ΚΡΥΦΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΓΙΝΑΝ ΓΝΩΣΤΑ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΕΝΑ ΑΙΩΝΑ

Από επιγραφές στο Ερέχθειο ξέρουμε τα ονόματα του εργατοτεχνικού προσωπικού, την συγκεκριμένη δουλειά του καθενός και τη σχετική δαπάνη για το έργο. Έτσι γνωρίζουμε  ότι σε 107 τεχνίτες και εργάτες, οι 24 ήταν Αθηναίοι πολίτες, οι 42 μέτοικοι, οι 20 δούλοι και 21 άγνωστοι. Πολλοί από τους δούλους ανήκαν σε τεχνίτες και εργάζονταν μαζί με τους κυρίους τους στο έργο. Οι αμοιβές τους δεν διέφεραν για το ίδιο είδος δουλειάς.

Στις αναστηλώσεις  των διάφορων  μνημείων της Ακρόπολης  ένας μεγάλος αριθμός τεχνιτών έχει συμμετάσχει, αλλά αντίστοιχη επιγραφή δεν έχει αναρτηθεί σε αυτήν.

Στις αρχές του 20ου αιώνα έγιναν εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης του μνημείου.  Στην αίθουσα περιοδικών εκθέσεων του Μουσείου Ακρόπολης,  υπάρχει μια προθήκη με ένα σπιρτόκουτο του 1913.

 Το βρήκαν κατά τις πρόσφατες εργασίες αποκατάστασης  στον βόρειο τοίχο του σηκού του Παρθενώνα, χωμένο σε μια σχισμή. Μέσα σε αυτό υπήρχε ένα σημείωμα τεχνιτών που είχαν δουλέψει στην αναστήλωση του Παρθενώνα το 1913.

Σε αυτό, οι «εκ Τήνου τεχνίτες» Νικόλαος Πουγγής και Ζαχαρίας Π. Μηλιός, γράφουν για την αναστήλωση των ετών 1900 - 1913, «ότε έγιναν οι δικοί μας πόλεμοι και νικήσαμε Τούρκους και Βούλγαρους»

Η ιστορία αυτή μου θύμισε κάτι ανάλογο που είχε γίνει όταν το 2002 είχε γίνει η αποσυναρμολόγηση του αγάλματος του Κολοκοτρώνη για να συντηρηθεί.

Ένα από τα 5 κομμάτια  ήταν και η περικεφαλαία του.

 Στην βάση της περικεφαλαίας στη μέσα πλευρά, αθέατη στους εξωτερικούς παρατηρητές του αγάλματος, υπάρχει χαραγμένη μια σημείωση που έλεγε: «Παρά την θέλισιν του Σώχου, Κολοκοτρώνη μου ξαναφόρεσε την περικεφαλαίαν, Σώχος, Paris 1909».

Ο Λάζαρος Σώχος κατασκεύασε το άγαλμα στο Παρίσι τα χρόνια 1891–1895, στο εργαστήριο που είχε παραχωρήσει στο Σώχο ο Γάλλος καθηγητής του στη Σχολή Kαλών Tεχνών, Antoine Mercie στο boulevard Saint–Michel. Το άγαλμα το έστησαν στην Αθήνα το 1904.

Η χύτευση του ανδριάντα του Κολοκοτρώνη έγινε σε δύο αντίτυπα από ορείχαλκο (κράμα χαλκού) στο χυτήριο των αδελφών Τιεμπώ. Το υλικό προερχόταν από κανόνια της Επανάστασης, που υπήρχαν στο Κάστρο του Παλαμηδίου.

Ο Σώχος για την κατασκευή του προσώπου του αγάλματος χρησιμοποίησε το εκμαγείο που είχε ληφθεί από το νεκρό Κολοκοτρώνη και σήμερα βρίσκεται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο. Ο Κολοκοτρώνης είχε στην πραγματικότητα μακριά μαλλιά πίσω και ξυρισμένο το κεφάλι μπροστά, όπως το ‘χαν τότε συνήθειο οι Αρβανίτες.

Όμως η επιτροπή που του είχε αναθέσει την κατασκευή του αγάλματος αντέδρασε γιατί δεν της άρεσε αυτή η εικόνα και υποχρέωσε τον γλύπτη να του κοτσάρει πάνω στο κεφάλι μια μεγαλοπρεπέστατη αρχαιοελληνική περικεφαλαία Σπαρτιατικού τύπου με λοφίο.

Έτσι ο Σώχος την φόρεσε μεν στο άγαλμα, αλλά ενημέρωσε με την επιγραφή του τις επερχόμενες γενεές για την αντίθεση του.