε΄ αποφάσισε να ντυθούν οι γυμνές μορφές στην τοιχογραφία του «Δευτέρα Παρουσία». Λέγεται ότι είπε «αν κατέστρεφαν όλο το έργο, εκείνος θα το έφτιαχνε με αξιοπρέπεια και σεμνότητα χωρίς αυτό να υστερήσει σε ζωγραφική ποιότητα».
Η μόνη αναφορά στις βιογραφίες του σχετικά με την Ιερά Εξέταση είναι ότι λίγο μετά την άφιξη του στην Ισπανία τον ρώτησαν γιατί πήγε εκεί και αυτός απάντησε αγέρωχα:«Δεν έχω να δώσω λόγο σε κανένα»

UPDATE (28-5-08) Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο του ομότιμου καθηγητού της Ιστορίας της Τέχνης στο πανεπιστήμιο Κρήτης και υπεύθυνου ενός ερευνητικού προγράμματος για το έργο του Δομ.Θεοτικόπουλου στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών κ. Νίκου Χατζηνικολάου με τίτλο Ο Γκρέκο στην μεγάλη οθόνη (Αγρα σελ 64).
Στο βιβλίο απορρίπτεται ο ισχυρισμός ότι ο Γκρέκο πέρασε από δίκη της Ιεράς Εξέτασης στο Τολέδο και διερευνά σε βάθος τις σχέσεις του καλλιτέχνη με την Καθολική εκκλησία.
Απορρίπτει επίσης τον ισχυρισμό ότι ο πατέρας του Γκρέκο υπήρξε οπλαρχηγός της επανάστασης εναντίον των Φράγκων στη Κρήτη και κατηγορεί τον Σμαραγδή για πατριδοκαπηλία.(Από την ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ της Ε της 23-5-08)

Αρχικά πήγε στην Μαδρίτη όπου και ζωγράφισε μετά από παραγγελία του ασκητικού βασιλιά Φίλιππου του Β΄ το μαρτύριο του Αγίου Μαυρίκιου με φανταχτερά χρώματα που δεν άρεσαν στον βασιλιά ο οποίος ανέθεσε σε ένα άλλο μετριότατο ζωγράφο να κάνει τη εικόνα.(Πίνακας 1 )


....................Πίνακας 1 Το μαρτύριο του Αγίου Μαυρικίου, Εσκοριάλ.

Έτσι έφυγε για το Τολέδο όπου βρήκε τελικά και τον τόπο που του πήγαινε.
Σε ένα σονέττο που του αφιέρωσε μετά τον θάνατο του ο φίλος του μοναχός Ορτένσιο Παραβιθίνο (πίνακας 2 ) λέει:
Η Κρήτη του έδωσε τη ζωή, το Τολέδο την τέχνη.
Θα τον θαυμάζουν οι αιώνες .

Μα κανένας άλλος δεν θα μπορέσει να τον φθάσει.

Πίνακας 2 Ο μοναχός και ποιητής Ορτένσιο Φελίξ Παραβιθίνιο -1609- Βοστώνη.
Στο Τολέδο εγκαταστάθηκε στην Εβραϊκή Συνοικία και όπως λέει ο φίλος του Ιωσήφ Μαρτίνεθ, ήταν περήφανος ,απότομος και σπαταλούσε πολλά χρήματα για την μεγαλοπρέπεια της ζωής του. Στα γεύματα είχε μουσικούς στο διπλανό δωμάτιο και έκανε παρέα διάσημους άνδρες της Ισπανίας όπως τον ποιητή Λόπε ντε Βέγκα ,τον Θερβάντες ,τον εξερευνητή της Παταγωνίας Ερθίλια και άλλους μορφωμένους Ισπανούς.
Στα ντοκουμέντα του Τολέδο όμως παρουσιάζεται να έχει μια διαφορετική ζωή με οικονομικές δυσχέρειες ,χρέη και δίκες.
Συχνά έμπλεκε σε δίκες γιατί το καλλιτεχνικό έργο έπρεπε να εκτιμηθεί σε χρήμα από τους αντιπροσώπους των ηγεμόνων, των εκκλησιαστικών παραγόντων ή των μοναστηριών
Η πιο γνωστή του δίκη είναι η δίκη που έγινε για τον πίνακα του «Ο διαμερισμός του ιματίων του Χριστού»(Εσπόλιο).(Πίνακας 3) Οι επίτροποι του καθεδρικού ναού του Τολέδο ήθελαν να αφαιρέσει από τον πίνακα τις τρεις Μαρίες από το πρώτο πλάνο του πίνακα.
Ο πεισματάρης Γκρέκο δεν δέχτηκε και μετά από μακρόχρονη δίκη την κέρδισε εδραιώνοντας έτσι και την φήμη του.


............. Πίνακας 3 Εσπόλιο -1577-79- Καθεδρικός ναός Τολέντο.


Ο Θεοτοκόπουλος γνώρισε δόξες και πλούτη αλλά πέθανε πτωχός σε ένα μεγάλο σπίτι με πολλά δωμάτια άλλά άδειο. Άφησε 115 πίνακες τελειωμένους η ατέλειωτους και 130 βιβλία, μεγάλος αριθμός για την εποχή, από τα οποία τα 27 ήσαν κλασσικοί Έλληνες συγγραφείς . Πρέπει η υγεία του να ήταν επισφαλής και γι΄ αυτό είχε παραχωρήσει πληρεξούσιο να τον αντιπροσωπεύει στις εμπορικές του διαπραγματεύσεις τον πιστό βοηθό του Πρεμπόστε και αργότερα τον γιο του.
Γνωρίζοντας 4 γλώσσες (Ελληνικά, Ιταλικά, Λατινικά, Ισπανικά) διάβαζε στο πρωτότυπο τους αρχαίους κλασσικούς και τα έργα της Ιταλικής φιλολογίας.
Φαίνεται ότι είχε γράψει ένα έργο «περί ζωγραφικής τέχνης» που δεν έχει σωθεί παρά μόνο μια φράση του:
«Η ζωγραφική δεν είναι τέχνη(δηλαδή δεν είναι τεχνική), συνταγή και κανόνες. Είναι άθλος, έμπνευση, ενέργεια απόλυτα προσωπική »
Ο Γκρέκο ήταν επίσης γλύπτης και αρχιτέκτονας αλλά δεν έχει διασωθεί κανένα του έργο.
Τη γυναίκα του, την Χερώνυμα ντε λας Κουέβας (Βενετσιάνα ; Τολεδανή; Κρητικιά; Εβραία;) που του χάρισε τον γιο του Γιωργή-Μανουήλ και έζησε μαζί της 37 ολόκληρα χρόνια δεν την παντρεύτηκε ποτέ.(Πίνακας 4,5,6,7 ) Μια υπόθεση που έχει ειπωθεί είναι ότι ήταν ήδη παντρεμένος στην Ιταλία και ως καθολικός δεν μπορούσε να πάρει διαζύγιο.

Πίνακας 4 Νέα γυναίκα με ερμίνα(Χερώνυμα ντε λας Κουέβας ;)-1585- Γλασκόβη

.......................Πίνακας 5 Αγία οικογένεια –1592- Κλήβελαντ

Πίνακας 6 Λεπτομέρεια από τον 4 (Χερώνυμα ντε λας Κουέβας ;)

Πίνακας 7 Πορτραίτο γυναίκας –1595-(Χερώνυμα ντε λας Κουέβας ;) Φιλαδέλφεια

Ο Γκρέκο παρέμεινε μετά τον θάνατο του σε αφάνεια για περισσότερο από δυόμισι αιώνες και ήδη στα μέσα του 17ο αιώνα άρχισε να δημιουργείται μια αρνητική είκόνα γι΄ αυτόν.
Χαρακτηρίζεται παράξενος, ιδιόμορφος, εκκεντρικός ,υπέρμετρος, σπάταλος υπερόπτης,
Το 1818 ο Σ. Τικότσι στο Λεξικό ζωγράφων τον ονομάζει ως Ντομένικο ντέλλε Γκρέγκε ή Τεοτοκόπολιν και γράφει:«Αν δεν υπήρξε μαθητής του Τιτσιάνου, αναμφιβόλως υπήρξε μιμητής του και αντιγραφεύς των σχεδίων του. Εν Ιταλία ,ουδέν ζωγραφικόν του έργον είναι γνωστόν μετά βεβαιότητος»
Στο ελληνικό κοινό τον έκανε γνωστό το 1843 ο Ανδρέας Μουστοξύδης διαβάζοντας λανθασμένα το όνομα του ως Θεοσκόπολις .
Την υπογραφή του με τους συντμημένους βυζαντινούς χαρακτήρες την διάβασε σωστά πρώτος ο δικός μας λόγιος Δ.Βικέλας (1835-1908)(Πίνακας 8,9)

..............................Πίνακας 8 Υπογραφές Θεοτοκόπουλου.
...............................................Επάνω 1577
...............................................Κέντρο αριστερά 1580
...............................................Κέντρο δεξιά 1586
...............................................Κάτω 1595
Πίνακας 9 Σπάνιος τύπος υπογραφής ως ΔΟΜΗΝΙΚΟΣ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ Ο ΔΕΙΞΑΣ από την Κοίμηση της Θεοτόκου στην Σύρο


Μέσα στη γενική λήθη ο πρώτος που πρόσεξε με θαυμασμό τα έργα του στα μέσα του 18ου αιώνα ήταν ο Άγγλος Κούκ. Ένα αιώνα αργότερα ο Θεόφιλος Γκωτιέ στο «Ταξίδι στην Ισπανία» παρ΄ όλο που τον θεωρεί «ευφυή τρελλό», μένει έκπληκτος μπροστά στα έργα του και ομολογεί:
«..ακόμα και τα χειρότερα έργα του Γκρέκο έχουν κάτι το απροσδόκητο, που ορμά έξω από την πραγματικότητα»
Το 1888 ο ερευνητής Καρλ Γιούστι θεωρεί ότι «ζωγράφιζε όπως ένας ονειροπαρμένος και εκλάμβανε τα κατακερματισμένα σχήματα ενός άρρωστου μυαλού για αποκαλυπτικά οράματα»
Ακόμα και το 1913 δημοσιεύεται σε επιστημονικό περιοδικό μελέτη που μιλάει ότι έπασχε από εκφυλισμό, ψυχοπάθεια ,παράνοια και ότι το έργο του ήταν ένα «λομπροζιανό μουσείο» με πρόσωπα «απλώς τερατώδη» και με «φρικαλές όψεις, μορφές ηλιθίων, ακέφαλα σώματα και υδροκέφαλες φιγούρες»
Στις αρχές του 20ου αιώνα εμφανίζονται και οι θεωρείες περί αστιγματισμού που σήμερα πλέον έχουν καταριφθεί.
Επιτέλους το 1908 με το δίτομο έργο του Μανουέλ Κόσσιο «Ελ Γκρέκο» και κυρίως με το έργο του Μ.Μπαρρές ,το 1912 «ο Γκρέκο ή το μυστικό του Τολέδο» γίνεται γνωστός στην Ευρώπη και καταλαμβάνει την σημερινή του θέση ως πρόδρομος της μοντέρνας τέχνης και ως ένας από τους μεγαλύτερους ζωγράφους όλων των εποχών.


ΒΙΒΛIΟΓΡΑΦΙΑ

Η Πινακοθήκη του ΑΛΦΑ Αθήναι 1968
EL GRECO Editions Phaidon 1953
Πάπυρος-Larousse- Britannica τόμος 27,1996
Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ελευθερουδάκη Τόμος 4ος. Το λήμμα το έχει γράψει ο Νίκος Καζαντζάκης που αναφέρεται ως λογογράφος
Οι πρωτοπόροι Ιστορικά ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ Τόμος 3ος

21 σχόλια:

  1. Παρότι προσωπικά δεν μπορώ να πω πως τον λατρεύω (σα ζωγράφο), ωστόσο δεν μπορώ & να μη τον θαυμάζω! Είναι όντως μοναδικός στο είδος του, άξια θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες στην ιστορία της τέχνης!
    Οι θεωρίες περί αστιγματισμού προήλθαν από την επιμήκυνση των μορφών που βλέπουμε σε όλα τα έργα του, αυτή όμως απλά σηματοδοτεί το απόλυτα προσωπικό του ύφος. Επέλεξε στην τεχνοτροπία του να απομακρυνθεί από τους συμβατικούς κανόνες του νατουραλισμού & προσέγγισε έναν κόσμο έκστασης & οραμάτων, πράγμα ασυγχώρητο για την εποχή! Νομίζω είναι τιμή μεγάλη για τη χώρα μας τα έργα του όπως & η ιδιαιτερότητα της ζωγραφικής του!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. ωραίο κείμενο και δουλεμένο. άξιος! άξιος!μαγκιά που δεν παντρεύτηκε. και άλλα που δεν ήξερα, βρήκα εδώ. ευχαριστώ για την βόλτα πρωί-πρωί με τον καφέ μου...

    καλημέεεερα!
    χχχχχχχχχ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Εξαιρετικό ποστ. Εξαιρετικό.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. ηλιαχτίδα-
    Στίς αρχές του 20 αιώνα που η ιατρική μόλις είχε αρχίσει να αποκτά επιστημονική βάση, προσπαθούσαν να ερμηνεύσουν με αυτήν ακόμα και τις καλλιτεχνικές ιδιομορφίες με ανωμαλίες του ματιού.
    Έτσι το 1903 ο Κάρλ Γιούστι θεώρησε ότι οι μορφές του Γκρέκο είναι αποτέλεσμα ανωμαλίας του ματιού του,ο γερμανός Γκόλντσμιτ μίλησε για αστιγματισμό και ο Ισπανός Μπέριτενς προσπάθησε να αποδείξει ότι έπασχε από στραβισμό και υπερμετρωπικό αστιγματισμό.
    Με την καθιέρωση του ιμπρεσιονισμού έγινε ευκολότερα κατανοητή η τεχνοτροπία του.

    maya-
    Όπως έγραψα μπορεί να μην μπορούσε να παντρευτεί και να μην είναι απλώς προσωπική του επιλογή.

    padrazo-
    Ευχαριστώ για το σχόλιο.
    Διαβάζοντας σχετικά βρήκα όλα αυτά που τα περισσότερα ούτε εγώ τα γνώριζα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Aκριβώς έτσι καλέ μου! Σου είπα πόσο μου άρεσε το post;!
    Φιλιά

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Κι εμένα μου κίνησαν την περιέργεια τα σχετικά και έψαξα λίγο (όχι τίποτα το ιδιαίτερο βέβαια -δεν πρόλαβα) και ουσιαστικά συμφωνώ μαζί σου. Το έργο και η πρωτοτυπία του Θεοτοκόπουλου ήταν μοναδική. Κατόρθωσε να συνδυάσει τη βυζαντινή ασκητικής έμφασης τεχνοτροπία με τα φανταχτερά χρώματα και τη ζωντάνια της ενετικής και ιταλικής αγιογραφίας. Οι πτυχώσεις των ρούχων και η ασκητική μορφή στα έργα του (με κάθετες γραμμές σχεδόν) τον κατέστησαν μοναδικό και πρόσφεραν μια ιδιαίτερη κίνηση στις μορφές του. Όπως έλεγε και ο εξαταστής στην ταινία τους έκανε να μοιάζουν με αγίους.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Αργησα να περάσω απο εσάς, λόγω φόρτου, όμως δεν χορταίνω να σας διαβάζω.
    Οπου και αν βρέθηκα στο εξωτερικό και έβλεπα Greco, στήλωνα τα μάτια να χορτάσω, να γεμίσω εικόνα να την πάρω μαζί. Σκέπτομαι αν θα δω την ταινία. Καμμιά φορά, τα πράγματα δεν είναι όπως τα φανταζόμαστε.... δεν ξέρω, είμαι αναποφάσιστη ακόμη. Καλημέρα σας

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Η ταινία είναι πραγματικά εξαίρετη. Νομίζω ότι τα εννέα ολόκληρα χρόνια προετοιμασίας του Σμαραγδή τελικά ανταμείφθηκαν! Φυσικά τα γνωστά θεατρικοκινηματογραφικά κυκλώματα δίνουν πάλι το παρόν τους (αναφέρομαι στην ,το λιγότερο, ατυχή επιλογή της Δ.Ματσούκα) και στην προχειροστημένη κινησιολογική σκηνή στην αρχή της ταινίας μπροστά στο παλάτι (το οποίο μήπως ξέρετε αν είναι της Ρόδου?). Κατά τα άλλα ξεπερνάει κάθε ελληνική παραγωγή που γνωρίζω τα τελευταία χρόνια και όντως αξίζει μια διεθνή επιβράβευση. Μακάρι να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση!

    Πωλίνα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Βγάζω το καπέλο μου, βάζω το ένα πόδι πίσω από το άλλο, σκύβω και... υποκλίνομαι σε αυτό το πολύ όμορφο και γλυκό ποστ.

    Ομολογώ ότι δεν γνώριζα τίποτα για τον Ελ Γκρέκο.
    Την ταινία θα την δω σύντομα.

    doctor

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Aγαπητέ ανώνυμε, δυστυχώς δεν έχω δει την ταινία, αλλά ξέρω πως τα γυρίσματα που ρωτάς έγιναν στο Ηράκλειο της Κρήτης & το παλάτι στις πρώτες σκηνές είναι το ενετικό φρούριο Κούλε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. ήλιαχτίδα-
    Δεν χρειαζόταν να μου το πείς το κατάλαβα!

    δείμος-
    Ήταν μπροστά αιώνες από την εποχή του.

    ζουζούνα-
    Σαφώς και αξίζει να την δείς.Μπορεί να μην έιναι αριστούργημα αλλά είναι από τις πιό ευπρεπείς ελληνικές παραγωγές.

    πωλινα-
    Νομίζω και εγώ ότι μία σκηνή δεν θυμάμαι ακριβώς πιά ,είναι από το παλάτι των ιπποτών της Ρόδου.

    doctor-
    Με ευχαριστεί ιδιαίτερα η γνώμη σου γιατί από τα ποστ σου έχω καταλάβει ότι και σένα σου αρέσει το ψάξιμο σε βιβλία μαζί με όλη την ευχαρίστηση που σου προσφέρει αυτό.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Ευχαριστώ αθεόφοβε για το συνοπτικό σου κείμενο περί του Ελ. Ούτε κι εγώ γνώριζα κάτι από τη ζωή του.
    Αλήθεια μήπως είχε να κάνει και με τους ΕΛ;
    Τι λέει ο Λιακό περί αυτού;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. πολυ ωραίο ποστ με αφορμη την ταινία...παντα "διαβασμενος" ο οικοδεσποτης μας...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. ευστάθιος-
    jason-
    squarelogic-
    Ευχαριστώ για τα καλά λόγια.
    Ο Λιακό φαίνεται ότι δεν έχει μάθει ακόμα ότι ο Γκρέκο ζωγράφιζε τους ΕΛ σύμφωνα με απόκρυφα έγγραφα που υπάρχουν κάτω από την πυραμίδα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Όντως πολύ ενδιαφέρον ποστ! Για μια φορά ακόμα εκφράζω το θαυμασμό μου για την ποικιλία των ενδιαφερόντων και κυρίως για την άψογη κατανομή και εκμετάλλευση του χρόνου σου!
    Όσον αφορά στην ταινία, λυπάμαι που θα γκρινιάξω, όμως μετά από τόσο καιρό μακριά από τον πολυαγαπημένο μου κινηματογράφο, περίμενα κάτι καλύτερο! Ψιλο (εώς και χόντρο) αμερικανιά η ταινία, με χάπι εντ που ο καλός τους νικάει όλους… ξεχώρισαν ο Μουστάκας-Τσιτσιάνο και ο πολύ καλός «κακός» ιερέας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. Δεν διαφωνώ ιδιαίτερα με την κριτική σου στην ταινία, αλλά αυτά που την κατηγορείς είναι αυτά που μπορούν να της εξασφαλίσουν μια διεθνή καριέρα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. Ειχα την τυχη να δω δυο
    εκθεσεις Γρεκο.

    Καμια φωτογραφια
    κανενα βιβλιο
    καμια ταινια
    δεν μπορει
    να μεταδωσει το αισθημα
    δεους που σου δημιουργουν οι μεγαλων διαστασεων πινακες του
    και την ζωντανια των χρωματων του.


    Διαβαστε ομως και τον συγκινητικο προλογο του Καζαντζακη στην αυτοβιογραφια του
    "Αναφορα στον Γκρεκο"

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  18. Έχω και γώ δεί και τις δύο εκθέσεις του Γκρέκο που έγιναν στην Εθνική Πινακοθήκη το 1985 με τα έργα στην Ιταλία και την δεύτερη το 2000 που την είδαν πάνω από 500.000 κόσμος.
    Είχα δε την τύχη να δω και τα έργα του στο Πράντο αλλά και στο Τολέδο.
    Έχεις δίκιο για την εικόνα που έχεις όταν βλέπεις ένα έργο του στις πραγματικές του διαστάσεις.
    Πάνω από 10 λεπτά κοίταζα την ταφή του κόμητος Οργκάθ για να μπορέσω στοιχειωδώς να δώ με την σειρά τα πρόσωπα που περιέχει.
    Όσο για την αναφορά στον Γκρέκο ήταν από τα αγαπημένα μου νεανικά αναγνώσματα αλλά τώρα που μου το θύμησες θα ξαναδώ τον πρόλογο γιατί δεν τον θυμάμαι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  19. Bravo gia to keimeno sou
    kai pou ascholise kai me tetoia themata.
    Proti fora diavasa keimeno sou kai mou arese.

    I germanida tou sunfalakrou

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  20. Αγαπητή μου Γερμανίδα που ο φαλακρός σε έκανε πλέον Ελληνίδα !

    Καιρός είναι να βάλεις και τον φαλακρό να ξαναρχίσει να γράφει γιατί και αυτός έχει μεγάλες δυνατότητες.
    Που ξέρεις όταν απασχολεί τα χέρια του μπορεί και να κόψει το τσιγάρο!

    ΑπάντησηΔιαγραφή