Η ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΕ ΤΖΑΜΙ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

Το σημαντικό αυτό άρθρο είναι γραμμένο από ένα Τούρκο Ιστορικό, που χάρις στην επιστημονική του κατάρτιση, μπορεί να βλέπει τα πράγματα στις πραγματικές τους διαστάσεις, χωρίς να υπεισέρχεται στις απόψεις του κανένα εθνικιστικό στοιχείο.

Ο Altuğ Taner Akçam (1953-) Είναι Τούρκος ιστορικός και κοινωνιολόγος και από τους πρώτους που μίλησε για την γενοκτονία των Αρμενίων.

Ως φοιτητής είχε συλληφθεί σε φοιτητική διαμαρτυρία κατά της εισβολής στην Κύπρο και μετά φυλακίστηκε γιατί συμμετείχε σε εφημερίδα που εστίαζε στο Κουρδικό πρόβλημα.

Δραπέτευσε από την φυλακή και κατέφυγε στην Γερμανία όπου και του χορηγήθηκε  και η υπηκοότητα και έτσι μπόρεσε να αναδειχθεί ακαδημαϊκά ως επισκέπτης αναπληρωτής Καθηγητής της Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα.  

Φέτος ο Μακρόν  τον τίμησε με το  μετάλλιο για το θάρρος και αφοσίωση να καταγγείλει την άρνηση της γενοκτονίας από την Τουρκία.

Το παρακάτω κείμενο δημοσιεύτηκε στην διαδικτυακή εφημερίδα Ahval με τον τίτλο Η δοκιμασία του πολιτισμού της Τουρκίας

Το κείμενο είναι ακριβής μετάφραση από την δημοσίευση.

Σε κείμενο που κυκλοφορεί στο ιντερνέτ έχουν γίνει μερικές ανύπαρκτες στο αρχικό κείμενο προσθήκες.

 Οι υπογραμμίσεις με έντονα γράμματα είναι δικές μου.    

.

“Στην πραγματικότητα το μόνο πράγμα που έπρεπε να πει κανείς για την υπόθεση  της Αγίας Σοφίας είναι “ανάρμοστο” και “ντροπή”. Σκέπτομαι, όμως, ότι οι συνομιλητές μου δεν διαθέτουν την πολιτιστική λεπτότητα να αντιληφθούν το νόημα αυτών των λέξεων.

Για χάρη τους, θα ήταν καλύτερα να το διατυπώσουμε με ευθύ τρόπο ώστε να μπορούν  να το καταλάβουν πιο εύκολα: ότι έγινε σχετικά με την Αγία Σοφία είναι μια σαφής παράσταση βαρβαρότητας.

Είναι μια διακήρυξη της «έλλειψης πολιτισμού στην Τουρκία και καταστροφικότητας», σε όλο τον κόσμο.

Αλλά γιατί, θα ρωτήσει κανείς.

 Επειδή με αυτό το βήμα που έκαναν δήλωσαν σε όλο τον κόσμο ότι “όσο κι αν ζούμε στον 21ο αιώνα διατηρούμε τη νοοτροπία που είχαμε το  1453. Εμείς ακόμα και στον 21ο αιώνα δεν έχουμε την αγωνία να προστατεύσουμε μια παγκόσμια κληρονομιά της ανθρωπότητας”.

Δεν έχουμε αποθέματα πολιτισμού για να πάμε πάρα πέρα την πολιτιστική κληρονομιά που μας κληροδότησαν.

Δεν έχουμε τίποτα να συνεισφέρουμε στους πολιτιστικούς θησαυρούς της ανθρωπότητας.

Εμείς δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε μια νέα πολιτισμική αξία.

Μπορούμε μόνο να την κατακτήσουμε, να την χαλάσουμε, να την γκρεμίσουμε και να την καταστρέψουμε.

Αυτό και έγινε. Εδώ και τώρα τον 21^ο αιώνα , η Αγία Σοφία, ένα από τα πιο σημαντικά μνημεία του ανθρώπινου πολιτισμού «κατακτήθηκε» ξανά και ξανάγινε τζαμί, όπως και το 1453.

Αυτό που έγινε είναι μια πολιτισμική καταστροφή.

Αναρωτιέται κανείς:

Μήπως αυτός ο συνεταιρισμός  Ερντογάν και  Μπαχτσελί¹ θα καταλάβει τώρα τα αίτια της εξαιρετικά αρνητικής εικόνας που επικρατεί στον κόσμο για την Τουρκία και τους Τούρκους;

Ο Ρώσος διανοούμενος του 19ου αιώνα Nikolay Denilevski² έκανε μια διάκριση  των ανθρώπινων κοινωνιών σε αυτές που είναι  «δημιουργοί πολιτισμού » κι εκείνες που είναι «καταστροφείς του πολιτισμού»

Απαριθμεί με χρονολογική σειρά τις 10 που δημιούργησαν μοναδικούς πολιτισμούς: Αιγύπτιοι, Κινέζοι, Ασσύριοι, Βαβυλώνιοι, Φοίνικες, Κελντανί³, Ινδοί, Πέρσες, Έλληνες, Ρωμαίοι, Άραβες, Ευρωπαίοι και συνεχίζει:

Παράλληλα με αυτούς τους θετικούς πολιτισμούς υπήρξαν και μερικοί, όπως οι Ούννοι, οι Μογγόλοι και οι Τούρκοι που έλαμψαν κατά διαστήματα και μετά έσβησαν και χάθηκαν. Όλοι αυτοί εκπλήρωσαν το καταστροφικό τους καθήκον, συνέβαλαν στο θάνατο θνησιγενών πολιτισμών και αφού διασκόρπισαν τα απομεινάρια τους επιστρέφουν στην ασημαντότητά τους και χάνονται. Αυτούς μπορούμε να τους χαρακτηρίσουμε αρνητικούς παράγοντες της Ιστορίας.

Σε όλη την Δύση και όχι μόνο μεταξύ των διανοουμένων είναι ατελείωτα τα όσα έχουν ειπωθεί  για τον πολιτιστικό βανδαλισμό των Τούρκων.

 “Οι Τούρκοι ποδοπατούν σε κάθε βήμα που κάνουν στην Βαλκανική Χερσόνησο τα έργα πολιτισμού χιλιάδων χρόνων”.

” Ο Τούρκος όπου βρει δένδρο θα το κόψει”.

 “Οι Τούρκοι εξαφάνισαν παντού πολιτισμούς και δεν προστάτευσαν ποτέ αυτά που βρέθηκαν στην ιδιοκτησία τους “.

“Δεν είναι με κανένα τρόπο πολιτισμένος λαός και δεν κατάφερε να σταθεί αντάξια στο επίπεδο πολιτισμού των εδαφών που κατέκτησε”.

“Δεν καρπίζει τίποτα στο έδαφος που πάτησε το πόδι Οθωμανού”.

“Ξεράθηκαν και δεν φυτρώνουν ούτε χορτάρια εκεί που πάτησαν Οθωμανοί”.

«Οι Οθωμανοί δεν έκαναν τίποτα άλλο από το να καίνε , να ρημάζουν, να καταστρέφουν τα μέρη που κατέκτησαν.»

Σε ορισμένες πηγές μάλιστα αναφέρεται ότι η καταστροφική μανία και η αναλγησία των Τούρκων δεν στρέφεται μόνο έναντι των ξένων.

 Οι Τούρκοι αξιωματούχοι «πνίγουν και σκοτώνουν βάρβαρα τους δικούς τους ανθρώπους όταν αισθανθούν την παραμικρή υποψία.»⁴

Αν επρόκειτο να επαναλάβουμε αυτά τα λόγια σήμερα, θα μπορούσαν ο Ερντογάν και ο Μπαχτσέλι να αντιταχθούν λογικά;

Δεν υπάρχει κανένας που να μην έχει οδηγηθεί σε σιωπή από φόβο , που δεν έχει συνθλιβεί από το καταπιεστικό βάρος του κράτους. Η πολιτιστική κληρονομιά που υπάρχει σε αυτά τα εδάφη, και πέρα από αυτό, η ίδια η φύση, έχουν μοιραστεί και οι δύο το μερίδιο αυτής της καταστροφής.

Τα πράγματα που έκαναν και κάνουν είναι το αποτέλεσμα μιας ανεξέλεγκτης άσκησης εξουσίας και  μιας αδηφάγου διάθεσης για καταστροφή.

Η κολεγιά Ερντογάν-Μπαχτσελί (και εύκολα μπορούμε να προσθέσουμε το πατριωτικό κόμμα (VP) του Ντογκού Περιντσέκ⁵) αντιπροσωπεύουν αυτή την παράδοση καταστροφής που εξόντωσε την Ανατολία, και  η οποία όχι μόνο απέλασε και εκκαθάρισε ολόκληρους λαούς, αλλά επίσης κατέστρεψε την πολιτιστική τους κληρονομιά και προσπάθησε να σβήσει όλα τα ίχνη τους.

Σήμερα, ο τουρκικός βανδαλισμός, η τουρκική καταστροφικότητα κατέχει τα ηνία της εξουσίας ως συνασπισμός Ερντογάν-Μπαχτσελί-Περίνσεκ.

Κάθε Τούρκος πρέπει επομένως να καταλάβει ότι αντίθετα σε αυτόν τον άξονα, στον πυρήνα του, είναι η διεξαγωγή πολέμου για τον πολιτισμό.

Η φυλάκιση από το καθεστώτος του πλούσιου φιλάνθρωπου Osman Kavala⁶, ο οποίος ως ιδρυτής του Ιδρύματος για τον Ανατολικό Πολιτισμό, που σκοπό έχει  να διατηρήσει την πολιτιστική κληρονομιά και τον πολιτισμό αυτών των εδαφών, είναι ίσως το πιο οδυνηρό παράδειγμα του αγώνα.

Αυτό που διακυβεύεται εδώ δεν είναι τίποτα λιγότερο από το αν η Τουρκία θα αντέξει τη δοκιμασία του πολιτισμού.

Στο τέλος, ο πολιτισμός θα θριαμβεύσει. αλλά όσοι του αντιτίθενται μάλλον όχι…

 1-Ντεβλέτ Μπαχτσελί(1948-) Πρόεδρος του Κόμματος Εθνικιστικών Κινήσεων (MHP) Συνεργάτης του Ερντογάν από τις εκλογές του 2018.

2-Nikolay Yakovlevich Danilevsky(1822-1885) Ρώσος Φυσιοδίφης, οικονομολόγος εθνολόγος φιλόσοφος ιστορικός και ιδεολόγος του πανσλαβισμού.

3-Κελντανί, στα τούρκικα οι Χαλδαίοι.

4-Επεξήγηση του συγγραφέα πως: Οι δηλώσεις σχετικά με τους Τούρκους στο κείμενο προέρχονται από τα έργα των Doğan Avcıoğlu, Türklerin Tarihi, Volume I και Onur Bilge Kula, Alman Kültüründe Türk İmgesi III.

5-Doğu Perinçek (1942-)  ηγέτης του δεξιού εθνικιστικού κόμματος Βατάν

6-Osman Kavala (1957 Παρίσι--) ιδρυτή του Ιδρύματος για τον Πολιτισμό της Ανατολίας. Πολιτικός κρατούμενος από 2017.

1

ΜΗ ΜΟΥ ΑΠΤΟΥ

Διάβασα ότι το 1901 ανατέθηκε στον Σακελλαρίδη να ανεβάσει σε Αθηναϊκή Σκηνή, ένα γνωστό μουσικό έργο της εποχής, τη γαλλική οπερέτα «Ματμαζέλ Νιτού» (στα Ελληνικά αποδίδεται ως δεσποινίς μη μου άπτου) όπου σημείωσε τεράστια επιτυχία. 

To παραπάνω κείμενο μου θύμισε πως πριν αρκετό καιρό είχα μαζέψει, με σκοπό να γράψω σχετικά, πίνακες γνωστών ζωγράφων με θέμα το Μη μου άπτου.

Το Μη μου άπτου λατ. (Noli me tangere= μη με αγγίζεις) είναι χριστιανική έκφραση από την Καινή Διαθήκη που αναφέρεται στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη (20.17)

Είναι η στιγμή που η Μαρία Μαγδαληνή αντικρίζει τον Χριστό μετά την Ανάσταση του. Η εξήγηση, κατά τους ορθόδοξους θεολόγους. είναι ότι πριν την Σταύρωση επειδή ήταν άνθρωπος μπορούσε να τον αγγίζει (ίσως και να κάνει παιδί μαζί του κατά τον Νταν Μπράουν στον Κώδικα Ντα Βίντσι!) αλλά μετά την ανάσταση του μπορεί  να τον προσεγγίζει  μόνο μέσω της πίστης της σε αυτόν.

Τώρα γιατί δεν είπε το ίδιο στον Θωμά που δεν πίστευε στην Ανάσταση του αν δεν άγγιζε με τα χέρια του και τα σημάδια της σταύρωσης, αφήνω τους θεολόγους να το εξηγήσουν και προτιμώ να ασχοληθώ πρώτα με το που συναντάμε το- Μη μου άπτου- και κυρίως με τους ζωγράφους της αναγέννησης που απεικόνισαν το θέμα αυτό σε περίφημους πίνακες. 

Ως μη μου άπτου ονομάζεται επίσης ένα φυτό που αντιδρά στο άγγιγμα η
“Ντροπαλή Μιμόζα” (Mimosa Pudica)

Επίσης στα νεοελληνικά γράμματα εκτός από τα Χαϊκού της Ζωής Σαβίνα με αυτό τον τίτλο κυκλοφορεί το βιβλίο της Κίρκης Κεφαλέα ΜΗ ΜΟΥ ΑΠΤΟΥ! Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΜΑΓΔΑΛΗΝΗΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ.

Στον ελληνικό κινηματογράφο υπάρχει με αυτόν τον τίτλο η κωμωδία του ΔΗΜΗΤΡΗ ΓΙΑΤΖΟΥΖΑΚΗ του 1996.

Στην ορθόδοξη αγιογραφία υπάρχουν πολλές απεικονίσεις του Μη μου άπτου.

Χαρακτηριστική είναι διαφορά μεταξύ ορθόδοξης εικονογράφησης με την απεικόνιση του Μη μου άπτου στην Δύση.

Αυτό οφείλεται στα θεολογικά κείμενα των Δυτικών αλλά και στην 33η ομιλία του Πάπα της Ρώμης Γρηγορίου Α΄ του γνωστού ως Άγιος Γρηγόριος ο Διάλογος, του 6ου αιώνα και της τότε ενιαίας εκκλησίας, στα οποία  η Μαγδαληνή ταυτίζεται µε την αμαρτωλή γυναίκα που άλειψε τα πόδια του Κυρίου µε μύρο. Έτσι, ο Χριστός στις παραστάσεις που είναι επηρεασμένες από τη δυτική θεολογία, αποφεύγει τη Μαγδαληνή προκειμένου να µη μολυνθεί και στρέφει το σώμα του προς την αντίθετη κατεύθυνση ενώ στρέφει το κεφάλι του προς αυτήν.

Αυτό είναι εμφανές από τους πρώτους που απεικόνισαν το θέμα όπως  ο Φρα Αντζέλικο στη μονή Αγίου Μάρκου στη Φλωρεντία (1437).

Αλλά και τον επόμενο αιώνα οι μεγάλοι ζωγράφοι όπως ο Τισιάνος (περ. 1511-15),πίνακας στην  Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου, ο Καραβάτζιο (1514) στην ίδια πινακοθήκη, ο Κορέτζο (1525) πίνακας στο Πράντο, ο Χάνς Χολμπάιν ο νεώτερος (1524),ο οποίος ενδιάμεσα από τον Χριστό και την Μαγδαληνή βάζει τον Πέτρο και τον Ιωάννη να φεύγουν από τον τάφο, αλλά και ο Ρέμπραντ το 1638 εμφανίζουν τον Χριστό να προσπαθεί να μην μολυνθεί από την Μαγδαληνή. (αμφότεροι στην Βρετ.Βασιλική Συλλογή)

Υπάρχουν όμως και πίνακες στους οποίους η Μαγδαληνή δεν αντιμετωπίζεται ως μολυσμένη όπως ο πίνακας του Φρα Μπαρτολομέου (1506) στο Λούβρο και τα χαρακτικά του Μάρτιν Σόνγκαουερ (1470-91) στο Art Institute του Σικάγου και του Ντύρερ (1509-10) στο οποίο ο Χριστός εμφανίζεται ως γεωργός με το σημάδι από το καρφί στο χέρι του.( National Gallery of Art, Washington DC)

Ο ΩΡΑΙΟΤΕΡΟΣ ΦΑΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Στην Άνδρο έχω κάνει διακοπές δύο φορές στην ζωή μου. Την πρώτη όταν ήμουνα πολύ μικρός και ακόμα τότε οι τόποι παραθερισμού ήσαν στα βουνά. Έτσι με την μητέρα μου μέναμε στην Σάριζα και κατεβαίναμε για μπάνιο στην θάλασσα. Την δεύτερη φορά, με παρέα και συν γυναιξί τέκνοις και του πρώτο φουσκωτού που είχα, μείναμε γύρω από το 1980 στο αρκετά παρθένο τότε από τουρισμό Μπατσί.

Οι φάροι ήταν κάτι που από την παιδική μου ηλικία μου μάγευαν την φαντασία μετά από πολλά παιδικά αναγνώσματα που είχα διαβάσει γι΄αυτούς και τους σκληροτράχηλους φαροφύλακες.

Έχω γράψει δε σχετικά το ποστ ΤΟ ΓΟΗΤΕΥΤΙΚΟ ΕΡΕΙΠΙΟ ΤΟΥ ΦΑΡΟΥ ΣΤΟΝ ΚΑΒΟ ΦΟΝΙΑ ΤΟΥ ΛΑΥΡΙΟΥ. ΛΙΓΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙ΄ΑΥΤΟΝ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΕΤΡΙΝΟΥΣ ΦΑΡΟΥΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Έτσι έμεινα κατάπληκτος όταν είδα σε φωτογραφία έναν από τους ωραιότερους φάρους στον κόσμο, τον Τουρλίτη της Άνδρου και έμεινα με την απορία πως και δεν τον είχα ξαναδεί έχοντας πάει στο νησί και έχοντας περάσει κοντά του!

Βέβαια η απορία μου λύθηκε αμέσως όταν ανέτρεξα και διάβασα σχετικά με αυτόν. Δεν τον είχα δει γιατί και τις δύο φορές που είχα πάει στο νησί δεν υπήρχε!

Κατά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο οι Γερμανοί βομβάρδισαν την Ιταλική φρουρά που υπήρχε στην Άνδρο τον Σεπτέμβριο 1943 και κατέστρεψαν και τον φάρο.

Το 1950 είχε τοποθετηθεί στην θέση του ένας αυτόματος με ασετιλίνη οπότε δεν είχε τίποτα το εντυπωσιακό ως θέαμα για να μου εντυπωθεί στην μνήμη.

Ο φάρος που καταστράφηκε είχε φτιαχτεί το 1887.

Ο φάρος που υπάρχει σήμερα είναι ακριβές αντίγραφο του αρχικού και μέρος από τις πέτρες του είναι από τον πρώτο και έχουν ανασυρθεί από την θάλασσα. Εδώ μπορεί να διαβάσει κανείς τα προβλήματα που αντιμετώπισαν για την ανακατασκευή του.  

Η ανακατασκευή του έγινε χάρις στην δωρεά του ζεύγους Γουλανδρή στην μνήμη της κόρης τους Βιολάνδας.

Ο Τουρλίτης είναι ο μοναδικός φάρος της Ευρώπης χτισμένος πάνω σε μικρό βράχο της θάλασσας.

Το ύψος του είναι 7 μέτρα και είναι εμφανής σε 11 ναυτικά μίλια.

Ο φάρος Τουρλίτης είναι παγκοσμίως γνωστός χάρις στην απεικόνιση του σε ελληνικό γραμματόσημο στην σειρά με τους φάρους.   

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ ΕΡΩΤΙΚΟΥ ΠΙΝΑΚΑ ΤΟΥ ΠΙΚΑΣΟ

Ο πίνακας Le Rêve ,το όνειρο  είναι ένας από τους πιο σημαντικούς πίνακες του Πικάσο . Τον ζωγράφισε μέσα σε ένα απόγευμα στις 24 Ιανουαρίου 1932.

Στον πίνακα απεικονίζεται η 22χρονη ερωμένη του Marie-Thérèse Walter.

Αυτός ήταν τότε 50 χρονών και ήταν παντρεμένος από το 1918 με την πρώτη γυναίκα του την  Olga Khokhlova μια χορεύτρια μπαλέτου με ευγενή καταγωγή η οποία του είχε χαρίσει και τον γιό του Πάμπλο.

Ο Πικάσο έχει ζωγραφίσει την Όλγα το 1917 σε μια πολυθρόνα (Portrait d'Olga dans un fauteuil oil on canvas, 130 x 88.8 cm, Musée Picasso Paris, France)

Όταν η Όλγα έμαθε το 1935 για την ερωμένη του συζύγου της, και μάλιστα ότι αυτή είχε μείνει έγκυος,  πήρε τον Πάολο, μετακόμισε στη Νότια Γαλλία και υπέβαλε αίτηση διαζυγίου. Ο Πικάσο αρνήθηκε να μοιράσει την περιουσία του ομοιόμορφα μαζί της, όπως απαιτείται από τη γαλλική νομοθεσία, οπότε η Όλγα παρέμεινε νόμιμα παντρεμένη μαζί του μέχρι το θάνατό της από καρκίνο στις Κάννες της Γαλλίας, το 1955.

Η Marie-Thérèse Walter ήταν 17 χρονών όταν σχετίστηκε με τον Πικάσο που ήταν τότε 45. Η κόρη τους Μάγια με την μητέρα της έμεναν 25 χιλιόμετρα από τις Βερσαλλίες και ο Πικάσο πήγαινε κάθε εβδομάδα για να παίξει με την κόρη του .

Η Marie-Thérèse Walter απεικονίζεται και στον πίνακα Γυναίκα με καπέλο και γούνινο γιακά.

Διατηρώντας την σχέση του με την Marie-Thérèse Walter ερωτεύθηκε και την Dora Maar, μοντέλο του και σουρεαλίστρια φωτογράφο, σχέση που κράτησε μέχρι το 1943.

Στον πίνακα του  Η γυναίκα που κλαίει  την ζωγράφισε με σκοτεινά χρώματα ενώ αντίθετα την Marie-Thérèse ξανθιά και φωτεινή.

Ο πίνακας Le Rêve ανήκει στην περίοδο των παραμορφωμένων απεικονίσεων του Πικάσο, με τα υπερβολικά απλοποιημένα περιγράμματα και με χρώματα σε κοντράστ που μοιάζουν με τον πρώιμο κυβισμό.

Είναι σαφές το ερωτικό περιεχόμενο του έργου  στο οποίο η ανφάς απεικόνιση του προσώπου σχηματίζεται  με  ένα όρθιο πέος, πιθανώς συμβολίζοντας το δικό του, πάνω από το σχεδόν πλήρες προφίλ της γυναίκας.

Το έργο πουλήθηκε για 7000$ το 1941 στην Νέα Υόρκη.

 Το 1997 πουλήθηκε σε δημοπρασία για 48,4 εκατομμύρια δολάρια, και ήταν τότε το τέταρτο πιο ακριβό  έργο ζωγραφικής  (δέκατο όταν λαμβάνεται υπόψη ο πληθωρισμός).

Το 2001, για οικονομικούς λόγους  ο ιδιοκτήτης του έργου το πούλησε στον μεγιστάνα των καζίνο Steve Wynn με ένα μη γνωστό ποσό, το οποίο εκτιμήθηκε σε περίπου 60 εκατομμύρια δολάρια.

Αυτός είχε αποφασίσει να ονομάσει ως Le Rêve  το θέρετρο του στο Λας Βέγκας. Αυτό όμως δεν έγινε γιατί εκείνη την εποχή, υπήρχε αντιγαλλικό συναίσθημα στις ΗΠΑ λόγω της αντίθεσης της Γαλλίας στην εισβολή στο Ιράκ.

Καθώς έδειχνε τον πίνακα σε φίλους του, τον Οκτώβριο 2006, λέγοντας τους πως την προηγούμενη μέρα είχε συμφωνήσει την πώληση του πίνακα για 139εκ $,τιμή που ήταν τότε η μεγαλύτερη για έργο τέχνης, με μια άγαρμπη κίνηση με τον αγκώνα του, έσκισε τον πίνακα  σε 15 εκ και η αποκατάσταση του, του στοίχησε 90.000$  Λόγω της ζημιάς όμως ο πίνακας υποεκτιμήθηκε στα  85εκ$.

Ο Wynn ζήτησε από τους  Lloyd's του Λονδίνου, που ήταν ασφαλισμένος ο πίνακας, να συμπληρώσουν την απώλεια των  54 εκατομμυρίων από την συμφωνηθείσα τιμή πώλησης του . Όταν οι ασφαλιστές αρνήθηκαν, τους μήνυσε τον Ιανουάριο του 2007 και τελικά η υπόθεση διευθετήθηκε εκτός δικαστηρίου τον Μάρτιο του 2007.

Ο τελευταίος αγοραστής αγόρασε τον πίνακα  το 2013 έναντι 155 εκατομμυρίων δολαρίων (περίπου 134 εκατομμύρια δολάρια το 2006 σε δολάρια).  Παραβλέποντας τον πληθωρισμό, η τιμή εκτιμήθηκε ότι ήταν η υψηλότερη που έχει καταβληθεί ποτέ για ένα έργο τέχνης από έναν συλλέκτη των ΗΠΑ μέχρι την αγορά  με 300 εκατομμύρια δολάρια του πίνακα Interchange του Willem de Kooning τον Σεπτέμβριο του 2015.

ΗΤΑΝ ΡΑΤΣΙΣΤΗΣ Ο «ΠΑΤΕΡΑΣ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΑΣ» ;

Όπως γράφει ο Θοδωρής Αντωνόπουλος: η δολοφονία του αφροαμερικανού Τζορτζ Φλόιντ από λευκό αστυνομικό κατά τη διάρκεια σύλληψής του στη Μινεάπολη (25/5) πυροδότησε σειρά διαδηλώσεων, διαμαρτυριών και ταραχών που στις ΗΠΑ έλαβαν διαστάσεις κοινωνικής έκρηξης, με τον κινηματικό αντίκτυπό τους να είναι πλέον παγκόσμιος.   Ανάμεσα στις «παράπλευρες απώλειες» είναι και μία σειρά από αγάλματα και προτομές προσωπικοτήτων που «αποκεφαλίστηκαν», γκρεμίστηκαν, βανδαλίστηκαν ή «πήγαν για βουτιά» με την κατηγορία του αποικιοκράτη, του ρατσιστή, του δουλεμπόρου ή και όλα μαζί, από τον Χριστόφορο Κολόμβο και τον Έντουαρντ Κόλστον μέχρι τον στρατηγό Λι, ενώ ακόμα και ο ανδριάντας του Τσόρτσιλ στο Λονδίνο δεν αισθάνεται καθόλου καλά τελευταία!

Η αποκαθήλωση είτε η βεβήλωση αγαλμάτων ιστορικών προσωπικοτήτων αρκετά χρόνια μετά από τότε που τοποθετήθηκαν έχει γίνει και τα προηγούμενα χρόνια.

Στην Ελλάδα η πιο γνωστή αποκαθήλωση αγάλματος είναι αυτή του Σερπιέρη στο Λαύριο και για την οποία γράφω στο Ο ΣΕΡΠΙΕΡΗΣ, Ο ΣΟΥΡΗΣ ΚΑΙ ΤΑ ΣΚΑΤΑ.

Μέχρι πριν δύο χρόνια στην Αμερική το άγαλμα  του επονομαζόμενου ως "πατέρα της σύγχρονής Γυναικολογίας" James Marion Sims (1813 – 1883) βρισκόταν στο Σέντραλ  Πάρκ της Νέας Υόρκης απέναντι από την  New York Academy of Medicine. 
Αυτό ήταν το πρώτο άγαλμα που στήθηκε στις ΗΠΑ για να τιμηθεί γιατρός. 
Το 2017 διαδηλωτές έγραψαν σε αυτό ΡΑΤΣΙΣΤΗΣ και έβαψαν τα μάτια του αγάλματος κόκκινα, οπότε αποφασίστηκε και μεταφέρθηκε στο νεκροταφείο Green-Wood, κοντά στο οποίο είναι θαμμένος ο Sims.

Σε ένα άλλο άγαλμα του, στην περιοχή του Καπιτωλίου της Πολιτείας της  Αλαμπάμα στο Μοντγκόμερι,  πέταξαν κέτσαπ το 2018 σε αντιρατσιστική διαδήλωση.

Τέλος το παραπάνω  άγαλμα του Sims, που βρίσκεται στο South Carolina State House στην Κολούμπια. ο δήμαρχος της Κολούμπια, Stephen K. Benjamin, το 2017 ζήτησε την απομάκρυνσή του και το ίδιο ζητούσαν  και άλλοι διαδηλωτές.

Ας δούμε λοιπόν γιατί Sims έχει συγκεντρώσει την μήνι των σημερινών ανθρώπων ενώ στο πρόσφατο παρελθόν τον είχαν τιμήσει για την προσφορά του στην γυναικολογία.

Το 1835 αποφοίτησε από το Ιατρικό Κολλέγιο Τζέφερσον της Φιλαδέλφεια χωρίς ιδιαίτερες φιλοδοξίες και όπως έλεγε ο ίδιος:

Δεν ένιωσα κανένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το επάγγελμά μου στην αρχή του, εκτός από τα προς το ζην .... Ήμουν πραγματικά έτοιμος ανά πάσα στιγμή για να αναλάβω οτιδήποτε θα μου πρόσφερε, ή που θα μου προκαλούσε οποιαδήποτε πρόκληση, γιατί ήξερα ότι δεν θα μπορούσα ποτέ να βγάλω περιουσία από την ιατρική.

Μέχρι το 1840 παρέμεινε για 3 χρόνια στο Macon της Αλαμπάμα και δούλευε σαν γιατρός των σκλάβων που του έφερναν οι ιδιοκτήτες τους χειρουργώντας κυρίως στρεβλοποδίες , σχιστίες χειλέων και στραβισμούς.
Στην συνέχεια εγκαταστάθηκε στο Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα μέχρι το 1853, όπου γρήγορα έγινε δημοφιλής και είχε την δυνατότητα να αποκτήσει την μεγαλύτερη χειρουργική πρακτική στις Ηνωμένες Πολιτείες. Εκεί  συνέχισε να έχει ασθενείς σκλάβους ,που αποτελούσαν και τα δύο τρίτα του πληθυσμού της πόλης .

 Δημιούργησε λοιπόν ένα νοσοκομείο για τις σκλάβες  που έχει χαρακτηριστεί «ως το πρώτο γυναικείο νοσοκομείο».
 Το 1845 είδε για πρώτη φορά μια γυναίκα με κυστεοκολπικό  συρίγγιο.

Τα κυστεοκολπικά  αλλά και τα ορθοκολπικά συρίγγια δημιουργούνται μετά από  παρατεταμένους τοκετούς  και δημιουργούν μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα στις γυναίκες καθώς αναγκάζονται να περιθωριοποιηθούν λόγω της συνεχούς ροής από τον κόλπο τους, ούρων ή κοπράνων.

Για να εξετάζει τις γυναίκες  κατασκεύασε την  βάλβα που φέρει το όνομα του, καθετήρα σε σχήμα S για να μένει κενή η κύστη από ούρα μετεγχειρητικά, όπως και μελέτησε την  τοποθέτηση στο κρεβάτι των γυναικών για εξέταση και χειρουργείο που φέρει το όνομα του.

Το όνομα του επίσης φέρει τέστ στο οποίο εξετάζεται η κινητικότητα των σπερματοζωαρίων στην τραχηλική βλέννα μετά από συνουσία.  

Μεταξύ 1845 και 1849 ο Sims νοσήλευσε στην κλινική του 12 σκλάβες στις οποίες παρείχε αυτός παρείχε φαγητό και στέγη και τα αφεντικά τους πλήρωναν τα ρούχα τους και του φόρους.

Τα συρίγγια των γυναικών αυτών προσπαθούσε να τα ράψει με ασημένιο ράμμα. Στα αρχεία του αναφέρονται 3 γυναίκες  με το όνομα τους και η πλέον γνωστή είναι η  Anarcha μια 17χρονη κοπέλα με κυστεοκολπικό και ορθοκολικό συρίγγιο τα οποία κατάφερε να κλείσει μετά από 30 χειρουργεία!

Τα πειραματικά αυτά χειρουργεία γινόντουσαν χωρίς νάρκωση , ήσαν ιδιαίτερα επώδυνα και μετεγχειρητικά τους χορηγούσε όπιο.

Η χρήση του αιθέρα ως αναισθητικού  απέκτησε δημοσιότητα από το 1846, ένα χρόνο μετά την έναρξη των πειραματικών χειρουργείων του  Sims και δεν είχε γίνει ευρέως ακόμα αποδεκτή εκείνα τα χρόνια.

Επίσης πίστευαν τότε ότι οι μαύροι δεν πονούν!

Μια πιθανή εξήγηση του γιατί οι σκλάβες αυτές, παρά τα επανειλημμένα επώδυνα χειρουργεία παρέμεναν για 4 χρόνια στην κλινική του Sims είναι ο πιθανός εθισμός τους  στο όπιο αλλά και στο ότι η ζωή τους στις φυτείες δεν θα ήταν καλύτερη.

Ο Sims απέκτησε φήμη και εγκαταστάθηκε αργότερα στην Νέα Υόρκη όπου και χειρουργούσε λευκές γυναίκες, κατ΄άλλους με αναισθησία, αν και σε ομιλία του το 1857 είχε πει πως  δεν χρησιμοποίησε ποτέ αναισθησία για χειρουργική επέμβαση συριγγίου "επειδή δεν είναι αρκετά επώδυνη για να δικαιολογήσει τα προβλήματα και τους κίνδυνους από την αναισθησία ".
Ο διάσημος γυναικολόγος  J.Y. Simpson  έγραψε με σαρκασμό για τις απόψεις του Sims,το 1863, όταν ο ίδιος διενέργησε παρόμοια πειράματα, ότι τα πειράματα έγιναν: σε ένα αριθμό άτυχων γουρουνιών στα οποία, όπως είναι φυσικό, χορηγήθηκε μια δόση χλωροφορμίου.

Μπορεί λοιπόν να καταλάβει κανείς γιατί τα πειράματα του Sims θεωρούνται σήμερα ρατσιστικά ενώ στην εποχή τους δεν είχαν την ίδια αντιμετώπιση.

Ο ΙΔΙΟΡΡΥΘΜΟΣ ΕΤΕΡΟΘΑΛΗΣ ΑΔΕΛΦΟΣ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ

Όταν ο Γεώργιος Παπανδρέου ερωτεύθηκε την Κυβέλη ήσαν και οι δύο παντρεμένοι. Η σχέση τους, αλλά και η εγκυμοσύνη της Κυβέλης, αποτελούσαν μόνιμο θέμα κουτσομπολιού και αρνητικής κριτικής.

Το 1928 η Κυβέλη έφερε στον κόσμο τον Γιώργο Παπανδρέου και στα τέλη της δεκαετίας, παντρεύτηκαν, αφού πήραν  διαζύγιο και οι δύο από τους γάμους τους.

Ο νεαρός Γιώργος ήταν η μεγάλη αδυναμία της ηθοποιού μεταξύ των παιδιών της. Στην επάνω φωτογραφία είναι μικρός με την μητέρα του και στην επόμενη στην Ιταλία με τον πατέρα του.

Το 1951 βρίσκεται για σπουδές στο Παρίσι.
Στις 5-11-1951 γίνεται πρωτοσέλιδη είδηση στις εφημερίδες η απόπειρα αυτοκτονίας του εκεί.

Αναφέρεται πως πριν προσπαθήσει να αυτοκτονήσει είχε πάει βόλτα με μια νεαρή Γαλλίδα. Της έκανε πρόταση γάμου αλλά εκείνη αρνήθηκε και του είπε πως δεν ήθελε να τον ξαναδεί. Ο Γιώργος Παπανδρέου αποφάσισε πως δεν μπορούσε να συνεχίσει να ζει. Μετά το συμβάν, ο νεαρός είπε στην αστυνομία «Δεν είμαι ερωτευμένος και η καρδιά μου είναι κενή». Έλεγε στους νοσοκόμους ότι λυπάται που απέτυχε να πεθάνει. Ο γιος του Γεωργίου Παπανδρέου λέγεται ότι ήταν πολύ ευαίσθητος και έπασχε από διάφορους κλονισμούς. Ο Τύπος έγραφε ότι «ο νεαρός Γ. Παπανδρέου επέκειτο εις συχνάς κρίσεις αποδιδόμενας εις την υπερβολικήν του ευαισθησίαν». Σύμφωνα με δηλώσεις αξιωματούχου της αστυνομίας του Παρισιού ήταν η όγδοη φορά που είχε αποπειραθεί να αυτοκτονήσει. Στο παρελθόν είχε προσπαθήσει να κρεμαστεί, όσο βρισκόταν στην Ελλάδα, αλλά και να κόψει τον λαιμό του στην Ουάσιγκτον....

Η Κυβέλη έτρεξε αμέσως στο Παρίσι στο οποίο μετά 3 μέρες πήγε και ο πατέρας του μετά από τηλεγράφημα της που έγραφε «Έλα, χάνουμε το παιδί». Ο Παπανδρέου  παρέμεινε κοντά του για 14 μέρες.

Ήδη ο Παπανδρέου βρίσκονταν πλέον σε διάσταση με την Κυβέλη και αργότερα, το 1949, το ζευγάρι χώρισε χωρίς όμως να πάρουν ποτέ διαζύγιο. Ο Παπανδρέου στη διαθήκη του την κατήγγειλε για εγκατάλειψη της συζυγικής στέγης καθώς με τηλεγράφημα της από την Αμερική που βρισκόταν του ζήτησε να φύγει από το σπίτι.
Πιστεύεται πω η ψυχολογική κατάσταση του γιού τους που ανάγκαζε την Κυβέλη να πηγαίνει κοντά του στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ είχε επηρεαστεί από τον χωρισμό των γονιών του και όπως έχει πει ο ίδιος, απογοητεύτηκε πολύ που δεν τα βρήκαν όταν πήγαν και οι δύο στο Παρίσι.
Προσωπικά τον Γιώργο Παπανδρέου, που πολλοί τότε τον έλεγαν Γιωργάκη, τον θυμάμαι να περιφέρεται στις προεκλογικές συγκεντρώσεις του πατέρα του και καθώς είχε μαζί του και φυσιογνωμική ομοιότητα να απολαμβάνει από την αποδοχή που γνώριζε από τους οπαδούς της Ένωσης Κέντρου.

Μεταδικτατορικά τον θυμάμαι να εμφανίζεται σε μερικές τηλεοπτικές εκπομπές, λόγω της πολιτικής ανόδου που είχε ο ετεροθαλής αδελφός του, στις οποίες διάφοροι προσπαθούσαν να του εκμαιεύσουν κουτσομπολιά για την οικογένεια του εκμεταλλευόμενοι την  ιδιορρυθμία του.

Όταν είχα πρωτοδεί την Μαλβίνα Κάραλη στην τηλεόραση μου είχε φανεί απαράδεκτη. Άλλαξα τελείως γνώμη γι΄αυτήν όταν είδα μια εκπομπή της που τον είχε καλεσμένο. Τον αντιμετώπισε με μια φοβερή και συγκλονιστική τρυφερότητα προφυλάσσοντας τον από κάθε κακοτοπιά.

Εντύπωση είχε κάνει όταν κάπου το 2000, ο Γεώργιος Παπανδρέου, 70 χρονών και πλέον τότε, παντρεύτηκε την πρώην ηθοποιό Μαρία Σόκαλη νεώτερη του κάπου 14 χρόνια.

Ο ιδιόρρυθμος αυτός γάμος που κράτησε 3 χρόνια και στον οποίο οι δύο σύζυγοι έμεναν ο καθένας του στο σπίτι του!, είχε και μια ακόμα πρωτοτυπία. Στο γαμήλιο ταξίδι στην Ινδία ο γαμπρός δεν πήγε με την σύζυγο αλλά με μια γειτόνισσα της!  Στην Ινδία αυτή ερωτεύτηκε έναν Έλληνα φωτογράφο, με τον οποίο έκανε δεσμό κι έμεινε μαζί του για επτά χρόνια, ενώ ο Γιώργος επέστρεψε από το ταξίδι με 40 πυρετό, γιατί είχε κολλήσει κάποιο μικρόβιο!

Η τέως σύζυγός του έχει πει, μεταξύ άλλων, πως την ζήλευε και πως  δύο φορές προσπάθησε να την σκοτώσει καθώς υποψιαζόταν πως φλερτάρει με άλλους.

Επίσης πως:  Όταν είχαμε καμία εσωτερική ο άνθρωπος της έβαζε χέρι!

Κατά την Σόκαλη η αιτία του διαζυγίου τους ήταν:« γιατί ήταν άπιστος. Γεννημένος άπιστος. Σαν γνήσιος Παπανδρέου. Και αυτό δεν το άντεξα. ήταν άπιστος μέχρι αηδίας. Μέχρι υπερβολής».

Ο Γεώργιος Παπανδρέου υπήρξε και ιδρυτής πολιτικού κόμματος με τον τίτλο "Κέντρο" Δημοκρατικό Κόμμα Ελλάδος,  με το οποίο έλαβε μέρος και στις εκλογές του 1990 και πήρε 37 ψήφους.
Στην συνέχεια συνεργάστηκε με τον Βασίλη Λεβέντη στην δημιουργία της Ένωσης Κεντρώων.

Ένας άλλος πολιτικός αρχηγός, ο Πρόεδρος της Χριστοπιστίας Στάθης Πατσαντζής, που στις ίδιες εκλογές συγκέντρωσε 27 ψήφους, μιλώντας στο σατυρικό μπλογκ  VAPSOMALLIADES λέει για τον συνυποψήφιο του τα παρακάτω:

Ο Γιωργάκης ο Παπανδρέου είναι πανέξυπνος. Έχει βέβαια πρόβλημα, το ξέρει κι ο ίδιος. Ο Λεβέντης τον είχε βάλει αντιπρόεδρο της Ένωσης Κεντρώων κάποτε, γιατί νόμιζε ότι έτσι θα πάρει τις ψήφους των κεντρώων. Να σας πω κι ένα ωραίο, απ’ αυτά που σας αρέσουν... Σε μια προεκλογική περίοδο τού είχε δώσει ο Λεβέντης και έκανε μια εκπομπή στο Κανάλι 67. Τον έπαιρναν οι τηλεθεατές τηλέφωνο – δεν άκουγε και καλά – και του έλεγαν «ο κ. Λεβέντης αυτό, ο κ. Λεβέντης το άλλο». Και σε μια στιγμή τού λέει κάποιος: «ο Λεβέντης είναι μαλάκας!» (ξεκαρδίζεται) Ο Γιωργάκης είναι ευαίσθητος άνθρωπος. Είχε μάλιστα στεναχωρεθεί τόσο πολύ επειδή ο πατέρας του είχε χωρίσει τη μητέρα του, που πήγε να αυτοκτονήσει. Και μάλιστα, στην προσπάθειά του αυτή, το ένα του δάχτυλο εκόπηκε.

…….

Πάντως η γυναίκα του, η Μαρία Σόκαλη, ένα βράδυ που την είχαμε πάρει με το αυτοκίνητο του Αλέξανδρου Βέλιου,  του δημοσιογράφου, να την πάμε σπίτι της μετά από ένα πάρτι αν θυμάμαι καλά – ήταν σε διάσταση τότε με τον Γιωργάκη – και καθόμουν μαζί της στο πίσω κάθισμα και της έλεγα «μην τον αφήνεις, πρέπει να γυρίσεις πίσω στον Γιωργάκη, σε αγαπάει» ήταν ανένδοτη και μου έλεγε συνέχεια «ο Γιώργος είναι ανυπόφορος!». 

……..

Τα λεφτά... Άσχημο πράγμα τα λεφτά... Πολύ ωραία το είπατε. Πάντως, τη Μαρία τη Σόκαλη την είχαν σκόπιμα ρίξει δίπλα στον Γιωργάκη. Όλα ήταν φτιαχτά!

Δηλαδή;

Αφήστε, είναι δυσάρεστα πράγματα και δεν θέλω να μιλήσω περισσότερο.

Κάτι πρέπει να αποκαλύψετε. Μοιάζει να ξέρετε πολλά…

Εκείνο που μπορώ να πω είναι ότι αυτή και η αδελφή της έκαναν μεγάλο κακό στον Γιώργο που ήταν πολύ ευαίσθητος χαρακτήρας. Διέδιδαν ότι θέλει να αυτοκτονήσει κλπ. Επιτρέψτε μου να μείνω εδώ. Και πέντε ευρώ να δώσετε στη Σόκαλη, είναι ευπρόσδεκτα. Δεν πρόκειται να θυμώσει…

Πάντως ο Γιωργάκης μού είχε πει, εκείνη την περίοδο πάνω-κάτω, ότι την είχε αγαπήσει πολύ τη Μαρία.

Έτσι είναι. Τα δίνει όλα όταν αγαπάει ο Γιώργος. Τέτοιος άνθρωπος είναι…     

Η τελευταία του συνέντευξη είναι το 2016 από το Ίδρυμα Θάλπη που βρίσκεται, στο οποίο είναι ευχαριστημένος από την περιποίηση που έχει αλλά το θεωρεί σαν μια ελεύθερη φυλακή γιατί κανένας δεν πηγαίνει να τον πάρει να τον πάει σε ένα ταβερνάκι να φάει μια χοιρινή μπριζόλα που του αρέσει! Στην συνέντευξη μιλάει αρκετά και για τις σχέσεις του με την οικογένεια του Ανδρέα.

Όταν η οικογένεια του τον έστειλε το 2014 στο Ίδρυμα είχε διαμαρτυρηθεί στους δημοσιογράφους γι΄αυτό.

ΠΡΟΣΘΗΚΗ 12-11-2022
Ο Γιώργος Παπανδρέου πέθανε στις  6-8-2020.
Παρά την πολύ κακή σχέση που είχε με τον Αντρέα, τα ανίψια του, ο Γιώργος, ο Νίκος, ο Αντρίκος και κυρίως η Σοφία, τον περιέθαλψαν μέχρι την τελευταία στιγμή, όχι μόνο οικονομικά αλλά και με πολλή αγάπη.
Όπως έχει γράψει ο Ιάσων Τριανταφυλλίδης : στα 3 του χρόνια έπαθε εγκεφαλίτιδα, όπως ο ίδιος έχει αναφέρει σε ένα αυτοβιογραφικό βιβλίο που είχε γράψει, γραμμένο σαν από πεντάχρονο παιδί αλλά που έστω και κατά λάθος είχε πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία για τους δύο γονείς του. Αυτή η εγκεφαλίτιδα πρέπει να είχε σχέση με το κάποιο ας πούμε νοητικό πρόβλημα που φαινόταν να είχε σε όλη του τη ζωή.
Γράφει δε και το εξής χαριτωμένο περιστατικό:
«Αδελφέ μου… έλα να σου γνωρίσω τον αδελφό του αδελφού μου»…
Ασφαλώς πολλοί που το διαβάσανε αυτό θα νόμιζαν πως είναι ένα αστείο, ένα λογοπαίγνιο. Και όμως, αυτή η φράση ειπώθηκε πολύ σοβαρά στο περίφημο σπίτι στο Καστρί από τον Γιωργάκη Παπανδρέου που μας αποχαιρέτησε την περασμένη βδομάδα στα 95 του χρόνια, γιο της περίφημης Κυρίας Κυβέλης και του Γεωργίου Παπανδρέου, του λεγόμενου και «Γέρου της Δημοκρατίας»…
Και ήταν ακριβής η έκφραση, δεν ήταν αστείο. Ηταν όταν σε μια εκδήλωση στο Καστρί, νομίζω βραδιά εκλογών, αλλά δεν είμαι και σίγουρος, ο Γιωργάκης Παπανδρέου πήγε να συστήσει στον Ανδρέα Παπανδρέου (τον ετεροθαλή αδελφό του από ίδιο πατέρα αλλά από άλλη μητέρα) -εξ ου και το «αδελφέ μου»- τον Δημήτρη Μυράτ, τον γνωστό σπουδαίο ηθοποιό και θιασάρχη, γιο της Χρυσούλας Κοτοπούλη, αδελφής της Μαρίκας Κοτοπούλη, και του Μήτσου Μυράτ, του μεγάλου ηθοποιού και πρωταγωνιστή των αρχών του 20ού αιώνα, ετεροθαλή αδελφό του Αλέξανδρου Μυράτ, γιου του Μήτσου Μυράτ και της Κυρίας Κυβέλης από τον πρώτο γάμο του Μήτσου με την Κυβέλη, πριν τη Χρυσούλα Κοτοπούλη.