Ο ΜΑΝΤΕΛΑ ΚΑΙ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΤΟΥ

Το παρακάτω κείμενο  είχε δημοσιευθεί στις 29 Ιουνίου 2013 στα ΝΕΑ.

Το είχα φυλάξει από τότε, γιατί θεώρησα πως όταν έρθει η ώρα που αναπόφευκτα  Mors ultima ratio (ο θάνατος έχει τον τελευταίο λόγο) και  για τον Μαντέλα, στην θέση των συνήθων μετά θάνατον αγιογραφιών, αυτό το κείμενο  θα ήταν η καλύτερη και αντιπροσωπευτικότερη νεκρολογία γι΄αυτόν.

Και αυτό γιατί διαβάζοντας το κανείς μπορεί, πέρα από τα συνήθη και  τετριμμένα που γράφονται και  ακούγονται  σε αυτές τις περιστάσεις, να κατανοήσει γιατί  ο ακατάβλητος αυτός  αγωνιστής των πανανθρώπινων αξιών  της ισότητας, της ειρήνης  και της δημοκρατίας  κατάφερε όχι μόνο να εδραιώσει αυτές τις αρχές στην χώρα του καταργώντας το απάνθρωπο απαρτχάιντ  αλλά ταυτόχρονα να αναδειχθεί σε μια παγκόσμιας ακτινοβολίας προσωπικότητα.

Η αφέλεια ενός τρομοκράτη  του   ΜΙΧΑΛΗ ΜΗΤΣΟΥ

Η πρώτη σκηνή τοποθετείται τον Φεβρουάριο του 1990. Ο πρόεδρος Ντε Κλερκ έχει μόλις ανακοινώσει την απελευθέρωση ορισμένων πολιτικών κρατουμένων, μεταξύ των οποίων και ο Νέλσον Μαντέλα. Η Ζέλντα Λα Γκραντζ, 20 χρόνων τότε, κάνει μπάνιο στην οικογενειακή πισίνα, όταν εμφανίζεται αλλόφρων ο πατέρας της. «Τώρα έχουμε πρόβλημα», φωνάζει. «Τι πρόβλημα;» τον ρωτά εκείνη. «Αφήνουν ελεύθερο τον τρομοκράτη!». «Ποιον;». «Τον Νέλσον Μαντέλα!»
Η δεύτερη σκηνή εκτυλίσσεται τέσσερα χρόνια αργότερα, τον Αύγουστο του 1994. Η Ζέλντα έχει πιάσει κατά τύχη δουλειά ως δακτυλογράφος στο γραφείο του νέου προέδρου. Μια ημέρα, ενώ πηγαίνει ένα έγγραφο στη γραμματέα του, πέφτει πάνω του. Δεν τον έχει ξαναδεί από κοντά κι αρχίζει να τρέμει. Ο Μαντέλα της μιλάει στα αφρικάανς, αλλά εκείνη αρχικά δεν καταλαβαίνει, γιατί το τελευταίο πράγμα που περίμενε ήταν να της μιλήσει ο πρόεδρος στη γλώσσα της. Φοβάται, δεν ξέρει αν ο πρόεδρος θα την απολύσει ή θα την προσβάλει, πάνω απ' όλα όμως διακατέχεται από αυτό το αίσθημα ενοχής που κουβαλούν όλοι οι Αφρικάνερ: «Εγώ έστειλα αυτόν τον άνθρωπο στη φυλακή!». Και ξαφνικά την πιάνουν τα κλάματα. Εκείνος της πιάνει το χέρι, αγγίζει τον ώμο της, «όχι, όχι, μην κλαις», της λέει, «δεν είναι απαραίτητο», κι όταν καταφέρνει να την ηρεμήσει αρχίζει τις ερωτήσεις. Πού μεγάλωσε; Τι έκαναν οι γονείς της;
Η Ζέλντα θα μάθει αργότερα ότι εκείνη την ημέρα δεν είχε τύχει ιδιαίτερης μεταχείρισης από τον Μαντέλα. Έτσι μιλούσε σε όλους τους συνεργάτες του, λευκούς και μαύρους, ανάλογες ερωτήσεις τους έκανε, για τα παιδικά τους χρόνια, για τους γονείς τους. Εξίσου γνήσιο ήταν το ενδιαφέρον του και για τους απλούς ανθρώπους. Όταν πια η Ζέλντα έγινε το δεξί του χέρι, η πιο στενή του συνεργάτις, η «εγγονή» του, ο Μαντέλα θα της ανέπτυσσε την κοσμοθεωρία του: «Μην αμφισβητείς την ακεραιότητα οποιουδήποτε ανθρώπου χωρίς λόγο».
Μια μέρα είχαν μια δίκη με τον πρόεδρο της Ομοσπονδίας Ράγκμπι, τον Λούις Λιουτ. Το πρώτο πράγμα που έκανε εκείνος μόλις μπήκαν στην αίθουσα ήταν να σπεύσει να σφίξει το χέρι των δικηγόρων της άλλης πλευράς. «Γιατί το κάνετε;» διαμαρτυρήθηκε η Ζέλντα. «Αυτοί είναι οι εχθροί μας!». Αλλά ο πρόεδρος δεν περιορίστηκε σε αυτό. Μετά τη δίκη, την οποία έχασε, επρόκειτο να παραθέσει δείπνο στον τότε πρόεδρο Σιράκ. Ολος ο κόσμος προσπαθούσε να εξασφαλίσει μια πρόσκληση. Αλλά ο Μαντέλα ζήτησε από τη γραμματέα του να φροντίσει να καλέσει τους δικηγόρους του Λιουτ. Έτεινε το χέρι στον άλλο ανεξάρτητα από το παρελθόν του.

Όποιος νομίζει ότι ο «Μαντίμπα» αφορά μόνο τη χώρα του ή μόνο την Αφρική ή μόνο τους μαύρους κάνει, φυσικά, λάθος. Ο λόγος που αποτελεί τη μεγαλύτερη ίσως προσωπικότητα του 20ού αιώνα είναι ότι, παρότι έμεινε 27 χρόνια στη φυλακή επειδή ήταν μαύρος, μόλις απελευθερώθηκε έτεινε το χέρι σε όλους. Σήμερα αυτό ακούγεται σχεδόν αφελές. Αλλά μόνο αφελής δεν ήταν ο Μαντέλα, αυτό είναι σίγουρο.

Η επιλογή ενός 24χρονου λευκού κοριτσιού από μια οικογένεια Αφρικάνερς ,που μέχρι τότε τον θεωρούσαν τρομοκράτη, δεν ήταν καθόλου τυχαία από τον Μαντέλα.

Βασιζόταν στην αρχή του «Μην αμφισβητείς την ακεραιότητα οποιουδήποτε ανθρώπου χωρίς λόγο» χάρις στην οποία κατάφερε να ενώσει ένα έθνος με ετερόκλητο πληθυσμό που τον χώριζαν πολλά χρόνια, φυλετικών διακρίσεων και καταπίεσης με το απαρτχάιντ.

Αυτό το επίτευγμα μόνο ένας ευφυής αλλά και συνάμα μεγαλόψυχος και ειλικρινής πολιτικός μπορούσε να το πετύχει.

Και ο Μαντέλα συνδύαζε όλες αυτές τις αρετές.

Η Ζέλντα χάρις στην εμπιστοσύνη που της έδειξε έγινε η προσωπική γραμματέας του και ταυτόχρονα ο συνοδός του σε πάνω από 200 ταξίδια, ο μπάτλερ, ο ακόλουθος, ο εκπρόσωπος του , η έμπιστη του και ουσιαστικά η επίτιμος εγγονή του.

Όταν ο Μαντέλα αποσύρθηκε από την προεδρία το 1999, ήταν η μόνη που πήρε κοντά του, για να διαπραγματεύεται και να οργανώνει τις επαφές του με τα μέσα ενημέρωσης ,τους επισκέπτες και τις παγκόσμιες επαφές του.

Χαρακτηρίζει η ίδια τον εαυτό της ως "συναισθηματική δισεκατομμυριούχο" γιατί είχε  την ευκαιρία να εργαστεί  τόσο κοντά στο μεγαλύτερο πολιτικό και ανθρωπιστή  της εποχής μας.

Όταν ο Μαντέλα έφτασε 94 ετών είχε πλέον σταματήσει να δέχεται επισκέπτες και ζούσε στην φάρμα του με ηρεμία, έλεγε στην Ζέλντα, που τον επισκεπτόταν κάθε εβδομάδα,, ότι είχε  ξαναβρεί εκεί τον χρόνο, όπως όταν ήταν στην φυλακή, να σκεφτεί και να συλλογιστεί.

Είχε πια αυτό το είδος της ελευθερίας, για πρώτη φορά στη ζωή του.

Η Ζέλντα δήλωσε μετά τον θάνατο του ότι:

Οι Ήρωες δεν πεθαίνουν ποτέ.... Έχω συμβιβαστεί με το γεγονός ότι η κληρονομιά του Madiba δεν εξαρτάται από την παρουσία του. ...

.Η κληρονομιά του θα ζήσει  όχι μόνο σε ό, τι έχει πάρει το όνομά του , τα βιβλία , τις εικόνες , τις ταινίες . Θα ζήσει στο πώς αισθανόμαστε όταν ακούμε το όνομά του , το σεβασμό και την αγάπη , την ενότητα που ενέπνευσε σε μας ως χώρα , αλλά κυρίως το πώς θα σχετίζονται  το ένα με το άλλο .

Ο  Μαντέλα ενέπνευσε τους ανθρώπους να συγχωρούν, να συμφιλιώνονται, να νοιάζονται, να είναι ανιδιοτελείς, ανεκτικοί και να διατηρούν την αξιοπρέπεια τους άσχετα από τις  περιστάσεις .

Μπορώ να επιβεβαιώσω κάθε ένα από αυτά , διότι αυτοί είναι οι τρόποι με τους οποίους άλλαξε τη ζωή μου κατά τα τελευταία 19 χρόνια....

Ο Μαντέλα δεν απαιτούσε  πίστη , αλλά ενέπνευσε ακλόνητη πίστη σε όσους  άγγιξε.

Σχετικές αναφορές για τον Μαντέλα έχω κάνει  στα ποστ μου :

Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΤΟΥ INVICTUS

ΑΠΟ ΤΗΝ BARBARA ΣΤΑ ΛΑΘΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΤΟΥ ΡΕΜΠΡΑΝΤ

ΠΡΟΣΘΗΚΗ 8-12-2013
Ένας ανώνυμος αναγνώστης έγραψε ένα ενδιαφέρον σχόλιο το οποίο το μεταφέρω εδώ αυτούσιο.

Στο χθεσινό του άρθρο για τον Μαντέλα ο Μιχάλης Μητσός γράφει πως όταν ζήτησαν από τον Μαντέλα στην φυλακή να διαλέξει ένα απόσπασμα από τα έργα του Σέξπιρ αυτός διάλεξε το παρακάτω απόσπασμα από τον Ιούλιο Καίσαρα που ήταν η απάντηση του στην έκκληση της γυναίκας του να μην πάει στην Γερουσία όπου και τον σκότωσαν:
Οι γενναίοι γεύονται τον θάνατο μια φορά
Απ΄όλα τα περίεργα πράγματα που έχω ακούσει,
το πιο περίεργο είναι ότι ο άνθρωπος φοβάται ,
βλέποντας πως ο θάνατος, ένα αναγκαίο τέλος,
θα έρθει όταν είναι η ώρα του να έρθει.
Τους ίδιους στίχους θα περιελάμβανε τον Ιούλιο του 2000 και στην ομιλία με την οποία έκλεισε την διεθνή διάσκεψη για το AIDS στο Ντέρμπαν.
(Είναι γνωστό πως ο γιος του, Μαγκάτο, πέθανε από AIDS σε ηλικία μόλις 54 χρόνων και την αιτία του θανάτου του την ανακοίνωσε ο ίδιος καλώντας τους συμπατριώτες του να μιλούν ανοιχτά για την αρρώστια που πλήττει πέντε εκατομμύρια εξ αυτών.)