Έπρεπε
να πλημμυρήσει η Θεσσαλία με τον Ντάνιελ, με αποτέλεσμα τις γνωστές καταστροφές
εκεί, για να αποφασιστεί να ζητηθεί η γνώμη των Ολλανδών που έχουν τεράστια
πείρα στην σωστή διαχείριση των υδάτων αλλά και των καλλιεργειών.
Η Ολλανδία της οποίας η έκτασή της είναι μόνο όση η ελληνική Μακεδονία και η Θράκη, έχει πετύχει να είναι σήμερα ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας γεωργικών προϊόντων στον κόσμο μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Ταυτόχρονα έχει αναδειχθεί σε έναν από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς γεωργικής τεχνολογίας και τεχνολογίας τροφίμων, γεγονός που την αναδεικνύει σε πρότυπο για τον εκσυγχρονισμό της γεωργίας μας.
Η Ολλανδία παράγει ετησίως 4 εκατομμύρια αγελάδες, 13 εκατομμύρια χοίρους και 104 εκατομμύρια κοτόπουλα και είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας κρέατος στην Ευρώπη. Τα θερμοκήπιά της υπερβαίνουν τα 97.000 στρέμματα, στα οποία χρησιμοποιούνται λιγότερα λιπάσματα και νερό και μπορούν να παράγουν σε ένα στρέμμα ποσότητες για τις οποίες θα χρειάζονταν 10 στρέμματα παραδοσιακής καλλιέργειας.
Πάνω από τη μισή επιφάνεια της ολλανδικής γης καλλιεργείται, γης που έχει μάλιστα δημιουργηθεί με την ύψωση φραγμάτων στην θάλασσα.
Η Ολλανδία είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας κρέατος στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το 2020 εξήγαγε κρέας και πουλερικά αξίας 8,8 δισεκατομμυρίων ευρώ πραγματοποιώντας πωλήσεις ακόμα και στην Κίνα. Το 2021 οι ολλανδικές εξαγωγές γεωργικών προϊόντων έφθασαν τα 105 δισεκατομμύρια ευρώ.
Αν δε κάνουμε μια σύγκριση της γεωργικής παραγωγής της Ολλανδίας με μας το αποτέλεσμα μόνο κατάθλιψη μπορεί να μας προκαλέσει.
Την ώρα που η Ολλανδία παράγει σε αξία περίπου 1.700 ευρώ ανά στρέμμα και το Ισραήλ 1.290 ευρώ, στην Ελλάδα το αντίστοιχο ποσό είναι μόλις 190 ευρώ. Σε ένα στρέμμα η Ολλανδία παράγει 70 κιλά ντομάτας και η ηλιόλουστη Ελλάδα μόλις 7 κιλά. Συνολικά η αγροτική μας παραγωγή είναι 44% χαμηλότερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο ενώ το εργατικό κόστος είναι διπλάσιο. Ακόμα χειρότερα για κάθε ένα ευρώ που παράγουμε το 0,90 πάει στο εξωτερικό. Η χαμηλή παραγωγικότητα της ελληνικής γεωργίας αντανακλάται και στο γεγονός ότι σε αυτήν απασχολείται πάνω από το 10% του εργατικού δυναμικού, την ώρα που ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι μόλις 4,2%.
Αντίστοιχα όμως η ανεπτυγμένη ατομικότητα στους Έλληνες αγρότες έχει οδηγήσει ώστε η ιπποδύναμη των ελληνικών τρακτέρ να είναι κάπου 10 φορές μεγαλύτερη από εκείνη της Γερμανίας, όταν ληφθούν υπόψη οι διαφορές των καλλιεργήσιμων εκτάσεων και οι ώρες λειτουργίας.
Η Ολλανδία της οποίας η έκτασή της είναι μόνο όση η ελληνική Μακεδονία και η Θράκη, έχει πετύχει να είναι σήμερα ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας γεωργικών προϊόντων στον κόσμο μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Ταυτόχρονα έχει αναδειχθεί σε έναν από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς γεωργικής τεχνολογίας και τεχνολογίας τροφίμων, γεγονός που την αναδεικνύει σε πρότυπο για τον εκσυγχρονισμό της γεωργίας μας.
Η Ολλανδία παράγει ετησίως 4 εκατομμύρια αγελάδες, 13 εκατομμύρια χοίρους και 104 εκατομμύρια κοτόπουλα και είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας κρέατος στην Ευρώπη. Τα θερμοκήπιά της υπερβαίνουν τα 97.000 στρέμματα, στα οποία χρησιμοποιούνται λιγότερα λιπάσματα και νερό και μπορούν να παράγουν σε ένα στρέμμα ποσότητες για τις οποίες θα χρειάζονταν 10 στρέμματα παραδοσιακής καλλιέργειας.
Πάνω από τη μισή επιφάνεια της ολλανδικής γης καλλιεργείται, γης που έχει μάλιστα δημιουργηθεί με την ύψωση φραγμάτων στην θάλασσα.
Η Ολλανδία είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας κρέατος στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το 2020 εξήγαγε κρέας και πουλερικά αξίας 8,8 δισεκατομμυρίων ευρώ πραγματοποιώντας πωλήσεις ακόμα και στην Κίνα. Το 2021 οι ολλανδικές εξαγωγές γεωργικών προϊόντων έφθασαν τα 105 δισεκατομμύρια ευρώ.
Αν δε κάνουμε μια σύγκριση της γεωργικής παραγωγής της Ολλανδίας με μας το αποτέλεσμα μόνο κατάθλιψη μπορεί να μας προκαλέσει.
Την ώρα που η Ολλανδία παράγει σε αξία περίπου 1.700 ευρώ ανά στρέμμα και το Ισραήλ 1.290 ευρώ, στην Ελλάδα το αντίστοιχο ποσό είναι μόλις 190 ευρώ. Σε ένα στρέμμα η Ολλανδία παράγει 70 κιλά ντομάτας και η ηλιόλουστη Ελλάδα μόλις 7 κιλά. Συνολικά η αγροτική μας παραγωγή είναι 44% χαμηλότερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο ενώ το εργατικό κόστος είναι διπλάσιο. Ακόμα χειρότερα για κάθε ένα ευρώ που παράγουμε το 0,90 πάει στο εξωτερικό. Η χαμηλή παραγωγικότητα της ελληνικής γεωργίας αντανακλάται και στο γεγονός ότι σε αυτήν απασχολείται πάνω από το 10% του εργατικού δυναμικού, την ώρα που ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι μόλις 4,2%.
Αντίστοιχα όμως η ανεπτυγμένη ατομικότητα στους Έλληνες αγρότες έχει οδηγήσει ώστε η ιπποδύναμη των ελληνικών τρακτέρ να είναι κάπου 10 φορές μεγαλύτερη από εκείνη της Γερμανίας, όταν ληφθούν υπόψη οι διαφορές των καλλιεργήσιμων εκτάσεων και οι ώρες λειτουργίας.
Όπως
μπορεί κανείς να δει στον χάρτη του 1898, η Θεσσαλία είχε ένα πολύ μεγάλο
υδάτινο πλέγμα που επαρκούσε για τις καλλιέργειες της, αλλά ταυτόχρονα προκαλούσε συχνό πρόβλημα με πλημμύρες μετά από
έντονες βροχοπτώσεις.
Το 1962 με την δημιουργία σήραγγας 10.150 μέτρων, έγινε η αποξήρανση της λίμνης Κάρλας, της μεγαλύτερης τότε λίμνης της χώρας, που κατελάμβανε 180-195 χιλιάδες στρέμματα και έφτανε σε βάθος τα 4-6 μέτρα. Έτσι αποδόθηκαν στην γεωργία 80.000 στρέμματα καλλιεργήσιμης γης.
Το 1962 με την δημιουργία σήραγγας 10.150 μέτρων, έγινε η αποξήρανση της λίμνης Κάρλας, της μεγαλύτερης τότε λίμνης της χώρας, που κατελάμβανε 180-195 χιλιάδες στρέμματα και έφτανε σε βάθος τα 4-6 μέτρα. Έτσι αποδόθηκαν στην γεωργία 80.000 στρέμματα καλλιεργήσιμης γης.
Με
τον Ντάνιελ η φύση πήρε την εκδίκηση της και το νερό που έπεσε αντιστοιχούσε
στην ποσότητα που έπεφτε σε μια τριετία, με αποτέλεσμα η Κάρλα να αποκτήσει
ξανά το αρχικό της μέγεθος, το έδαφος να κορεσθεί και να υπολογίζεται ότι μπορεί να χρειαστούν
και 3 χρόνια για να υποχωρήσουν τα νερά.
Το
ευρύτερο λοιπόν πρόβλημα της Θεσσαλίας που εκλήθησαν να μας δώσουν λύσεις οι
Ολλανδοί είναι διπλό.
Από την μία πλευρά οι πλημμύρες και από την άλλη η έλλειψη νερού λόγω υπεράντλησης των υπογείων υδάτων.
Η Θεσσαλία αντιμετωπίζει επί του παρόντος ένα ετήσιο έλλειμμα ύδατος περίπου στα 500 εκατομμύρια m3 και αυτή η ποσότητα αναμένεται να αυξηθεί λόγω της κλιματικής αλλαγής, η οποία προβλέπεται να προκαλέσει αύξηση της θερμοκρασίας και μείωση των βροχοπτώσεων.
Στην μελέτη των 500 σελίδων που συνέταξε η ολλανδική εταιρεία HVA επισημαίνει πως οι παρεμβάσεις πολλών μικροσυμφερόντων (βλέπε αυθαίρετες γεωτρήσεις και κατασκευή παράνομων φραγμάτων) ευθύνονται για την αναμενόμενη κρίση έλλειψης νερού, ενώ ειδικά στην περιοχή της Λάρισας βιομηχανικές και εμπορικές κατασκευές έχουν μειώσει τη ροή του Πηνειού στο 50% της δυναμικότητάς του.
Από την μία πλευρά οι πλημμύρες και από την άλλη η έλλειψη νερού λόγω υπεράντλησης των υπογείων υδάτων.
Η Θεσσαλία αντιμετωπίζει επί του παρόντος ένα ετήσιο έλλειμμα ύδατος περίπου στα 500 εκατομμύρια m3 και αυτή η ποσότητα αναμένεται να αυξηθεί λόγω της κλιματικής αλλαγής, η οποία προβλέπεται να προκαλέσει αύξηση της θερμοκρασίας και μείωση των βροχοπτώσεων.
Στην μελέτη των 500 σελίδων που συνέταξε η ολλανδική εταιρεία HVA επισημαίνει πως οι παρεμβάσεις πολλών μικροσυμφερόντων (βλέπε αυθαίρετες γεωτρήσεις και κατασκευή παράνομων φραγμάτων) ευθύνονται για την αναμενόμενη κρίση έλλειψης νερού, ενώ ειδικά στην περιοχή της Λάρισας βιομηχανικές και εμπορικές κατασκευές έχουν μειώσει τη ροή του Πηνειού στο 50% της δυναμικότητάς του.
Επισημαίνουν επίσης πως η τιμολογιακή πολιτική ρεύματος προς τους αγρότες, δηλαδή το φθηνό ρεύμα,
αποτελεί ένα πρόσθετο κίνητρο για την άντληση των υπογείων υδάτων της περιοχής.
Πέραν των κατεδαφίσεων κάθε παράνομου κτίσματος ή φράγματος, εισηγούνται τη μετεγκατάσταση ολόκληρων χωριών, την παραχώρηση περιοχών ώστε να δοθεί χώρος στα ποτάμια, την απαγόρευση παραγωγής ζωοτροφών στη Θεσσαλία με τις απαιτούμενες ποσότητες να εισάγονται από άλλες περιοχές της χώρας και, τέλος, την αλλαγή του μοντέλου των καλλιεργειών. Να σταματήσουν οι αγρότες να καλλιεργούν καλαμπόκι και βαμβάκι, που είναι χαμηλής αξίας και απαιτούν σημαντικές ποσότητες νερού, και να αντικατασταθούν από κηπευτικά και φρούτα.
Επίσης προτείνουν να ξαναμπεί σε προγραμματισμό η πολύπαθη εκτροπή του Αχελώου, που ξεκίνησε μεν πριν πολλά χρόνια με την εκτροπή 1,2 δισεκατ. κυβικών μέτρων νερού, προσαρμόστηκε στα 600 εκατ. και τελικά κατέληξε να παγώσει στα 250 εκατομ. μετά από έξη αλλεπάλληλες ακυρώσεις από το ΣτΕ.
Πέραν των κατεδαφίσεων κάθε παράνομου κτίσματος ή φράγματος, εισηγούνται τη μετεγκατάσταση ολόκληρων χωριών, την παραχώρηση περιοχών ώστε να δοθεί χώρος στα ποτάμια, την απαγόρευση παραγωγής ζωοτροφών στη Θεσσαλία με τις απαιτούμενες ποσότητες να εισάγονται από άλλες περιοχές της χώρας και, τέλος, την αλλαγή του μοντέλου των καλλιεργειών. Να σταματήσουν οι αγρότες να καλλιεργούν καλαμπόκι και βαμβάκι, που είναι χαμηλής αξίας και απαιτούν σημαντικές ποσότητες νερού, και να αντικατασταθούν από κηπευτικά και φρούτα.
Επίσης προτείνουν να ξαναμπεί σε προγραμματισμό η πολύπαθη εκτροπή του Αχελώου, που ξεκίνησε μεν πριν πολλά χρόνια με την εκτροπή 1,2 δισεκατ. κυβικών μέτρων νερού, προσαρμόστηκε στα 600 εκατ. και τελικά κατέληξε να παγώσει στα 250 εκατομ. μετά από έξη αλλεπάλληλες ακυρώσεις από το ΣτΕ.
Το πρόβλημα είναι ότι θα πρέπει να
βρεθούν κρατικοί πόροι ύψους περίπου 250 εκατ. ευρώ για την υλοποίηση του
μεταφοράς υδάτων από την Αιτωλοακαρνανία στη Θεσσαλία, με δεδομένο ότι η ΕΕ δεν
χρηματοδοτεί πια τέτοιου είδους έργα.
Το συνολικό κόστος των παρεμβάσεων που προτείνει η ομάδα των Ολλανδών εμπειρογνωμόνων είναι 4 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 2/3 αφορούν κυρίως έργα υποδομής και αντιπλημμυρικές παρεμβάσεις. Σε αυτές συμπεριλαμβάνεται ένα δίκτυο μικρών φραγμάτων σε διάφορα σημεία στα ορεινά, προκειμένου να συγκρατείται κάποια ποσότητα νερού και να μη φθάνει άμεσα στην πεδιάδα όταν συμβαίνει έντονη βροχόπτωση.
Η αποθηκευτική ικανότητα της λίμνης Κάρλα δεν είναι επαρκής για να αποθηκεύσει την περίσσεια του νερού από μελλοντικά ακραία καιρικά φαινόμενα. Γι΄αυτό, η αποθηκευτική ικανότητα στην περιοχή πρέπει να αυξηθεί ώστε να μπορεί να συγκρατήσει τέτοιες ποσότητες. Η υφιστάμενη σήραγγα που μπορεί να εκτονώσει νερό προς τον Παγασητικό κόλπο δε σχεδιάστηκε για την αποκατάσταση από πλημμύρες. Συνεπώς, είτε πρέπει να επεκταθεί η λίμνη, είτε να δημιουργηθεί ικανότητα συγκράτησης υδάτων σε υφιστάμενες εκτάσεις στην κοιλάδα. Αύξηση της ικανότητας εκροής της σήραγγας δε συνιστάται, τουλάχιστον όχι ως μεμονωμένο μέτρο. Θα ήταν πιο εφικτό να αποσυρθούν ορισμένες γεωργικές εκτάσεις από την παραγωγή και να μετατραπούν σε φυσικές περιοχές (nature areas).
Πολύ φοβάμαι ότι όπως συνήθως αντιμετωπίζονται τα προβλήματα στην χώρα μας το μόνο που θα γίνει θα είναι να ληφθούν κάποια μέτρα απλά μπαλώματος του προβλήματος, αντί να αντιμετωπιστεί άμεσα βάσει των προτάσεων των ειδικών και αυτό για τρεις λόγους.
Ο πρώτος λόγος είναι γιατί πράγματι το κόστος των έργων που απαιτούνται είναι μεγάλο και πολλές φορές με την εκτέλεση τους πάντα προκύπτουν και πρόσθετες μη προβλεφθείσες δαπάνες.
Ο δεύτερος και ίσως ο πιο προβληματικός, είναι ότι θα θιγούν πολλά ήδη κεκτημένα συμφέροντα που θα προκαλέσουν αντιδράσεις με διάφορες χρονοβόρες δικαστικές προσφυγές, με αντίστοιχες καθυστερήσεις και οικονομικές καθυστερήσεις του έργου. Είναι ανθρώπινο το γεγονός πχ ότι δύσκολα εγκαταλείπει κανείς το σπίτι που μεγάλωσε αυτός και τα παιδιά του για να μεταφερθεί σε ασφαλέστερο μέρος παρά τις συχνές ταλαιπωρίες που έχει υποστεί συχνά από τις πλημμύρες στο παρελθόν.
Το συνολικό κόστος των παρεμβάσεων που προτείνει η ομάδα των Ολλανδών εμπειρογνωμόνων είναι 4 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 2/3 αφορούν κυρίως έργα υποδομής και αντιπλημμυρικές παρεμβάσεις. Σε αυτές συμπεριλαμβάνεται ένα δίκτυο μικρών φραγμάτων σε διάφορα σημεία στα ορεινά, προκειμένου να συγκρατείται κάποια ποσότητα νερού και να μη φθάνει άμεσα στην πεδιάδα όταν συμβαίνει έντονη βροχόπτωση.
Η αποθηκευτική ικανότητα της λίμνης Κάρλα δεν είναι επαρκής για να αποθηκεύσει την περίσσεια του νερού από μελλοντικά ακραία καιρικά φαινόμενα. Γι΄αυτό, η αποθηκευτική ικανότητα στην περιοχή πρέπει να αυξηθεί ώστε να μπορεί να συγκρατήσει τέτοιες ποσότητες. Η υφιστάμενη σήραγγα που μπορεί να εκτονώσει νερό προς τον Παγασητικό κόλπο δε σχεδιάστηκε για την αποκατάσταση από πλημμύρες. Συνεπώς, είτε πρέπει να επεκταθεί η λίμνη, είτε να δημιουργηθεί ικανότητα συγκράτησης υδάτων σε υφιστάμενες εκτάσεις στην κοιλάδα. Αύξηση της ικανότητας εκροής της σήραγγας δε συνιστάται, τουλάχιστον όχι ως μεμονωμένο μέτρο. Θα ήταν πιο εφικτό να αποσυρθούν ορισμένες γεωργικές εκτάσεις από την παραγωγή και να μετατραπούν σε φυσικές περιοχές (nature areas).
Πολύ φοβάμαι ότι όπως συνήθως αντιμετωπίζονται τα προβλήματα στην χώρα μας το μόνο που θα γίνει θα είναι να ληφθούν κάποια μέτρα απλά μπαλώματος του προβλήματος, αντί να αντιμετωπιστεί άμεσα βάσει των προτάσεων των ειδικών και αυτό για τρεις λόγους.
Ο πρώτος λόγος είναι γιατί πράγματι το κόστος των έργων που απαιτούνται είναι μεγάλο και πολλές φορές με την εκτέλεση τους πάντα προκύπτουν και πρόσθετες μη προβλεφθείσες δαπάνες.
Ο δεύτερος και ίσως ο πιο προβληματικός, είναι ότι θα θιγούν πολλά ήδη κεκτημένα συμφέροντα που θα προκαλέσουν αντιδράσεις με διάφορες χρονοβόρες δικαστικές προσφυγές, με αντίστοιχες καθυστερήσεις και οικονομικές καθυστερήσεις του έργου. Είναι ανθρώπινο το γεγονός πχ ότι δύσκολα εγκαταλείπει κανείς το σπίτι που μεγάλωσε αυτός και τα παιδιά του για να μεταφερθεί σε ασφαλέστερο μέρος παρά τις συχνές ταλαιπωρίες που έχει υποστεί συχνά από τις πλημμύρες στο παρελθόν.
Και
ο τρίτος και εξ ίσου σημαντικός, είναι ότι πολύ δύσκολα πετυχαίνει κανείς να
πείσει τους καλλιεργητές να αλλάξουν την καλλιέργεια που για χρόνια κάνουν, με
άλλη που δεν ξέρουν και που όπως φαίνεται απαιτεί και μεγαλύτερο κόπο, άσχετα
αν τελικά θα τους τους δώσει σημαντικά μεγαλύτερο εισόδημα.
Ας ελπίσουμε ότι τώρα πια που ο κόμπος έχει φτάσει στο χτένι, τόσο η πολιτεία όσο και οι ντόπιοι θα συνειδητοποιήσουν ότι τα χρόνια προβλήματα του θεσσαλικού κάμπου δεν μπορεί να παραπεμφθούν για άλλη μια φορά στις «ελληνικές καλένδες»
Τα σχόλια δημοσιεύονται μετά από έγκριση.
Τα στοιχεία για το άρθρο έχουν ληφθεί από τα παρακάτω άρθρα:
https://www.kathimerini.gr/society/562917706/plimmyres-ti-proteinoyn-oi-ollandoi-gia-ti-thessalia/
Ας ελπίσουμε ότι τώρα πια που ο κόμπος έχει φτάσει στο χτένι, τόσο η πολιτεία όσο και οι ντόπιοι θα συνειδητοποιήσουν ότι τα χρόνια προβλήματα του θεσσαλικού κάμπου δεν μπορεί να παραπεμφθούν για άλλη μια φορά στις «ελληνικές καλένδες»
Τα σχόλια δημοσιεύονται μετά από έγκριση.
Τα στοιχεία για το άρθρο έχουν ληφθεί από τα παρακάτω άρθρα:
https://www.kathimerini.gr/society/562917706/plimmyres-ti-proteinoyn-oi-ollandoi-gia-ti-thessalia/
https://www.ot.gr/2024/03/12/kataskeyastikes/thessalia-oi-ollandoi-tis-hva-kai-to-ypourgeio-perivallontos-anoigoun-ksana-to-fakelo-tis-ektropis-tou-axeloou/
https://www.euro2day.gr/specials/dr_money/article/2236597/oi-ollandoi-to-politiko-systhma-kai-h-thessalia.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου