ΟΙ ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΗΤΙΚΩΝ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΣΦΑΓΗ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΤΟ 1898.

 Για να καταλάβει κανείς γιατί έγινε αυτή η  εκτέλεση των Ισμανάκη και Χαλιλάκη, θα πρέπει να γνωρίζει μερικά ιστορικά γεγονότα που έγιναν στα τέλη του 1898 στην Κρήτη, λίγο πριν αναχωρήσουν από το νησί οι Τούρκοι.

Οι μεγάλες δυνάμεις που βρίσκονταν εκεί είχαν αναλάβει την ευθύνη των Xανίων οι Γάλλοι, του Ρεθύμνου οι Ρώσοι, του Ηρακλείου οι  Άγγλοι και του Λασιθίου οι Ιταλοί.

 

Στο Ηράκλειο είχαν μαζευτεί περίπου 40.000 Τουρκοκρητικοί και είχαν παραμείνει μόνο 1000 Χριστιανοί Κρήτες, καθώς πολλοί από τους κατοίκους της είχαν φύγει λόγω της βίας που εξασκούσαν επάνω τους οι φανατισμένοι Τουρκοκρητικοί.
Στα πλαίσια της προετοιμασίας παράδοσης της εξουσίας από τους Τούρκους στους Έλληνες, στις 25 Αυγούστου 1898 (6 Σεπτεμβρίου στο νέο ημερολόγιο), ένας Άγγλος αξιωματικός πήγε με δύο Έλληνες υπαλλήλους, τους Αλεξίου και Βολονάκη, στο φορολογικό γραφείο που είχαν μέχρι τότε οι Τούρκοι για να το παραλάβουν.
Ο Αλεξίου εκδότης και επιφανής παράγοντας της πόλης, είναι ο πατέρας  της Γαλάτειας Καζαντζάκη και της Έλλης και του Λευτέρη Αλεξίου.
Οι Τούρκοι αρνήθηκαν να το παραδώσουν, ήρθε και ο Ισμαήλ βέης πολιτικός διοικητής του Ηρακλείου και ο καυγάς από λογομαχία στην αρχή κατέληξε σε επίθεση των Τούρκων κατά του Άγγλου και των Ελλήνων υπαλλήλων.
Περίπολοι Άγγλων στρατιωτών  έτρεξαν εκεί και επετέθησαν κατά των Τούρκων και μέχρι το μεσημέρι τα στρατεύματα των Άγγλων άρχισαν να μάχονται με τους εξαγριωμένους Τουρκοκρητικούς και με τους Τούρκους στρατιώτες.
Ο Τουρκικός όχλος πήγε στο Προξενείο της Αγγλίας και του έβαλε φωτιά. Οι μάχες σταμάτησαν μόνο όταν τα αγγλικά πλοία άρχισαν να βομβαρδίζουν την πόλη.
Μέχρι τότε ο όχλος των Τουρκοκρητικών είχε σφάξει τουλάχιστον 450-800 από τους χριστιανούς κατοίκους της καθώς και 18 Βρετανούς στρατιωτικούς.
Ο  Βρετανός Υποπρόξενος Λυσίμαχος Καλοκαιρινός με την οικογένειά του, κάηκαν ζωντανοί μέσα στο σπίτι τους.
Στο ΣΚΡΙΠ της 27-8-1898 περιγράφονται με λεπτομέρεια τα γεγονότα.

Στις επόμενες εικόνες αρχικά η εικόνα της πόλης στις φλόγες μετά τον βομβαρδισμό και μια σπάνια φωτογραφία του Ηρακλείου μετά την 25 Αυγούστου. Από τo περιοδικό  The Graphic” της 5ης Νοεμβρίου 1898 είναι τα σκίτσα από την σφαγή, ενώ στις φωτογραφίες η εικόνα που παρουσίαζε η πόλη τις επόμενες μέρες.

Τα γεγονότα δεν ήσαν κεραυνός εν αιθρία. Ήδη από τις 11 Ιανουαρίου ο Ιωάννης Σφακιανάκης πρόεδρος της κρητικής συνέλευσης είχε περιγράψει στους Ναυάρχους των Δυνάμεων το όργιο βίας των Τούρκων εναντίον των Ελλήνων του Ηρακλείου.

Η σφαγή του Ηρακλείου  επιτάχυνε το τέλος της οθωμανικής κυριαρχίας στην Κρήτη και δύο μήνες αργότερα ο τελευταίος Οθωμανός στρατιώτης εγκατέλειπε το νησί.

Στις 9 Δεκεμβρίου του ίδιου χρόνου εγκαθιδρύθηκε το πολίτευμα της αυτονομίας, και έφτασε στα Χανιά ως ύπατος αρμοστής ο δευτερότοκος γιος του μονάρχη των Ελλήνων, πρίγκιπας Γεώργιος.

Έπρεπε να περάσουν ακόμα  δεκαπέντε χρόνια μέχρι την 1η Δεκεμβρίου 1913, μέχρι να ενωθεί η Κρήτη με την Ελλάδα.

Πριν όμως να αναχωρήσουν οι Μεγάλες δυνάμεις ανάγκασαν με τελεσίγραφο την τουρκική διοίκηση να παραδώσει τους πρωταγωνιστές της σφαγής οι οποίοι μετά από δίκη απαγχονίστηκαν τον Οκτώβριο   στο Ηράκλειο.

Οι υπόλοιπες εκτελέσεις έγιναν  με τυφεκισμό στα Χανιά από όπου και η πρώτη φωτογραφία. Η εκτέλεση εκ των όπισθεν είναι ατιμωτική και τα καθίσματα είναι στερεωμένα ώστε να μην πέσουν προς τα πίσω μετά τον θάνατο του εκτελεσθέντος.

Έχει ενδιαφέρον η περιγραφή των εκτελέσεων στην εφημερίδα ΣΚΡΙΠ της 14-11-1898.